Trang phục dành cho đàn ông người Ơ đu thường là màu đỏ, màu chàm, thậm chí là màu trắng. Nhưng màu sắc tổng thể trong trang phục của phụ nữ Ơ đu chỉ là màu tối. Chiếc váy chỉ thêu rất ít họa tiết.

Chị Mạc Thị Tím, bản Văng Môn, xã Nga My huyện Tương Dương, Nghệ An, cho biết: “Cái váy không được rực rỡ. Hoa văn không được thêu nhiều, chỉ thêu thưa thôi. Dưới chân váy thêu hình gì thì tùy theo sở thích từng người. Đặc biệt là không có con vật”.

Các hình khối chủ yếu thêu trên chân váy của phụ nữ Ơ đu là hình zíc-zắc. Còn áo của phụ nữ Ơ đu, thì tay phải dài, không có áo tay ngắn. Tuy nhiên chiều dài của áo thì chỉ quá ngực, vừa chạm đến phần eo. Áo không khuy, không cúc, có 4 dây buộc chéo 4 vạt . Cũng như chiếc váy, màu áo của phụ nữ Ơ đu cũng sẫm.

Bà Trần Thị Quỳnh Hoa, Phó giám đốc Trung tâm Văn hóa - thể thao huyện Tương Dương, bảo rằng bà chưa nghiên cứu sâu xem vì sao trang phục của phụ nữ Ơ đu lại là màu tối, nhưng theo suy nghĩ của bà thì: “Người Ơ đu quan niệm trang phục nữ luôn phải màu tối, vì phụ nữ Ơ đu vất vả, công việc chủ yếu làm rẫy, làm nương, cuộc sống khó khăn, không có nhiều bộ để thay nên người Ơ đu chọn màu này để phù hợp với điều kiện công việc hàng ngày”.

Trang phục truyền thống của người Ơ Đu gần như đã biến mất. Ảnh: một phụ nữ Ơ Đu trong trang phục thường ngày hiện nay - baomoi.com

Bà Trần Thị Quỳnh Hoa bảo rằng nhiều người con gái Thái, Khơ Mú hoặc là Mông, trang phục thời con gái vốn rất rực rỡ, nhưng khi về làm dâu Ơ Đu, họ cũng chọn váy áo sẫm màu theo truyền thống.

Điểm nhấn trên bộ trang phục truyền thống của người Ơ đu chính là chiếc dây lưng màu đỏ. Cái dây lưng để cột lại thân váy, giữ lại  thân váy chặt chẽ. Trước đây người Ơ đu không có túi riêng để đựng tiền. Cái thắt lưng váy này vừa để cột thân váy, vừa là nơi họ để tiền hoặc để một số vật dụng nhỏ cần thiết.

Hành trình tìm lại hình dáng, màu sắc bộ váy áo truyền thống của người Ơ đu cũng lắm gian nan. Do sống xen với người Thái và người Khơ Mú, nên nhiều nét văn hóa, trong đó có trang phục của người Ơ đu dễ bị biến tấu, pha trộn. Bên cạnh đó, theo luật tục, người Ơ đu chỉ được lấy vợ, lấy chồng dân tộc khác, nên các cô con dâu người Ơ đu khi về làm dâu đương nhiên sẽ mang theo những bộ quần áo mà mình yêu thích từ tấm bé. Các cô gái Ơ đu khi làm dâu dân tộc khác sẽ phải theo phong tục của dân tộc khác. Vậy nên tìm được bộ trang phục phụ nữ “thuần chất Ơ đu” không phải là dễ.

Làm dâu Ơ đu, lo lắng trước nguy cơ bản sắc văn hóa bị mai một, chị Mạc Thị Tím kể rằng, chị đã rất chịu khó để ý, hỏi chuyện các cụ cao tuổi để hình dung bộ trang phục qua trí nhớ của các cụ già và rất may mắn khi chính bà của chồng chị còn lại một bộ váy áo, mà khi đi lấy chồng ở dân tộc khác, không sử dụng, nên bà đã cất đi. Khi chị giở ra thì bộ váy áo đã mục nát, nhưng may là còn nguyên hình hài: 

"Tôi cứ để ý, hỏi mọi người xem trang phục truyền thống của phụ nữ Ơ đu thế nào thì không ai nhớ nguyên vẹn. Thế rồi cách đây 6 năm, bà tôi (con gái Ơ đu) đưa cho tôi một cái áo mà cụ tôi may cho hồi con gái. Khi ấy mối đã cắn rách rồi. Nhìn thấy hình hài cái áo, tôi hình dung cụ thể hơn. Rồi tôi mang cho phòng văn hóa huyện để họ may theo mẫu, rồi đi biểu diễn trang phục của người Ơ đu".

Hồng Nhung/VOV4