Bận rộn nhất là thời gian mang lúa về kho, cất trong bồ (nô lir bong). Trước khi cắt lúa, chủ nhà thông báo cho mọi gia đình trong bon làng: Năm nay, gia đình chúng tôi thu hoạch lúa trên 100 gùi to, lúa đầy bồ, thóc đầy kho, gia đình sẽ tổ chức ăn mừng và mời bon làng cùng chung vui. Chủ nhà sẽ hiến một con trâu đực to nhất để ăn mừng. Vụ này được mùa nên gia đình phải gọi thêm họ hàng giúp gặt hái cho kịp. Đến ngày hẹn, việc thu họach lúa đã xong, gia đình chính thức mời mọi người đến cùng ăn cùng uống vui một năm thu họach được nhiều lúa gạo.

Lễ mừng lúa mới dân tộc K'ho

Già làng K’ Ken, ở thôn Tân Linh, xã Tân Văn, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng, cho biết: ‘’Lễ hội mừng lúa mới là lễ hội mong muốn gia đình được ấm no. Thần lúa đã phù hộ chúng ta sản xuất được mùa bội thu, mọi khó khăn vất vả đều vượt qua. Mừng lúa mới, cầu khấn thần linh, mong thần linh tiếp tục phù hộ, mong vụ mùa năm sau gia đình sẽ làm ăn phát đạt hơn”.

Vật tế lễ thần lúa (Hòi ndu yàng kòi) thường là con gà, con heo và rượu cần. Các gia đình khó khăn thì hiến tế con gà; gia đình có điều kiện hơn thì cúng bằng con heo. Cúng thần lúa phải có mâm, gùi nhỏ (Khiao kòi), 3 cái chén đựng vật cúng. Chén thứ nhất đựng rượu cần, chén thứ hai đựng tiết gà hoặc heo, chén thứ ba đựng cháo. 3 chén này để cúng Yàng. Năm nào thu hoạch được nhiều lúa, gia đình sẽ tổ chức lễ lớn, mời cả bon làng ăn mừng và sẽ dựng cây nêu, thì vật tế thần là phải con trâu.

Sau khi chuẩn bị đầy đủ các lễ vật, ông chủ lễ hoặc chủ nhà (đàn ông) thực hiện các nghi lễ mừng lúa mới tại kho thóc của gia đình. Trong thời gian này, mọi phụ nữ không được vào kho, vì người K’ho quan niệm phụ nữ không sạch thân thể, nhất là kỳ đến tháng, sẽ làm cho Thần lúa nổi giận, năm sau không phù hộ cho gia đình nhiều lúa gạo nữa.

Lễ mừng lúa mới dân tộc K'ho

Già làng K’Ken hát lời cầu khấn thần lúa như thế này: “Ơ thần lúa! Mong thần lúa về đây chung vui cùng gia đình. Hôm nay, gia đình chúng tôi tổ chức Lễ hội mừng lúa mới, mong thần lúa phù hộ độ trì, ban cho gia đình luôn ấm no, lúa ăn không hết, có của ăn của để. Gia đình mời tất cả các thần linh cùng với thần lúa hãy cho chúng tôi luôn khỏe mạnh, làm ăn phát đạt hơn trong vụ mùa tới ….Ơ thần ….!’’.

Khi khấn thần lúa xong, con gà tế sẽ được cắt tiết và bôi tiết lên tất cả những nơi gia chủ tin là có thần linh trú ngụ. Trong kho thóc, từ bàn thờ đến bồ lúa, nong nia, gùi nhỏ, trên cánh cửa…  đều được bôi tiết. Sau đó, chủ nhà mời mọi người uống rượu cần ngay tại kho thóc. Con gà sẽ được mang làm vật cúng tại bàn thờ nhà ở. Gà được nướng (hoặc luộc), bộ lòng gà cũng được đặt lên cúng.

Tiếp đó, họ hàng, làng xóm cùng với gia đình vào tiệc mừng lúa mới. Họ chúc tụng nhau, chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, cầu mong vụ mùa tới gia đình sẽ thu hoạch được nhiều lúa hơn… Cuộc vui kéo dài cho đến khuya. Có gia đình còn tổ chức cuộc vui cho đến gà gáy sáng mới tàn.

Lễ hội mừng lúa mới của người K’ho vẫn được gìn giữ, với ý nghĩa gắn kết cộng đồng, mừng cho cuộc sống ấm no, trao đổi kinh nghiệm làm ăn mùa tới. Lễ hội này gắn với cuộc sống sản xuất, sinh hoạt của người K’ho Sre làm lúa nước.

K’Brọp/VOV-Tây Nguyên