Mât ntŭk gŭ rêh srăch uĕh, mât ndray săk tơm văn hóa lah trong rƀŏng n’gâng tơm gay hun hao pâl nđaih srăch uĕh nkual ƀon  lan rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang n’gor Khánh Hòa. Ăp nkual neh kơt: Khánh Sơn, Khánh Vĩnh, Bác Ái… dôl mbrơi jêng ăp ntŭk tât mha êng, pơk luh njăr trong hăn uănh saơ bri dak nkre đah ƀon lan n’hanh joi geh trong rêh jŏ jong.

Ăp nar dja, rnôk sầu riêng, măng cụt, chôm chôm dŭm ryô ta mir, Khánh Sơn lah nkual yôk yang mpeh nhâp nar n’gor Khánh Hòa hôm khuh n’gôr năch pâl nđaih. Tĭng mpôl nuĭh hăn tât Khánh Sơn gay rhôp n’hâm sial nđik uĕh, sa play ta mir tơm n’hanh nđaih săk ta ntŭk bri neh têh hvi. Năch pâl nđaih mô dơn sa play ta tơm ma hôm dơi rlong sa mƀêt prung bah meng mbŭch ŭnh rnga, ntrăm săk tâm dak lŭ Tà Gụ rsang, mô lah njăr trong nkuăch nkue Tà Giang tŭk lêm ngo. Ăp homestay bah meng jâng yôk, nău nteh chĭng gong, gong lŭ n’gloh lam tâm măng ŭnh mpôi, leo năch plơ̆ sĭt tay đah bri dak ơm kăl e n’hanh nău rêh nuĭh ƀon tơm geh âk săk ntơr. Nô Nguyễn Thế Cường, bah xã Như Quỳnh, n’gor Hưng Yên lor bôk năp hăn tât Khánh Sơn nkoch:

“Hao ta aơ n’hâm sial dŭt nđik uĕh. Nŭng nar duh yơn mô r’ôl, tât kêng măng ri nđik tay, uĕh ngăn. Ta aơ, n’hâm sial kloh rsang, mô geh n’huk djơh công nghiệp. Play ri thuk, kah, lơn lah sầu riêng, thuk rlău đah Hà Nội, ur sai hên rvăt sĭt sa njŭng rnhôt ngăn!”

Mô êng Khánh Sơn, âk nkual prêh bah Khánh Hòa dôl hun hao pâl nđaih nsum mpôl tĭng trong rƀŏng nâp dăng đŏng. Ta nkual neh nkuâl Khánh Vĩnh (ơm), nuĭh ƀon lan hŏ leo ăp tour hăn uănh pâl leng Yang Bay, bri Giang Ly, joi gĭt văn hóa Raglay, ƀư thủ công mỹ nghệ, cheh tanh bok brai. Ăp ntil rlong saơ gĭt jê̆ yơn ngăn ngăn, njêng nău dăch dêh đah năch pâl nđaih. Hun hao tuch tăm nkre đah mât njrăng ntŭk gŭ rêh bri dak; hun hao ăp ntŭk ntĭt leo pâl nđaih nsum mpôl nkre đah mât ndray văn hóa rnoi mpôl đê̆ lah ăp trong rƀŏng hăn dôl dơi Đảng bộ ăp xã mpeh yôk yang n’glăp tâm siƀŭt nchrăp mbơh chính trị hao dăn đại hội đảng bộ lor bôk năp. Wa Cao Thị Ngọc Thanh, Kruanh UBND xã Trung Khánh Vĩnh an gĭt, năm kan tât mbra rgum nkra joi geh trong rêh an kônh wa, mbra uănh khlay ntĭm nti nău kan nkre đah nău ntop kơl trong ntĭt leo joi geh trong rêh kơt mât rong, tăch rgâl rhŏ dŏng, n’hanh lơn lah hun hao pâl nđaih nsum mpôl nkre đah văn hóa ƀon tơm ta ntŭk:

“N’gâng kan ta ntŭk way rƀŏng tât nău ntop kơl ƀon lan rnoi mpôl đê̆ du trong nâp dăng. Aƀaơ geh trong ntĭt leo hun hao pâl nđaih nsum mpôl nkre đah mât ndray săk tơm văn hóa, hun hao tuch tăm jŏ jong. Aơ lah trong rêh gay rgâl trong ntĭt leo hun hao wăng sa rnăk wâl, nău ŭch ntop kơl ƀon lan rnoi mpôl đê̆ klaih rlău ach o jŏ jong.”

Gay pâl nđaih ƀon lan mpeh yôk yang “nđĭr uĕh” n’hanh jŏ jong ngăn, ân ntơm bah trong leo tuch tăm – dŏng sa srăch uĕh đah ntŭk gŭ rêh. Ăp ntŭk ta mpeh yôk yang n’gor Khánh Hòa ntĭm nti nuĭh ƀon lan tăm tơm sa play tĭng trong kloh uĕh mô geh dŏng dak si hóa học, nkre ntrŭt nsôr tâm pă ntil ndŏk nja ta mir dĭl, mô dŏng dŭng nilon. Groi giáo sư, Tiến sĩ Lê Chí Công, Kruanh khoa Pâl nđaih – Nhih nti Đại học Nha Trang uănh năl: Ăp trong ntĭt leo pâl nđaih nsum mpôl tĭng trong rƀŏng jŏ jong hŏ dơi rdâk njêng, dăp rgum ntŭk rlu jâng, mpơl rêh tay nău gŭ rêh văn hóa ƀon tơm ta ntŭk gay kân jâng năch.  

“Hun hao tuch tăm nđĭr uĕh, ndơ geh ƀư hữu cơ. Aơ lah ăp ndơ ƀư jêng geh du ntil ndơ pâl nđaih jŏ jong. Ŭch pâl nđaih nđĭr uĕh ri ân njêng luh ăp ndơ geh ƀư nđĭr uĕh, nsum mpôl ân geh nău gĭt êng mât ntŭk gŭ rêh nđĭr uĕh, ntơm bah nău lơi ir dŏng âk dŭng nhựa tât hŭch đêt dŏng dak si ndrŭng. Nê lah ăp nău kan ngăn ngăn gay rdâk njêng trong ntĭt leo tuch tăm nđĭr uĕh, rƀŏng tât ndơ geh ƀư pâl nđaih dêh bên đah ntŭk gŭ rêh".

Lôch rnôk n’glăp dơn ngoăy Khánh Hòa n’hanh Ninh Thuận, n’gor Khánh Hòa mhe geh ntŭk soih aih hun hao pâl nđaih nsum mpôl pơk hvi. Nău buăt nthoi đah ăp ntŭk nkual prêh kơt Khánh Sơn – Bác Ái njêng ntŭk tâm ntêng lêng tât săk ntơr êng, nsĭt tay nău nkah têl ƀon tơm ta ntŭk. Ntơm bah ăp mir sầu riêng ta Khánh Sơn, năch mbra jŭr sĭt mpeh Bác Ái gay rlai lăp tâm văn hóa Chăm, weh ƀon mon uk Bàu Trúc, ƀon cheh tanh Mỹ Nghiệp mô lah rlong klêh nho, klêh táo ta Ninh Hải, chŭp rup đah be bŭr mpôl ta ndrĭch ja lach Ninh Phước. aơ mô dơn lah ăp ntŭk tât pâl nđaih ma hôm lah nău ntĭt mpeh trong mât ndray bri dak n’hanh văn hóa tâm n’hong hoch hun hao. Wa Lê Văn Hoa, Groi Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao n’hanh Pâl nđaih n’gor Khánh Hòa năl:

“Ân ntrôl dăng nkoch trêng, nkoch mbơh, nkơnh n’hơ rnoh khlay văn hóa rnoi nuĭh nkre đah hun hao pâl nđaih. Lah buăt nthoi đah Khánh Sơn n’hanh Bác Ái gay ndrel kan nsum ƀư tay âk nău kan. He mbra dơi kơt nti Ninh Thuận (ơm) đŏng, khân păng hŏ ƀư dŭt uĕh nău nkre đah ndơ tuch tăm đah pâl nđaih n’hanh văn hóa rnoi nuĭh. Nsing tâm trong ƀư nê, he mbra rêng lam trong ƀư tât ăp nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆, mpeh yôk yang êng ƀa ƀă bah n’gor Khánh Hòa mhe.”

Pâl nđaih nđĭr uĕh ta mpeh yôk yang Khánh Hòa dôl jêng trong joi geh nău rêh an nuĭh ƀon lan, lah ntŭk buăt nthoi đah mât ndray văn hóa, mât njrăng ntŭk gŭ rêh, hun hao wăng sa. Nê lah trong ƀư gay ăp nkual neh mpeh yôk Nam Trung bộ lhung jong săk tât ntŭk pâl nđaih têh, ma nău mha êng, săk tơm n’hanh nuih n’hâm dêh rmên năch.