Knŭng ndjôt điện thoại mô lah máy tính geh nthoi ma internet, nchih nau “Ka Thuân Minz’ he mra saơ âk nau nkoch mbơh bah ndơ tanh njuh geh âk màu ueh ngăn. Nê lah du nau geh săk ntơ geh nau nkhôm tâm rnôk tâm rlong nau rgâl nau blau mhe bah n’gor Lâm Đồng năm 2024. Tơm ntŭk tanh njuh Ka Thuận Minz bu ur rnoi K’ho Ka Thuân, Bí thư Chi đoàn druh ndăm thôn 5, xã Hoà Ninh, n’gor Lâm Đồng, ntoh nau:

‘Gâp saơ rhơn ngăn rnôk ma ndơ tanh ma njuh bah ntŭk ƀư nau kan rgum nsum bah hên geh ăp nŭih bu ŭch ndrel bu kơl an. Ndrel rnôk hên leo ndoh ndơ jêh tanh tâm mạng xã hội gay ma bu gĭt, kơt lah facebok, zalo, tiktok ri geh âk ngăn nŭih bu joi rvăt. Ndrel kơt nê lah nơm geh pă kan pah ân ăp yuh, oh nơm đŏng, rgop nau geh âk tay nau geh ân rnăk vâl. Ndrel du nau khlay đŏng nê lah hên ŭch ndơ tanh bah njuh bah phung hên mra dơi geh hun hao tay đŏng”.

Ka Thuân nkoch, ntŭk aơ rnôk aơ dôl geh 5nŭih pah kan ndrel du ntŭk tăch ndơ. Ndrel ma nau pă tăch bah ăp ntŭk ơm, ri njuh hôm geh tanh mbơh ndrel pă tăh tâm mạng xã hội. Rnoh tăch ntơm bôk năm tât rnôk aơ âk rlau bar tŏ rđil năm e, tâm nê nah bŭt geh 70%. Ăp băl mom vay đă kchoh ăp ntil bok tanh ueh, mhe, tâm di ma nau ŭch êng êng, kơt lah nsoh rnôk hăn pâl, hăn pah kan, mô lah hăn râng ngêt sa têh...âk ngăn khân păng săch nah tah kchoh nsum ma bol lanh, thon, cotton...:

‘Njuh mô êng lah ndơ nsoh dơm ăp nar ôh, ma rnôk aơ nah ao geh tanh hŏ geh kchoh jêng ăp ntil ndơ êng êng, ueh tĭng nau ŭch bah nŭih rvăt dŏng. Ăp nŭih bu nkra hŏ sŏk nah njuh gay ma njêng ăp ndơ dŏng êng đŏng ndrel ueh, kơt lah ƀap, dŭng cheng, kata, cà vạt...rlau ma nê, nar aơ, njuh hên tanh geh dŏng gay ma kchoh kho ao tâm ngih săm ƀŭt”.

  Nau ueh, blau nau mhe tâm nau nkra ndrel tăch njuh bah Ka Thuân mô êng knŭng tŏng nau ŭch bah năch bu rvăt, leo tât nau geh ma hôm rêng nau ơm yeu âk ndrel ăp ntil bah ăp rnoi vah nah ao tanh, ngăn lah đah rơh mom. Ka Thuân rhơn mbơh, lăp tâm năm nti mhe, ăp ntŭk ndơn kchoh nklăp 30 blah kho ao ân kon se hăn nti tâm ntŭk nơm:

‘Rnôk kon se nsoh kho ao geh kchoh ma bok njuh tanh ri saơ ueh ndrel ŭch. Ntơm bah nê mra nkah kon se blau nau ŭch ndrel ma mât nau ơm ueh bah rnoi nơm. Ăp oh blau nau ryơk ndrel ryơk rnoi mpôl bah ntŭk tanh cheh, trong brai kchoh, nglai jĭng tâm kho ao ma ăp kon se nsoh tâm săk. Rnơm bah kho ao aơ ân saơ geh âk ntil bah ăp rnoi mpôl oh nô. Ntơm bah nê mra jêng nau ŭch rŏng neh dak, ƀon lan, ryơk nau âk ntil nau ơm yau ueh bah rnoi nơm..nê lah nau ŭch rnôk njoh geh leo lăp tâm ngih săm ƀŭt”.

Njuh bah ăp rnoi mpôl đê̆ ta Tây Nguyên âk ndrel ueh. Tâm ƀon Bu Dak, xã n’har bri Thuận An, n’gor Lâm Đồng, yuh H’Her (rnoi Bunong) kŏ dôl nsôih nkoch mbơh nau ueh aơ tâm trong mạng. Ndơ tanh bah yuh ta ưgeh giải Ba rnôk tâm rlong Bu ur ndâk nau kan tâm n’gor Dak Nông năm 2023. Gĭt nau ŭch dŏng rnôk ƀa hin, H’Her hŏ leo ndơ tanh bah nơm tâm Facebok, zazlo, tiktok. Yuh vay livestream mbơh ndơ, nkoch rnôk tanh, tanh kchoch ndơ tă bah njuh. Ăp rnôk tăch ndơ bah yuh rgum ma rhiăng nŭih uănh, nkoch mbơh nau ndrel rvăt ndơ tă bah ăp n’gor, mô lah năchrvăt lah nŭih Việt Nam gŭ tâm dak ba dih:

  ‘Mạng xã hội kơl gâp  geh tăch ndơ ân bu âk ndrel ngăch lơn ndrel ueh đŏng. Mô êng tăch ndơ, gâp hôm mbơh ăp nau ơm ueh bah rnoi mpôl Buong nơm bah ăp ntil tanh cheh klơ nah, gay ăp nŭih ndrel gĭt ndrel ŭch lơn ma ndơ nơm dôl dŏng”.

Ăp ntil ndơ tah tâm njuh kŏ geh nsum ma nau nkoch tât bri, gleh, yôk nor, mpeh nau vay ơm ndrel nau rêh jêng bah rnoi Bunong. Rnơm geh nau dŏng  ueh, ndơ tanh bah H’Her mô êng geh âk nŭih têh ŭch ma ndơ ơm bah nơm ma hôm rgum âk mpưm băl mom đah ăp ntil dŭng, nah ao tanh, móc khoá, bok put bôk ueh geh tanh tă bah njuh ueh, nkre geh nau ueh mhe, nkre geh nau ơm yau bah rnoi Bunong. Đah H’Her, nau tăch ndơ online mô êng lah nau tăch ndơ ma hôm lah nau nkoch ăp nau ueh ơm bah kônh wa nơm tât ăp nkuăl neh, rlet ngai luh bah ƀon lan, ăp mpeh:

‘Gâp ŭch ăp dnơ tanh njuh bah nơm mô êng geh tăch tâm dak nơm ma hôm geh tăch tâm ăp ntŭk tăch rgâl điện tử bah dak bah dih, gay ăp băl bên lam ntur neh gĭt tât ndrel ryơk ăp nau ueh ơm bah rnoi Bunong”./.