Rnôk ma ăp kao êr tăng bar ding trong ta ƀon Plei Ơp dang êr ntơr, lah rnôk ma ƀon lan nchrăp ndrănh yăng, chĭng gong an ăp nar ngêt năm sa khay. Nô Puih Ly, nuĭh ƀon lan ta Plei Ơp an gĭt, rlău ma tuch tăm, mât rong rĭ tăch rgâl, dịch vụ pâl nđaih ta Plei Ơp lĕ geh hun hao âk. Nuĭh geh nău blau tanh tôk, nău tanh cheh, ƀư ndrănh yăng mô lah blău tŭr chĭng goh gong, lĕ geh nău geh mbơm ngăn. Nău wăng sa bâh ƀon lan aƀaơ lĕ đăp mpăn jêng lơ  ma geh âk nău mât n’hao nău way ơm ueh êng. “Mpeh nău way lah tât nar way ơm bâh nuĭh Jarai rĭ bu ƀư kuăl brah da dê kơt ngih rông, ƀư nklơi môch, tŭr chĭng goh gông hôm nha geh mât rbay đŏng, mô dơi geh nklơi. Yor chĭng gong bâh kăl e ngăn, bâh rơh u che, yau ye nklơi an rơh kon său ba kơi. Bol ma ntơm nơh geh êng, nău rêh aƀaơ lĕ êng đŏng, aƀaơ ƀon lan lĕ geh nău wăng sa đăp mpăn lơn”.

Ƀon lan ƀon Plei Ơp aƀaơ geh âk nău kan gay ma kơl an bu năch, tanh cheh, n’gon gâm ndơ sa, ƀư ndrănh yăng, tanh tôk, ntĭm leo pâl rlưn ăp ntŭk ueh êng way ơm mô dơn geh mât rbăy ma hôm nha jêng rnoh nsrôih gay ma hun hao. Bu năch tât ta ƀon Ơp mô dơn geh uănh ntŭk ntô ueh, ma gay gĭt djăt, rêh mbrơi n’hanh lăp ndrel đah nău ueh êng bâh nuĭh Jarai. Wa Hoàng Thị Hảo, bu năch tât bâh Cao Bằng nkoch rnôk tât khâl ƀon Ơp. “Nău ngăn lah dŭt lap ngăn, gâp geh hăn ting trong leo pâl nđaih rĭ saơ lah dŭt ueh n’hanh bu nuĭh ta Gia Lai rĭ dŭt dăch bên, trôk nar ueh nđik đŏng tâm di an năch hăn pâl rlưn ta Gia Lai”.

Aƀaơ ƀon Ơp geh 2 mpôl tŭr ching, du mpôl nuih têh n’hanh du mpôl mom ndăm, ndrel đah njroh xoang, nău kan ăp nar lơ ma ueh lơn. Mô đê̆ rnăk ƀon lan, doanh nghiệp ta Pleiku n’hanh n’gor Gia Lai lĕ săch Plei Ơp lah ntŭk ntuh kơl.  Kruanh thôn Rơ Mah Hur dŭt rhơn yor  lĕ mir ba n’hanh nău ueh êng dôl geh dơn ngoăy nsum tâm nău nchrăp kan hun hao pâl nđaih tuch tăm- ntŭk rêh jêng.“ Geh nău mât kơl lĕ ntuh kơl an ƀon Ơp hên ăp ntil ndơ dŏng ntung trong kơt trong hăn, ngih rông, ngih sàn gay ma mât rbăy tay nău ueh êng way ơm bâh ta ntŭk. bon lan n’hanh săk hên nơm lĕ geh saơ nău dơi gay ma hun hao đong. Nuĭh ƀon lan geh kơt mpeh nău pâl nđaih, nău tâm ôp ngơi đah bu năch, ƀon lan lĕ dŭt nsrôih ta nău nti kan gay ma gĭt trong leo hun hao pâl nđaih”.

 Hăn ndrel đah ƀon lan, ăp ntŭk kan tăch rgâl n’hanh n’gâng kan ta ntŭk lĕ nsrôih hăn ndrel hun hao pâl nđaih. Wa Trần Thị Trà My, ntŭk kan văn hoá- rêh jêng phường Pleiku an gĭt, n’gâng kan ta ntŭk lĕ uănh năl na nê̆ trong kan hun hao ƀon Ơp jêng ƀon pâl nđaih ntŭk rêh jêng tĭng trong mhe, ndrel đah nău mât rbăy nău ueh êng rnoi Jarai.“Dŭt rhơn lah ăp nău kan aơ lĕ geh dơn nău tâm ban tât râng kan bâh ƀon lan ƀon Ơp. Mpeh nău tơm rĭ ta nuĭh ƀon lan ƀon ơp mbra nchrăp na nê̆ nău nău vơt n’hanh kơl bu năch tât râng pâl rlưn gĭt mpeh nău ueh êng, mpeh nău kan way ơm, mpeh ndơ ngêt sông Jarai...Dŭt ŭch tâm let năp tay ăp rơh leo pâl nđaih mbra geh âk nuĭh gĭt tât, nuĭh ƀon lan ƀon Ơp geh vơt âk năch tât pâl rlưn tay lơn”.

Ta nklang nău ngăch ndăn bâh nkuăl ƀon têh Pleiku, ƀon Ơp dôl geh njoat jêng ntŭk pâl nđaih ntŭk rêh jêng geh âk nău ueh. Nuĭh ƀon lan n’hanh bu năch tât ta aơ, nkre geh dơn nău đăp mpăn, ueh êng, nkre geh lăp ta ăp ntŭk gĭt vât đah nău ueh êng rnoi mpôl. Ƀon lan ƀon Ơp dôl ndrel uănh saơ du ƀon rnoi Jarai lăp ndrel đah nkuăl ƀon têh n’hanh ƀon lan, đah nău kăl e n’hanh nău ueh mhe.

 Ndrel ta nkuăl ƀon têh Pleiku, lah ta ƀon Ơp ueh tâm nglăp nsum đah nkuăl ƀon têh n’hanh ƀon lan, rĭ ƀon Ia Nueng hôm nha mât nău ueh kơt ơm, mpơl nău ueh êng mpôl rnoi Jarai. Biển Hồ Tơ Nưng geh ntĭt kơt găr măt Pleiku đah ntô sâng măt nđir lah bri tơm n’go văr năm ueh nđik. Dăch nĕ lah ƀon Ia Nueng kơt lah sŏk jong hung ta nkuăl ƀon têh.l Ia Nueng dŭt ueh, dŭt ngăn ngên, kơt du nău ntoh ang mpeh nkual ƀon lan mhe tĭng nău mhe, dôl nsrôih rgâl săk nơm jêng ƀon pâl nđaih nău ueh êng ntŭk rêh jêng

Ƀon Ia Nueng nar n’gut tâm săk du rup gui mhe đah ăp trong bê tông kloh uĕh, ăp jay têh uĕh yơn hôm e nâm ơm huêng tơm bah du ƀon Tây Nguyên way ơm. Ntŭk aơ, nuĭh Jarai geh bơi 97% rnoh nuĭh, lĕ geh tâm di thôn ƀon mhe bah năm 2019. Rlet rlău âk nău khuch bah rgâl nkual ƀon têh, Ia Nueng hôm e dơi mât uĕh kơt ơm, nâm ơm đah ăp drăp ndơ văn hóa way ơm dŭt khlay. Nô Thiên, Kruanh thôn Ia Nueng, ntô̆ n’hao rnôk lah mpeh ăp nău rgâl ta ƀon tơm: "Tă bah nău ndâk njêng thôn ƀon mhe, nău rêh bah kônh wa dơi hao na nê̆. Rnăk ach o hŭch, rnăk sâm geh hao. Nuĭh ƀon lan tâm ƀon dŭt nsing nơm tâm nău rđău bah Đảng n’hanh Ngih dak. Kônh wa mpôl hên dŭt rhơn".

Tâm nar rƀŭn ƀon, rnôk dơi mbơh mpeh nău ntrŭnh ndâk njêng ƀon pâl nđaih nsum mpôl, nuĭh ƀon Ia Nueng nkoch nău rhơn da dê n’hanh tâm ban ŭch âk. Bu kranh ƀon Hmrik an gĭt: Ƀon lan rhơn ngăn, ăp nŭh dơi ŭch rgop soan nơm ndrel ty ƀư tĭng nău rgop an tâm nchră. Kônh wa râng bah nău jêt ngăn kơt mât răk kloh uĕh, ntŭk ntô gay ƀon kloh uĕh, tăm nkao njok trong hăn tâm ƀon jêng nău uĕh. Gay ƀon Nueng kơt nar aơ geh soan bah bu ranh Hmrik nsrôih nkoch trêng, rgŏ jă lôch uĕh ƀon lan Jarai jŭt jăng ăp nău rlŭk mâl, ndrel ndâk njêng nău rêh uĕh lăng, mât nâp n’hanh mât uĕh văn hóa bah rnoi mpôl đêt. "Dŭt ntô̆ n’hao yor nău rêh nuĭh ƀon lan dơi hao na nê̆. Trong ƀon lan têh kloh uĕh, nĕ lah nău uănh kơl bah Đảng n’hanh nsrôih bah nuĭh ƀon lan".

Kơt bu ranh ƀon Hmrik nkoch, Ia Nueng nar aơ mô knŭng kloh uĕh ma hôm ntŭk mât ndrăy ăp nău khlay ƀư an uĕh nuih n’hâm bu năch. Nĕ lah rkum tơm si jri têh rhianưg năm, mpôr dak way ơm, ăp jay nhih n’hanh jay rŏng ơm kăl e. Lơn lah, ntŭk aơ hôm mât ndrăy dŭt uĕh drăp ndơ văn hóa mô mpơl săk uĕh ngăn. Ƀon aƀaơ geh 5 bôr chĭng, dơi dŏng tâm ăp kuăl brah lah yang khlay kơt tâm nsông nsao, khĭt ôm, ƀư brah têh ndăm... Ndrel đah nĕ, ăp nău kan way ơm kơt tanh sah dông, trah mon, cheh tanh dơi ăp rnăk wât.

Lah ngoăy tâm âk nuĭh geh nuih n’hâm đah nău mbơh ƀư pâl nđaih nsum mpôl, Yuh H’Huyên, Kruanh Hội bu ur ƀon Ia Nueng an gĭt, bah năp đaơ, nuĭh ƀon lan tâm ƀon knŭng ƀư pâl nđaih ntoh êng. Aƀaơ dơi ntĭm ri kônh wa mbra ndrel ty rgop soan, nsrôih ndơ̆ Ia Nueng jêng ntŭk tât pâl nđaih uĕh reh.

"Thôn Ia Nueng mât ndrăy tơm jri mpôr dak jêng ƀon pâl nđaih nsum mpôl dôl dơi xă Biên Hồ mbơh ƀư âk ngăn, Năch pâl nđaih nkre hăn rlău dơi jŭr n’hanh hăn uănh ta nkual aơ. Tă kônh wa ndrel soan ndrel ty rgop răk trong ƀon lan kloh uĕh".

Mpeh đah n’gâng kan ƀon lan, bôk nău rgop an tâm nchră hun hao Ia Nueng jêng ƀon pâl nđaih nsum mpôl dôl dơi xă Biên Hồ mbơh ƀư âk ngăn. Tĭng wa Đặng Khánh Toàn, Groi kruanh UBND xă, bah meng nău mât ndrăy drăp ndơ, xă dôl ƀư ăp jrô tiăr nti, ntop tay nău wâl way ƀư pâl nđaih.

"UBND xă Biển Hồ lĕ dăn đah N’gâng kan văn hóa Thể thao n’hanh Pâl nđaih ndơ̆ ƀon nsum mpôl Ia Nueng bah nuĭh Jarai jêng ngoăy tâm ăp ƀon pâl nđaih ntoh lư bah Việt Nam. Aƀaơ nău rêh bah nuĭh ƀon lan ntơm sâm geh, rep uĕh. Ngăn lah ta aơ geh mir tơm si têh hang rhiăng năm. Mpôl hên lĕ ndâk ƀư n’hanh mât ndrăy dak ntu, mât ndrăy jay môch, mât rƀăy văn hóa nsum mpôl".

Đah nău ndrel n’hâm soan bah nuĭh ƀon lan, nău lăp dŭt n’hâm bah n’gâng kan ƀon lan, ndrel ntŭk mât prăp văn hóa Jarai dŭt khlay dơi mât rƀăy, mât uĕh, nsing nơm ƀon Ia Nueng mbra ơm jêng du ntŭk ton pâl nđaih uĕh ta rup gui Tây Nguyên, rgop n’hao nău geh n’hanh nău rêh, tâm di lah ƀon thôn ƀon mhe leo lỏ mpeh mât ndrăy văn hóa n’hanh hun hao nâp nâl.