Thầy cúng người Mảng xem bói bằng lạt và trứng.

Về bói lạt. Khi bói, người ta lấy một con dao nhọn, dùng dây lạt nhỏ buộc 2 đầu một sợi lạt khác vào đầu mũi dao và chuôi dao. Hai tay thầy cúng cầm lấy sợi lạt đó, giữ cho thăng bằng. Nếu con dao ở trạng thái đứng yên, thì người ốm không phải do bị ma làm; nếu con dao động đậy, nghĩa là người bệnh đó bị ma làm. Để xem con ma ấy là loại ma gì, thầy đốt sáp ong đất cho vào ống nứa, sau đó dùng dao hoặc dùi nhọn gõ vào ống nứa. Ống nứa phát ra tiếng kêu để hồn bay về.

Nếu như bói lạt là nhìn trạng thái của con dao để nhận biết điềm hay, điềm gở, thì bói trứng lại nhìn vào lòng đỏ của quả trứng để nhận biết các dấu hiệu tốt xấu. Thạc sỹ Nguyễn Thị Thúy, Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam, kể:

"Đầu tiên, người muốn xem bói lấy quả trứng gà đem đến nhà thầy cúng. Thầy cúng đặt trên tay thổi, rồi làm lý, sau đó cầm quả trứng xoa khắp người đến xem bói, từ đầu xuống cổ, xuống vai, lưng, bụng. Vừa xoa, thầy đọc thần chú và hú lên “quả trứng ơi, xem cho tôi cái gì, làm gì, hãy hiện trong quả trứng. Bất cứ tôi ốm đau kiểu gì cũng phải thể hiện trong quả trứng này”.

Xong, thầy thổi vào quả trứng 3 lần, rồi lấy con dao đập quả trứng đó ra bát. Nếu quả trứng bình thường thì gia đình vẫn bình yên. Nếu quả trứng có vết đen hay những sợi khác màu giăng chằng chịt thì người đó bị ma cà rồng làm hại, thầy cúng sẽ thấy vết răng vết tay trong quả trứng. Nếu là ma trỏ thì sẽ thấy một vết chấm đen như cục máu trong quả trứng…

Người Mảng làm lễ. Ảnh:baomoi.com

Trường hợp xem bói trứng mà thấy chấm đen như cục máu trong quả trứng thì phải làm lễ gọi hồn vía của người đó về, tránh ốm đau bệnh tật, tránh tai ương, điềm gở.

"Nếu gọi hồn cho nam, thì người ta dùng một con gà trống và làm lễ vào buổi sáng. Nếu gọi hồn cho người nữ, thì dùng gà mái và làm lễ vào buổi chiều. Nếu gia chủ biết làm thì tự làm, còn không biết làm thì phải mời thầy cúng. Thầy cúng cầm con gà sống (là lúc gọi hồn sống), nhổ lấy 2 lông cánh cắm vào đầu đứa trẻ  gọi hồn, thầy ngậm một hớp nước suối rồi phun ra tứ phía, miệng bặp bặp và khấn" - Thạc sỹ Nguyễn Thị Thúy cho biết.

Lời khấn đại ý rằng: Hỡi hồn vía ở đâu, dù xa hay gần hãy về với chủ được ăn ngon, ngủ ấm, từ nay trở đi không được đi đâu nữa. Hồn ơi ở đâu thì về đi. Về với tôi cho tôi được khỏe. Về làm óc cho đầy đầu của tôi. Về làm tủy đầy xương. Về làm da làm thịt cho tôi được khỏe mạnh, không để tôi ốm đau”.

Nghi thức tiếp theo, thầy cúng sẽ chặt lấy 2 miếng gà đã luộc chín, đặt lên bát cơm, đem ra đầu bản, cuối bản, hoặc là đầu con đường đi lên nương hay xuống suối rồi cúng. Cúng xong, thầy đưa bát cơm cho người làm vía mang về và bốc lại một ít cơm vứt đi. Sau 3 ngày 3 đêm, nếu người ốm khỏe lại, như vậy là hồn đã trở về. Nếu người ốm chưa khỏi thì hồn vẫn chưa về và gia chủ phải làm lễ gọi hồn một lần nữa. 

Nghi lễ bói trứng và gọi hồn của người Mảng hiện nay vẫn còn phổ biến trong cộng đồng.

Việt Phú/VOV4