VOV4.VOV.VN - Tháng 3 hàng năm, người Thái trắng ở xã Đông Sang, huyện Mộc Châu, Sơn La sẽ tổ chức lễ hội Hết chá. Đây là lễ hội cổ truyền được đồng bào Thái lưu giữ cho đến ngày nay.
Thầy cúng cùng các thầy phụ lễ tái hiện trích đoạn lễ hội Hết chá khi thầy cúng khấn mời thần linh xuống trần gian vui hội Hết chá.
Theo phong tục xa xưa, khi ốm đau, người Thái thường nhờ đến mọ mun, tức thầy cúng chữa bệnh bằng cây thuốc hoặc bằng nghi lễ. Mang ơn thầy mo, những người được thầy chữa khỏi đều xin được làm con nuôi của ông.
Vào mùa xuân, mọ mun sẽ tổ chức lễ Hết chá để tạ ơn thần linh, cầu sức khỏe cho dân bản, mưa thuận, gió hòa, cuộc sống sung túc. Đây cũng là dịp các con nuôi tạ ơn thầy và cũng là dịp vui khi có sự tham gia của cả cộng đồng.
Lễ hội cũng là hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh đặc sắc của đồng bào Thái Trắng ở Đông Sang.
Năm 2015, lễ hết chá được Bộ VHTT&DL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trong Ngày hội trình diễn cây nêu, giao lưu văn hóa, thể thao và du lịch 2023 tại Làng Văn hóa, đồng bào Thái Trắng ở xã Đông Sang đã tái hiện trích đoạn lễ hội Hết chá độc đáo.
Trung tâm của lễ hội chính là cây xẳng chá - cây hoa rực rỡ sắc màu được làm từ gỗ, mây, tre nứa... qua đôi bàn tay khéo léo của người dân.
Những cành hoa được trang trí các con vật đan bằng lạt giang, những vật dụng và nông cụ, nhạc cụ mô hình bằng gỗ. Đặc biệt, không thể thiếu hoa mạ, loài hoa rừng với màu vàng đặc trưng được coi là hoa của hết chá.
Lễ vật dâng lên thần linh là lợn, rượu cần đặt tại cây xẳng chá
Đồng thời cả những mâm lễ do chính các mọ mun chuẩn bị và những người con nuôi mang đến tạ ơn: giấy tiền, vải khít, chén rượu, những bông hoa, trứng...
Dưới sự dẫn dắt của thầy thổi sáo - pí mun, thầy cúng thực hiện nghi lễ mời thần linh về dự với làn điệu khắp chá, tức hát thơ.
Phần lễ với những tích xưa được diễn lại, người tham dự lễ hội sẽ được truyền dạy kinh nghiệm sản xuất cũng như nghe những lời răn dạy để mọi người sống với nhau tốt hơn.
Nét nổi bật của những tích trò là tính hài hước, hóm hỉnh diễn ra xung quanh cây xẳng chá
Những trò diễn dân gian vui nhộn, dạy con cháu khai hoang ruộng, tập cho trâu cày... được tái hiện sống động
Các thầy cúng diễn trò xúc cá, nấu canh và răn dạy cách cư xử, đạo lý, lao động…
Hài hước nhất là lối diễn trai giả gái, gái giả trai đi xúc xá, đánh lưới đem lại những trận cười thỏa thích cho người tham dự
Mọi người cùng nhau vui múa quanh xẳng chá trong tiếng pí - mun của thầy thổi sáo
Lễ hết chá kết thúc trong điệu xòe chá rộn ràng, rực rỡ sắc màu khăn áo của các cô gái Thái Trắng.
Đỗ Quyên/VOV4
Viết bình luận