Gay ƀư ndơ poăch klôn n’ha nung, kônh wa nuĭh Êđê hôm dŏng âk ntil n’ha bri êng êng: n’ha tư̆, n’ha đinh lăng, n’ha ƀô phôm, n’ha khoar, n’ha play rba nse, n’ha mật gấu... klôn nsum tĭng dăp. Du ntil nha geh ƀô kah êng-ƀăl, njŭng, hăng, srat n’hanh đê̆ đŏng geh tăng. Knŭng ăp nuĭh blău ơm mư gĭt moh lah n’ha an tôch, moh n’ha an dêr. Yor nê, ăp nuĭh ƀư n’ha klôn dơi uănh kơt ăp nghệ nhân bah yôk bri.

Wa H’Rưm Êban, ta Ƀon Kŏ Tam, phường Tân An, n’gor Đắk Lắk, nkoch:

Ƀư n’ha pot mô di lah dah toch n’ha ma jêh ôh. An gĭt bri, gĭt tơm, gĭt yan. N’ha nung an nse, pôch rnôk ôi ơm rnôk hôm e tŭk, rơ mư mât ƀô nđĭk. N’ha tăng ri an geh n’ha njŭng tâm ban. Nĕ lah lĕ du ntil dak si ma u che he n’glơi an.

N’ha pot hôm poăch ka lah poăch ngi srŭng, ka gŭch mô lah poăch sŭr gŭch mpơng, dơi trăm đah ndơ bri kơt mrăch, mlăng, klôih ngăn... Poăch klôn dơi dơi koh jêt n’hanh nsơ n’gul mang n’ha si.

N’hanh ƀô kah ndơ n’ha klôt hôm tĭng tâm dak lĭp-du ntil ndơ khlay dơi ƀư bah bôh rlăi juh đah mrăch, mlăng, cha nhong n’hanh geh rnôk păt tay dak chanh srat mô lah dak mắm juh mrăch tỏi. Ndơ lĭp an rbân, tăng tâm di, geh srat đêt, ƀô kah yôk bri. Wa H’Rưm Êban an gĭt, dak lĭp lah ntĭl “tâm krêp” lĕ rngôch ƀô kah bah ăp ntil n’ha nsum, jêng nău ƀư ngăn ndơ sa geh êng.

Dak lĭp ma njŭng mô lah tăng bôh ir lah djơh lĕ. An di mbung, gay klôt n’ha lĭp rĭ pơng luh kah. Bu năch sa lah nkah gĭt mrô.

Rnôk sa n’ha si klôt, nuĭh Êđê mô dŏng mâng keh mô lah n’hoi. Khân pơng dŏng ty gay săch tĭng n’ha si, klôn ndrel đah poăch mô lah ka, lĭt ndrel dak bôh. Ăp tơ̆ sa lah du tơ̆ joi nău kah mhe, yor tĭng ntil n’ha dơi săch, ƀô kah mbra êng êng. Sa n’ha klôt way lah rơh an ăp nuĭh gŭ ndrel, nkoch bri, ngơi gơm răm m’ak. Tâm ăp rơh lễ hội, nsông nsao, mô lah wơt năch têh, n’ha klôt dơi mpơl tâm mang sa-kơt du nău ôp khâl ngăn bah nuĭh Êđê. Wa H’Loan Niê, ta Ƀon Kŏ Tam, phường Tân An, n’gor Đắk Lắk nkoch:

Bah năp đaơ, tâm ƀư rhơn jay mhe mô lah wơt wâl pu klăi, mô geh nklâm klôt n’ha si mô hŏ lĕ nuih n’hâm. Nklâm klôt n’ha si saơ nău wât năch, nău tĭng đah bri. Sa ndơ aơ lah sa lĕ nău rŏng, lĕ nău uĕh ơm ƀon lan.

Đah nuĭh Êđê, nklâm klôt n’ha si hôm lah du ndơ sa geh dak si. Âk ntil n’ha tâm nklâm klôn geh tam bah khih, nđik saơ, uĕh an trong proch... Yuh H’Jen Êban, Ƀon Kŏ Tam, phường Tân An, n’gor Đắk Lắk nkoch: sa nklâm klôn n’ha si lah trong gay kônh wa “ƀư nđik săk, ntrôl rŭch kop ji”:

U che he lah hôm-sa nklâm klôn kloh uĕh klơm, ang ntô, n’gơch ndŭl. Nuĭh kop sa nklâm klôn đêt nar ngăch tay. Ma mô di sa moh n’ha dah ŭch, di n’ha kloh uĕh, n’ha mô khih bah bri krŏng.

Nklâm nklôn n’ha si dơi uănh lah ndơ sa geh âk nghệ thuật, rgum uĕh bah bri, bah nĕ, bah mbang ty nuĭh Êđê n’hanh bah nuih n’hâm wât năch jru hvi. Tâm du n’ha, du mblăi poăch, du tơ̆ lĭp lah du nău nkoch đah yôk bri, mpeh nău blău ta ntŭk, mpeh nău rŏng n’hanh tâm pă. Nuĭh lĕ du tơ̆ sa nklâm klôn n’ha si mbra nkah gĭt mro: mô knŭng nău kah mham, ma hôm nkah gĭt nău rŏng, nău huêng, nău uĕh êng bah nuĭh Êđê ta nkual neh Tây Nguyên.