Hŏ ơm aơ, Nău way ƀư ôp brah mih “Pơtao Apui” bah nuĭh Jarai ta Gia Lai nha  hôm dơi  mât mbro đŏng. Nău way huêng khlay dja mô dơn nkoch nău rêh krêp dêh đah bri, mih nar n’hanh mir ba bah ƀon lan, ma hôm lah drăp ndơ ơm yău ntlơi an tay văn hóa mô mpơl săk bah bah gưl ngih dak đŏng, ndơ ntĭt uĕh êng bah tơm me Pơtao Apui, lah nău rhơn n’hao bah nuĭh Jarai, rgop ƀư jêng săk ntơr êng Tây Nguyên.

Hŏ jêng nău way, ăp năm, nuĭh Jarai ta nkual dak me Ayun rgum sĭt mpeh yôk Chư Tao Yang (ƀon Plei Ơi, xã Chư A Thai, n’gor Gia Lai) gay ƀư ôp brah mih “Pơtao Apui”. Tâm ntŭk bri krŏng huêng, nău nteh chĭng gong n’gloh lam yôk bri, ăp groi me ŭnh tâl 14 ƀư ôp răch. Nghệ nhân Ưu tú Ksor Lol (way kuăl lah Ơi Sơ) răch dăn brah:

“Ơi brah dak huêng khlay! Nar aơ, kônh wa tâm ƀon dăn n’hơ an ndơ ôp brah, nuih n’hâm n’guh mbah njuăl tât brah yang. Dăn brah yang ân jăt kơl mât njrăng an ƀon lan, gay ăp rnôk hăn chuah dak me, dak diăng tât to rho aơ, mô geh mâp nău tât rmoh rmanh. Dăn brah an dak hoch bêng ler, mô suăt kro an ƀon lan, an mir ba jŭr geh, tuh mbo nđĭr uĕh, an ryôk ba suel play, an geh bêng sah bêng drŏng! Dăn huêng brah jăt kơl an ƀon  lan ngăch lăng dăng soih, rêh tâm rnglăp, tâm rŏng nsum kơt oh nô du rnăk sa. Dăn an mih lăng prăng uĕh, si gle tâm bri luh nkong sât nkot, an ndrôk rpu, sŭr djăr rơ̆ jêng bêng ndrung bêng n’gar, an kon său tâm ƀon têh dĭng jay lay dĭng rmih, nău rêh hơm răm, ƀon lan đăp mpăn mbro mbrăng”.

Ndrel đah ƀư ôp brah mih, ta Nkual têl ơm yău lịch sử-văn hóa gưl neh dak Plei Ơi (mpeh xã Chư A Thai, n’gor Gia Lai), ƀư ta tơh tâm rlong văn hóa-thể thao ăp rnoi mpôl đê̆, đah nău tât râng bah ƀon lan ăp rnoi mpôl đê̆ tâm n’gor. Ta aơ ƀư âk nău kan khuh n’gôr kơt: nchreng an uănh chĭng gong, tanh tôk, trah mon rup si, cheh tanh bok brai; cho lơng djơng bu ur, bu klô; nsăt bao ƀo bu ur, bu klô n’hanh tâm rlong nchuăt njuat jâng me ŭnh”. Wa Yă Nghẽo ta xã Ia Hiao tât râng lễ hội an gĭt:

Kônh wa nuĭh Jarai ndrel rgum âk mpưm gay ƀư mbah rhơn, gay nchih nkah n’hanh lah uĕh mbo ba jŭr geh lôch  ăp khay kan ŏ r’ah. Aơ lah rnôk gay ăp nuĭh mpơl nuih n’hâm nkah gĭt đah trôk neh hŏ an mih lăng prăng uĕh, mbo ba jŭr geh. Gâp mpŏng nar rhơn kơt aơ mbra dơi nuĭh Jarai mât njrăng tay kon său bah kơi aơ tay”.

N’hao êng săk lah nuĭh ƀon lan bah tơm me Pơtao Apui (Me ŭnh), wa Rmah Yơi, nuĭh nsing nơm ta Plei Ơi, an gĭt, hŏ ơm bah ri aơ, tâm nău rêh ôp brah lah yang bah nuĭh Jarai ta aơ nkre đah nău way ơm nkoch mpeh ăp rơh I me ŭnh. Yor kơt nê̆ nău way ôp brah Pơtao Apui” lơn  ma geh nkô̆ hôr khlay jru:

“Mpôl hên n’hao êng săk yor hŏ geh lĕ rngôch 14 rơh I me ŭnh tâm nđơn tay. I me ŭnh mô di lah kađăch mât bôk kan, ma lah I tơm me nuih n’hâm huêng khlay, dơi kônh wa ăp ƀon lan dŭt n’hâm uănh khlay n’hanh n’guh mbah. Tâm nău rêh ôp brah lah yang ƀon  lan, I me ŭnh ƀư nău khlay tâm ban kơt nuĭh tâm buăt nthoi đah kon nuĭh đah huêng bri, ntơh măt ƀon lan gay răch dăn an mih lăng prăng uĕh, mbo ba jŭr geh, ƀon lan đăp mpăn, ngăch dăng”.

 Wa Nguyễn Đức Thuận – Chuyên viên Jrô kan Văn hóa xã Chư A Thai, n’gor Gia Lai an gĭt: kêng dŭt khay 3 năm aơ, UBND n’gor Gia Lai kan nsum đah Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam ƀư Tâm nchră khoa học “I me ŭnh – jêng nău nkoch n’hanh tĭng ƀư”, nchră trong  mât ndray, ntik n’hao rnoh khlay ntŭk têl ơm yău Plei Ơi. I me ŭnh lah du hê me klĭng tâm nău nkoch bah nuĭh Jarai ta Gia Lai, dơi nđơn tay rlău 14 rơh. Năm 1993, Lễ ôp brah mih “Pơtao Apui” bah nuĭh Jarai dơi kơp dơn lah Drăp ndơ văn hóa mô mpơl săk gưl neh dak; ƀon Ơi (ntŭk ăp I me ŭnh gŭ rêh, aƀaơ mpeh xã Chư A Thai, n’gor Gia Lai) lah Ntŭk têl ơm yău văn hóa gưl neh dak. Wa Nguyễn Đức Thuận an gĭt, tâm nchră hŏ tâm ban ŭch dăn đă n’hao têh uĕh ntŭk têl ơm văn hóa, lịch sử gưl neh dak Plei Ơi jêng ntŭk têl ơm yău gưl neh dak:

“Tĭng nău ŭch rŏng bah nuĭh ƀon lan, ăp năm n’gâng kan ta ntŭk uănh khlay ntuh kơl, ntop kơl an nău kan mât ndray nău way ơm ôp brah mih “Yang Pơtao Apui”, lah rup uĕh văn hóa ntĭt êng bah ntŭk. Ăp năm, ƀon lan Plei Ơi lah mpôl tơm bah nău way dja ƀư ôp răch brah mih “Yang Pơtao Apui”. Kônh wa n’grŏ tĭng, âng ăp rơh tâm rlong văn hóa njroh mprơ gay nkơnh n’hơ rup gui Plei Ơi lah êng n’hanh n’gor Gia Lai lah nsum”.

Nău way ôp brah mih “Pơtao Apui” bah nuĭh Jarai dơi kơp dơn lah Drăp ndơ ơm yău văn hóa mô mpơl săk gưl ngih dak. Plei Ơi (ntŭk ăp me ŭnh gŭ rêh) dơi ăp nuĭh khoa học dăn đă n’hao jêng Ntŭk têl ơm yău gưl neh dak mha êng. Nău nê mô dơn lah ndơ an saơ an nău nsrôih mât ndray săk tơm way ơm ma hôm jêng ndơ ntĭt văn hóa uĕh êng bah nuĭh Jarai, n’gor Gia Lai lah êng, nkual Tây Nguyên lah nsum. Aơ nkre lah nău n’hao êng săk bah ƀon lan, nkre pơk luh săk geh têh gay nkơnh n’hơ văn hóa, wăch rgum năch tât uănh joi rup uĕh săk tơm bah nkual  neh dja.