VOV4.Bahnar - Atu\m hăm tơdrong pơhrăm kơchăng tơblăh kơne#, lơ\m dôm xơnăm kơ âu, pơm kiơ\ tơdrong jang “Khul linh atu\m jơhngơ\m pơjing tơring pơxe\l ‘nao”, kang [o#, khul linh jang lơ\m tơring kơ dêh char Kon Tum hlôi đei lơ tơgop kăp g^t, atu\m jơhngơ\m hăm jơnu\m pơgơ\r tơring jang đei jơnei dôm tơdrong tơchơ\t pơjing tơring pơxe\l ‘nao. Truh dang ei, dêh char Kon Tum hlôi đei 13 xăh đei jơnei pơkkăp tơring pơxe\l ‘nao, păng to\k bo\k oei adrin truh je# đ^ xơnăm gô đei 3 xăh dơ\ng đei jơnei tôm 19 tơdrong tơchơ\t.  

Đak Tô: đei [ô đo#i, tơring pơxe\l tơplih kơtang.

Hăm tơdrong jang “Yom kơ kon pơlei, tơguăt hăm kon pơlei, hlôh vao kon pơlei, ho\k kiơ\ kon pơlei, đei xơnong jang tơnăp hăm kon pơlei”, dôm xơnăm kơ âu, kang [o# linh Sư đoàn 10 - Quân đoàn 3 hlôi đei lơ tơgop jang đei jơnei kăp g^t, tơgu\m ăn rim xăh kơ apu\ng Đăk Tô, tơplih um ai tơring pơxe\l, đei jơnu\m pơgơ\r tơring păng kon pơlei pôk bơnê.

Lơ kơmăng [ok A Djon, oei tơ\ pơlei Đak Lung, xăh Kon Đào, apu\ng Đak Tô ưh kơ gơh tep, hăt kơche\ng vă bơ\ mă keh jăl trong tơ\ tơring tro\ [lep nhen xăh pơkăp. Kiơ\ kơ [ok jo# hơlen, vă bơ\ đei trong man bê tông ataih 600m, xă 3m, noh kăl lơ jơhngơ\m jang. Lơ\m kơplăh noh kon pơlei ưh kơ đei lơ măt bơngai, păh dơ\ng noh juăt chă choh klăng đe\ch, dang ei chă hơlen bơ\n chuơh, tơmo, xi măng noh ưh kơ băt tôm ôh. Tơdrong mă [ok A Djon pơngơ\t đei pơklaih [ơ\t thượng úy Lê Khắc Hoa, pơgơ\r anih axong jang lơ\m Anih tơm linh pơm jang pai xa kơ Sư đoàn 10 năm truh tơgu\m. Lơ\m minh kơxơ\ pơđăp băl, pơgê ‘năr đơ\ng ro\ng kơ noh, 25 ‘nu kang [o# khul linh kơ anih linh hlôi jur tơgu\m kon pơlei bơ\ trong nơnăm. {ơ\t doh A Djon tôch kơ hơ iă păng pôk bơnê: “Kon pơlei ưh kơ đei jên vă răt xi măng, răt tơmo rơga. Teh đak tơgu\m ăn noh ba athei adrin ako\m jơhngơ\m năm jang. Đei [ô đo#i jang tơgu\m, pơtih gia ba jang 2 năr, oei dang ei đei [ô đo#i jang tôm hloi, kon pơlei jang minh năr đe\ch noh đang bơih. Tơdrong mă noh xo# hơ\k dêh. Bơnê kơ [ô đo#i tơgu\m kon pơlei”.

Lơ\m 2 xăh đei jơnei kiơ\ pơkăp tơring pơxe\l ‘nao noh Tân Cảnh păng Diên Bình kơ apu\ng Đak Tô đei tơdrong tơgu\m tih tên đơ\ng kang [o#, khul linh Sư đoàn 10- Quân đoàn 3. Đe ‘nho\ng đei măt vang tơgu\m kon pơlei, tơgu\m jơnu\m pơgơ\r tơring lơ\m rim tơdrong jang. Đơ\ng chă pơtho kon pơlei oei xa mă rơgoh, xut le# khôi kơtul chơ dư... truh chă tơgu\m kon pơlei muih choh teh pơtăm [a na, hơmet ming hnam oei, bơ\ trong nơnăm, hơmet vei xơđơ\ng tơpôl tơ\ pơlei pơla ‘nâu nai hia. Gơnơm thoi noh mă rim xăh tenh kuăng keh đang 19 tơdrong tơchơ\t pơjing tơring pơxe\l ‘nao. Tơdrong kăp g^t tơgăl kơ pôk bơnê hloh [ơ\t năm tơ\ pơlei pơla, tôm kang [o# khul linh Sư đoàn 10 adoi  “Yom kơ kon pơlei, tơguăt hăm kon pơlei, hlôh vao kon pơlei, ho\k kiơ\ kon pơlei păng đei xơnong jang tơnăp hăm kon pơlei”, lăng tơdrong tơgu\m kon pơlei noh jing tơdrong xo# xôn hăm bơngai linh. Linh hơnăn Lao Tiến ăn tơbăt: “Hăm inh, chă tơgu\m kon pơlei noh pơm ăn kơ inh tôch kơ chhôk hơ iă. Tơgu\m đei kon pơlei noh inh xo# xôn. Inh kơchăng glơng dôm tơdrong jang trăp ăn kon pơlei tơ\ tơring tơnap tap âu. Inh gô tơgu\m vă kon pơlei yak hloh tơnap tap lơ\m tơdrong erih”

Đei minh tơdrong [ônh kơ băt, noh jing tơ\ yơ đei kang [o# khul linh Sư đoàn 10, tơ\ noh tơring pơxe\l tơplih [ôh hơdăh. Nhen tơ\ xăh Kon Đào, Sư đoàn hlôi tơgu\m ăn kơ rơbâu ‘năr jang, tơgop dru\t tenh tơdrong bơ\ jăl trong bê ­tông lơ\m tơring ataih 12km; bơ\ 2 to\ gơng tơdăng păng tơgu\m kon pơlei lơ\m xăh lơ tơdrong jang nai, vă hơto\k tơdrong erih, nhen choh hơmet mir na, tơgu\m ăn hơdre\ch, jên jang, kih thuơ\t pơm jang; hơmet ming hnam trưng lăm ho\k, hơmet hnam oei... Găh dôm tơdrong tơgop âu, [ok Lê Văn Quân, Kơdră anih jang MTTQ Việt Nam xăh Kon Đào ăn tơbăt: “Khul linh kơ Sư đoàn 10, Quân đoàn 3 vang jang kơdra#m dêh. ‘Nâu jing minh lơ\m dôm khul gru\p kăp g^t jang tơgu\m kon pơlei lơ tơdrong jang. Ưh kơ adro# bơ\ trong nơnăm, gơng kơtua mă oei tơgu\m kon pơlei găh tơdrong jang hơto\k tơ iung mu\k drăm hloi”.

Vang jang pran, pơm jang tenh kuăng, đei jơnei kăp g^t, noh jing tơdrong kăp g^t hloh mă tơdrong jang “Khul linh atu\m jơhngơ\m pơjing tơring pơxe\l ‘nao”  hlôi păng to\k bo\k oei pơm jang tơ\ dêh char Kon Tum. Lơ\m noh, kang [o# khul linh Sư đoàn 10 - Quân đoàn 3 hlôi jing anih gơnơm, anih răk ‘măn đon lui đơ\ng jơnu\m pơgơ\r tơring păng kon pơlei tơ\ tơring âu. 

Bơ ngai Rơ Mâm thim bơ ngai, thim tơ mam

Hăm lơ trong jang pha ra băl, kăn [o#, linh tơ\ dêh char Kon Tum oei hăt tơ gu\m ăn kon pơ lei bơ ngai Rơ Mâm, tơ\ tơ ring sơ lam Mang Mơ Rai, apu\ng Sa Thầy jang to\k rim năr! 

J^ 1 lơ\m dôm hơ dre\ch kon kông to\ se\t bơ ngai hlo\h, kon pơ lei Rơ Mâm tơ\ plei Le, xăh Mang Mơ Rai, apu\ng Sa Thầy adrol sơ\ erih xa tôch mơ mat tat păng ưh kơ hlôh vao. {ok A GLă, sơ\ pơm Bí thư Đảng xăh Mang Mơ Rai [lo\k dơ\ng: adrol kơ sơ năm 1980, yoa oei xa ưh đei m^nh dơ nơ\ng, tơ drong eih xa kơ kon pơ lei tôch mơ mat, tôch kơ krê lôch tôch hơ drung yoa đơ\ng oei băl hơ găm.

Oei chăl hle dang ei, [ok A GLă ]hôk ‘nă pơ ma: gơ nơm đei xa yoa lơ tơ drong tơ gu\m đơ\ng Đảng, te\h đak; gơ nơ\m đơ\ng kăn [o#, linh vei lăng tơ ring sơ lam, kăn [o#, linh đơ\ng Công ty 78 truh tơ\ âu jang xa, pơ tho tơ [ôh, kon pơ lei tơ\ plei Le đ^ đei tơ drong erih xa hiôk sơ đơ\ng bơih. Bơ\ jang tơ năp lơ\m rim tơ drong tơ\ tơ ring, u\nh hnam [ok A Glă dang ei đei vă je# 7 ha cao su, hlo\h 6 ha tơ [ăr, [a đak, [a mir păng [um.

Tơ roi găh kơ dih kâu păng kon pơ lei, [ok A Glă ăn tơ băt: “Vă sut pơ đ^ pơ ngot, tơ jur tơ nuh hin inh athei jang mă tơ năp ‘lơ\ng lơ\m hnam păng lơ\m pơ lei. Kon pơ lei ưh pă đei năm tơ\ hơ tăih ko\h phă bri ‘long vă pơm mir bơih, hrei ‘nâu đe pơ tăm cao su đei truh 30 ha đei yoa tơ pă”

Hăm trong jang oei xa hơ dai kơ jăp hăm kon pơ lei, ưh hli gleh hrat, đơ\ng ro\ng lơ sơ năm adrin tơ roi tơ [ôh, pơ tho cho\h jang xa, kăn [o#, linh tơ\ dôm kơ đông linh vei lăng tơ ring sơ lam păng khul linh jang mu\k drăm oei tơ\ xăh Mang Mơ Rai hlôi pơ lung đei kon pơ lei tơ\ plei Le oei xa 1 dơ nơ\ng, choh jang xa dơ\ng m^nh [ôt păng tơ plih ‘nao trong jang xa kiơ\ chăl hle. {ok A Dói, {ok pơ gơ\r plei Le, xăh Mang Mơ Rai, apu\ng Sa Thầy, ăn tơ băt: Tơ plih ‘nao [ônh [ôh hlo\h lơ\m tơ drong erih xa kơ kon pơ lei Rơ Măm ‘no\h j^ mih ma duch nă băt tơ mât yoa khoa ho\k ki thuơ\t lơ\m tơ drong choh jang xa, rong kon tơ rong: “Plei Le tôch hơ iă. Kon pơ lei gơ\h pơ tăm cao su, pơ tăm ‘long xa plei. Jang chu\n na [a đak hrei ‘nâu ‘no\h đe gơ\h choh rơ uơ, [ơ tu\n, rei, pơ tăm [a, kăt yoă pre\h [a, đei hnam jang đei đơ\ng 1 tân truh 3 tân [a”

            Truh dang ei bơ ngai Rơ Mâm tơ\ plei Le, xăh Mang Mơ Rai, apu\ng Sa Thầy hlôi pơ tăm đei hlo\h 30 ha cao su, 20 ha tơ [ăr păng 1, 2 kơ loăi ‘long kăp g^t nai. Kon pơ lei hlôi hu\t le# nơ\r hơ ngăh đơ\ng lơ jơ hnơr adrol sơ\, vă rong đei kơ pô, rơ mo lơ nhen hrei ‘nâu. Ku\m hăm tơ drong tơ gu\m đơ\ng te\h đak, ko\ng jang đơ\ng đe kăn [o#, linh, kon pơ lei tơ\ plei Le dang ei đei 2 to\ dơ nâu mong đak pơ yoa ăn tơ drong choh jang xa, vă je# 4km trong yak lơ\m pơ lei, 1 pôk rông so pơm an^h ho\k hôp tơ pôl, 2 lăm ho\k mâm non păng jăl 1.

Tơ roi truh tơ drong chơt hơ iă đơ\ng kon pơ lei Rơ Mâm hrei ‘nâu, ‘nho\ng Nguyễn Văn Them, kăn [o# jang găh tơ drong jo’h ayo\ kơ do\ xoang xăh Mang Mơ Rai, apu\ng Sa Thầy, ăn tơ băt. “Bơ ngai Rơ Mâm hrei ‘nâu jang to\k ‘lơ\ng bơih, lơ tơ drong juăt ưh kơ ‘lơ\ng đei sut hu\t le#. Oei tơ drong juăt ‘lơ\ng ‘no\h che\p vei dơ\ng. Kon pơ lei hlôi băt jang [a, ưh lăp vă so\ng xa đe\ch mă vă te\ch ăn kơ đe hai”

Mu\k drăm roi to\k, bơ ngai Rơ Mâm hrei ‘nâu roi tơ re\k truh tơ drong ho\k pơ hrăm kơ kon hơ ‘lơ\p păng jơ hngâm pran kơ dih kâu. Đ^ đăng kon hơ ‘lơ\p tơ\ plei Le tôm sơ năm đei năm ho\k ngăl. 10 sơ năm adrol sơ\, sơ năm erih sot jo# păh lăp kơ bơ ngai Rơ Mâm hơ la kơ 60 sơ năm ‘no\h dang ei to\k truh 65 sơ năm. Kơ so# bơ ngai Rơ Mâm ku\m to\k đơ\ng 332 ‘nu jing vă truh 500 ‘nu. Tơ drong kăl hlo\h j^ kon pơ lei bơ ngai Rơ Mâm hrei ‘nâu tôch ‘nă hal mưh vang jang lơ\m dôm tơ drong jang yoa Khul kơ dră pơ gơ\r tơ ring tơ le\ch. Hơ dro# hăm tơ drong jang tơm kơ te\h đak găh pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao, lơ tơ drong hơ găt hlôi jang đang hrôih [iơ\ pơ têng hăm dôm pơ lei ju\m dăr. Gơ\h đei thoi âu ‘noh kon pơ lei hơ nơ\ng tơ tă ăn băl akhan, yoa đơ\ng đe linh {ô đo#i {ok Hô tơ gu\m ăn.

Lan hăm Dơ\ng : Tơ blơ\