Hrei ‘nâu, tơ̆ xăh Khánh Sơn, dêh char Khánh Hòa, tơring đei chĕng hơmet teh hơtŏk tơiung choh jang sa hăm ‘long sầu riêng ‘noh jĭ ‘long tơm, dôm pơgar ‘long tŏk bŏk trih trăh plei, ƀâu phu. Mă lei, kon pơlei tơring ‘nâu oei tam mă gơh sa yua tôm jơnei jang sa đơ̆ng kơdih yua đơ̆ng tơdrong tĕch tơmam oei ưh kơ sơđơ̆ng.
Ưh khan lăp hơdrô̆ sầu riêng đĕch, dôm kơloăi tơmam đơ̆ng choh jang sa đei ‘lơ̆ng nhen măng cụt, prit, mit, krô̆i kơ kon pơlei tơring groi kông kŭm hơnơ̆ng huŏng lơ̆m tơdrong tĕch ưh kơ sơđơ̆ng. Tơdrong chơ chuĕn tơƀơ̆p lơ pơmat tat, ưh kơ đei pơm tơlĕch jrŭ păng ưh kơ đei dôm bơngai mơdro sa pơm gơng tơƀưh chă tĕch ăn. Yă Lê Thị Bé, kon pơlei pơm tăm sầu riêng, kŭm jing bơngai chă răt iŏk tơmam tơ̆ plei Du Oa, xăh Tây Khánh Sơn roi tơbăt, rim pơyan sầu riêng, mit dăh mă măng cụt plei lơ, kon pơlei ‘noh bơngơ̆t gô bơngai mơdro, kơjă răt tơplih rim năr pơm ăn lơ ŭnh hnam pơtăm plei ‘long ưh kơ pơ̆n tơmơ̆t jên jang đunh đai:
“Trong nơnăm tơ̆ âu oei iĕ, hrăt hrot, 1 tong gre công ten nơ tŏk truh tơ̆ hơnih kŭm đĭ tôch kơ gleh hrat. Klĕch dôm hơnih koĕch koĕl, bơngai huơ̆r gre athei vei kơjăp ti huơ̆r ‘mơ̆i mă truh tơ̆ hơnih. Tơdăh pơm đei trong tih xă ƀiơ̆, tơhnă tơpăt ƀiơ̆, ‘noh gre công ten nơ mă gơh tŏk, mă dui đei tơmam. Dang ei ‘noh pơmat dêh, chơ chuĕn pơmat, jên lơ, tuch luch kơjă tơmam đơ̆ng choh jang sa đei đei pơgơ̆ re. Kơjă re ‘noh yua kơ trong ưh kơ hiôk, jên chơ lơ dêh hnang”.
Apŭng Khánh Sơn so, dang ei ‘noh 3 xăh Đông Khánh Sơn, Khánh Sơn păng Tây Khánh Hòa kơ dêh char Khánh Hòa, đei dang 3.000 héc ta sầu riêng. Vă jê̆ 1 puăt lơ̆m kơsô̆ ‘noh ăn phĕ tĕch. Oei tơ̆ Khánh Vĩnh, rơbâu hek tar krô̆i kŭm tŏk bŏk lơ̆m pơyan phĕ. Plei ‘ngam, ‘lơ̆ng, tơmam tĕch tơ̆ teh đak đe lơ. Mă lei, yua ưh kơ đei kơmăy pơm tơlĕch, ưh kơ đei hơnih mong răk tơ ngiĕt păng tơmam tơgŭm, găh lơ tơmam đơ̆ng choh jang sa đei oei lăp tĕch hơdrih kiơ̆ trong iĕ. Ƀok Nguyễn Trọng Minh, tang măt 1 anih mơdro sa joăt răt iŏk plei ‘long roi tơbăt, anih tĕch mơdro hrei ‘nâu pơ koĕl vă kơ ‘lơ̆ng roi ‘năr roi dêh, kon pơlei jang chŭn mir tôch kơ kăl tơdrong vang yak hơdai đơ̆ng anih mơdro sa păng khŭl kơdră pơgơ̆r tơring:
“Găh tơdrong nhen rơkăh pơgang vei lăng ‘long pơtăm, vi sinh, kơchơ̆t nhen cadimi đei lơ̆m plei sầu riêng păng dôm kơloăi tơmam đơ̆ng choh jang sa đei nai ‘noh đĭ đăng tă kơ athei đei lơ̆m kơsô̆ ăn phep ngăl, ưh kơ gơh hloh tơdrong pơkăp. Anih tĕch mơdro Trung Quốc dang ei vei lăng tôch kơjăp dôm tơdrong tơm âu. Bơ̆n pơm tơlĕch ‘noh athei đei anih tĕch, athei đei hnam kơmăy, đei anih răt iŏk. Tơdăh nŏng kơ dâu kiơ̆ đei yua ăn kơdih mă jang hơtơ̆k kư̆ kă, yak hloh tơdrong pơkăp sơđơ̆ng ‘noh găh đunh đai, gô ƀơm ưh kơ ‘lơ̆ng tih truh bưng ai păng um rup tơmam đơ̆ng choh jang sa đei kơ Việt Nam lơ̆m anih tĕch mơdro apŭng plĕnh teh”.
Mĭnh lơ̆m dôm tơdrong pơgăn tih pơm ăn anih mơdro sa ưh kơ pơ̆n tơmơ̆t jên jang lơ̆m tơring groi kông Khánh Sơn ‘noh jĭ anih jang kăl tơm ‘lơ̆ng tôm. Trong nơnăm pơmat tat, ŭnh điên păng đak tam mă vei sơđơ̆ng ăn pơm tơlĕch tih. Ƀok Bùi Hoài Nam, Bí thư xăh Khánh Sơn roi tơbăt, ưh kơ măh ŭnh điên pơm ăn tơdrong kơdâu kơmăy dôm hơnih mong ngiĕt, kơmăy sơ̆k, hnam pơm tơlĕch tơƀơ̆p pơmat. Ưh kơmăh đak ‘noh ưh kơ gơh pơih să tơring joăt pơtăm dăh mă iŏk yua kơmăy kơmŏk ‘nao. Lơ̆m kơplăh ‘noh, hơnih groi kông pơm ăn tơdrong pơm trong, dui ŭnh điên, man dơnâu mong đak sa roi pơmat tat hloh. Kơlih tơdrong ‘nâu tŏk bŏk pơm pơ hiơ̆ tơdrong sơng iŏk anih mơdro sa păng hơtŏk tơiung mŭk drăm tơ̆ tơring groi kông. Ƀok Bùi Hoài Nam, roi tơbăt:
“Nhôn hlôi apĭnh kơdră chĕp kơ̆l dêh char păng anih jang ŭnh điên jăh tơmơ̆t jên jang pơm hơnih ŭnh điên 110kV vă vei sơđơ̆ng ŭnh điên ăn jang sa păng oei sa. Hơdai hăm ‘noh, kŭm apĭnh tơmơ̆t jên jang dơ̆ng dơnâu mong đak, mă loi ‘noh jĭ đak yua păng đak tơruih choh jang sa. Yua kơ tơdăh đơ̆ng rŏng âu ‘meh sơng đei tơmơ̆t jên jang lơ̆m pơm tơlĕch jrŭ ‘noh athei đei ŭnh điên, đak tôm măh”.
Kiơ̆ kơ ƀok Nguyễn Ngọc Sơn, Phŏ Kơdră Anih vei lăng Hơdrĕch kon kông păng Lui khop dêh char Khánh Hòa, tơdrong tơm vă hơmet pơ ‘lơ̆ng tơdrong pơgăn hơtŏk tơiung tơmam đơ̆ng choh jang sa đei tơring groi kông ‘noh jĭ tơdrong jang tơgŭm trŏ lăp păng kĕ sơng đei. Lăp mưh lai yơ đei anih mơdro sa jang sa ‘lơ̆ng ‘noh tơmam đơ̆ng kon pơlei mă đei tơdrong hiôk hơtŏk kơjă. Hrei ‘nâu, tơdrong jang tơgŭm oei atŭm atŭm, tam mă klăih song rơđăh rim kơloăi anih mơdro sa, rim tơring pơm tơlĕch hơdrô̆. Rim tơring kăl kơ băt hơdăh kơloăi ‘long kiơ ‘noh tơm, tơring hơyơ lăp hăm hơtŏk tơiung tơdrong jang kiơ. Kiơ̆ lơ̆m noh, Teh đak kăl kơ pơjing trong jang tơgŭm hơdrô̆ găh teh, thuê̆, asong tŏk iŏk jên vă anih mơdro sa pơ̆n tơmơ̆t jên jang. Đơ̆ng 1 plei sầu riêng, tơdăh đei tơmơ̆t jên jang pơm tơlĕch ‘lơ̆ng, kĕ pơm đei dôm jĭt tơmam đei kơjă măk nhen sầu riêng tăh pơ krăl, ƀĕng, đak sâu riêng.... Tơdăh hơnơ̆ng lê̆ kon pơlei pơm tơlĕch iĕ, le, pơmơ̆ng lơ̆m bơngai tĕch mơdro ‘noh tơmam đơ̆ng choh jang sa đei tơring groi kông oei gô hơnat yak hơtăih, mă ‘meh pơih tơnang ‘măng mơ̆t jang hơdai, tơplih ‘lơ̆ng iŏk yua păng jang sa đunh đai ăn kon pơlei. Ƀok Nguyễn Ngọc Sơn, tơroi nơ̆r pơkăp:
“Đon tơchĕng đơ̆ng ĭnh ‘noh jĭ mă blŭng Teh đak athei băt hơdăh: tơring hơyơ hơtŏk tơiung kơloăi ‘long kiơ, tơdrong jang kiơ. Đơ̆ng rŏng ‘noh mă krao hơvơn anih mơdro sa mơ̆t jang kiơ̆ ƀlep trong pơtroh hơmet ‘noh. Mă hlôi băt hơdăh bơih ‘noh athei đei tơdrong jang tơgŭm tôm pran, tơgŭm rơđăh rơđong, lăp hăm rim kơloăi anih mơdro sa hơdăh. Ƀok âu ƀok năm răt măng cụt kŭm pha hăm ƀok to tơmơ̆t jên jang pơm hnam kơmăy pơm tơlĕch sầu riêng. Athei rơih iŏk rim anih mơdro sa trŏ lăp hăm trong vă jang hơtŏk tơiung kơ tơring”.
Viết bình luận