Đĭng tŭt-nău nkoch huêt rbăn năm bah nuĭh Êđê
Chủ nhật, 05:00, 10/08/2025 VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja
VOV.M’nông - Ta nklang bri Tây Nguyên, ntŭk geh sial dăng ta mir, dak hoch ta jâng yôk, geh du nău nteh dŭt ueh ngăn-đŭt djăng nĕ lah đing tŭt, du ntil ndơ uh way ơm bâh nuĭh Rđe. Nău nteh bâh Đing tŭt mô dơn lah nteh, ma hôm nha lah nău mĭn, huêng khlăy, play nuih bâh du nău ueh êng dôl geh mât rbăy n’hanh dâk rêh.

Đĭng tŭt dơi ƀư bah dĭng nkar, lah ngoăy tâm âk ndơ dŏng ơm ma âk nău răm. Nuĭh ê nkra an săch di ntil nkar uĕh, đăp mpăn kỹ thuật ê nkra an nteh n’gôr, răm m’ak. Du bôr đĭng tŭt geh prău mô lah prăm dĭng, geh rnoh gleh jong n’hanh têh jêt êng êng. Nău dăp aơ dŭt tâm ban đah mboăt. Lơn lah du dĭng tâm bôr đĭng tŭt lŏ tâm ban đah tĭng nău nteh bah bôr chĭng knah, lah du ntil chĭng khlay, huêng tam tâm nău rêh nuĭh Êđê. Nghệ nhân Y’ Dŭ Êban (Ama Đam), ta ƀon Sut Mđưng, xă Quảng Phú, n’gor Dak Lak nkoch, đĭng tŭt lah du gâl tâm nău rêh văn hóa bah nuĭh Êđê bah kăl e tât aƀaơ.

Kăl e, ndơ đĭng tŭt lĕ ntoh tâm nău rêh văn hóa bah nuĭh Êđê. Aơ lah du ntil ndơ uh dơi ê nkra bah dĭng nkar: bu koh du gâl nkar n’hanh mât tay gâl kô̆ măt. Đĭng tŭt way ơm dŏng tâm ăp rơh ƀư brah kơt nkhĭt ôm, mô lah ăp lễ hội bah nuĭh ƀư brah ndrôk, rpu. Nteh bah đĭng tŭt n’gôr tâm jay rnôk geh khĭt ôm, mô lah tâm mir. Lơn lah, ta mir, đĭng tŭt dơi uh tâm ăp mông rlu rlău, kơl roh nău ŏk r’ah jêh mông pah kan.

Nău m’ha lah bah năp đaơ, đĭng tŭt knŭng an nuĭh bu ur dŏng. Rnôk ăp nuĭh bu ur Êđê gŭ wăr bong nuĭh lĕ khĭt, ty djôt dĭng đĭng tŭt rdâk dâk, bôk dĭng tât ta toh yoi. Nteh đĭng tŭt rnôk răm kơt nău ntĭnh. Nteh nĕ rngot kơt ăp dak diăng hoch rlău nău rngot, ntĭnh nuĭh lĕ roh, nkre bônh ăp nuĭh hôm e rêh. Nteh dĭng kơt lah lăp ndrel đah nuĭh rêh n’hanh huêng phan nuĭh roh.

Nghệ nhân Y Dăk Niê (Aê H’Nhăm), ta ƀon Sut M’đưng, xă Quảng Phú, n’gor Đắk Lắk, an gĭt, nteh đĭng tŭt dŭt rbân r’ên:

Mboăt n’hôm aơ ơm knŭng an êng bu ur. Mô knŭng dŏng tâm khĭt ôm, đĭng tŭt hôm n’gôr răm tâm ƀư brah kpan, du nău ƀư uĕh tam bah nuĭh Êđê. Kăl e, bu klô mô dơi an uh n’hôm rlet aơ. Bôl tâm ăp rơh răm mô lah rngot, ta ăp ntŭk, knŭng bu ur mư dơi dŏng đĭng tŭt. Yơn lah, nar aơ way lah lĕ mbrơi rgâl, n’hanh bu klô dơi uh ntil n’hôm aơ.

Nteh bah đĭng tŭt lah nteh play nuih bah me, nuĭh yuh, ât rbân, geh âk nău rŏng. Nar aơ, nău way lĕ pơk hvi lơn, bu klô dơi uh đĭng tŭt đŏng. Yơn đah nuĭh Êđê, rup ndah nuĭh bu ur đah dĭng nkar tâm ty, uh ăp nău nteh kơt tŭk ngom, hôm e rup gui uĕh ngăn đah nău tâm rgop đah nău mboăt n’hôm n’hanh huêng phan. Nghệ nhân Y-Djưng Êban (Aê Hanh), ta ƀon Sut Mđưng, xă Quảng Phú, n’gor Dak Lak an gĭt:

Gâp dŭt ŭch djăt nteh đĭng tŭt yor nteh bah pơng dŭt uĕh n’hanh lăp tôr. Nuĭh uh blău ri lơ ƀư nteh jêng uĕh lơn. Kăl e, nuĭh Êđê uh đĭng tŭt đah an ta toh yoi bâr dĭng n’hanh uh, hôm nar aơ, lĕ rngôch nuĭh uh way mŭm dĭng nkar uh dơh lơn. Ăp nuĭh ŭch, kơt lah ăp nkual pâl nđaih wơt năch tâm n’hanh bah dih dak, dơi đă mpôl hên ê nkra ntil dĭng aơ an khân pơng.

Tâm rmưn rbăn nău nteh bah bri dak Tây Nguyên, nteh đĭng tŭt mô nteh n’gôr kơt chĭng, mô rngot kơt đĭng buôt mô lah n’gŭr răm kơt đĭng năm, ma rngot lăp tâm play nuih nuĭh, kơt nău nkoch bah nuĭh bu ur Êđê. Đĭng tŭt mô knŭng lah du mboăt n’hôm, ma du nău ngơi, nău nteh nthoi jong bah nău way ơm tâm rơh mhe nar aơ.

 

 

VOV Tây Nguyên/Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC