Tơ̆ tơring teh gôh bazan Cư M’gar, tŏ pơgê hrôih pơchră tơ̆ dôm pơgar kaphê giơ̆ng 'lơ̆ng, ƀok Nguyễn Văn Bình kơchăng chă rơih rim găr đum hrôih vă pĕ akŏm. Ƀok ăn tơbăt, minh ƀar sơnăm kơ ou ƀok tơrĕk truh tơdrong asong kơluăi tơmam drăm đơ̆ng khei năr pĕ plei, 'nŭng hơdrô̆ rim kơƀao vă tĕch ăn hơp tak xah răt kaphê kiơ̆ pơkăp 'lơ̆ng: “Dang ei inh ưh đei tĕch kaphê hơdrih dah mă găr hơpôm mă tơguăt jang hăm hơp tak xah, anih jang mŭk drăm vă jang kaphê kiơ̆ pơkăp 'lơ̆ng. Đe sư tơchơ̆t hơdah hloh, mă lei đei kơjă kơjung păng sơđơ̆ng”

Đơ̆ng pơgar kơ bơngai jang chŭn nhen ƀok Bình, tơdrong lang să kơjă kaphê pơtoi dôm hnam kơmăi pơm tơlĕch. Tơ̆ Buôn Ma Thuột, Kŏng ti jang Kaphê An Thái hlôi pơjing đei minh cham char kaphê sơđơ̆ng. Đơ̆ng hơna ot truh pơm tơlĕch kaphê pŭk, pơjing anih tĕch huch, anih pơm tơlĕch kơđoh kaphê jing phŏng sinh hŏk pơkăp 'lơ̆ng, vă tuh hơlơ̆k ăn pơgar 'long pơtăm. Ƀok Nguyễn Xuân Lợi, Kơdră dơnơm anih jang ou ăn tơbăt: “Nhôn tơrĕk truh dôm trong jang pơm tơlĕch păng lơ̆m noh adoi pơkăp hơdah gah sơnong kăp gĭt kơ tơdrong jang hơdoi, kơlih đei tơdrong tơguăt jang kơjăp noh gơh iŏk yua sơnong jang pơjing đei minh kơjă kăp gĭt kơ tơmam drăm atŭm”.

Kŏng ti jang Minudo Farm – Care tơ̆ phương Ea Kao, dêh char Đăk Lăk, đơ̆ng minh farm iĕ hrat hrĭn lơ̆m chă trong pơm jang, hlôi pơjing đei minh hơnăn ang hơdah lơ̆m tơdrong jang kaphê kăp gĭt; tơmam drăm hlôi đei tĕch truh teh đak Nhật Bản – minh lơ̆m dôm tơring tĕch răt tơnap tap hloh. Ƀok Lê Đình Tư, Kơdră kŏng ti tơroi: “Dang ei nhôn tơbang kaphê pơkăp 'lơ̆ng kơ Buôn Ma Thuột pơma hơdrô̆ păng Việt Nam pơma atŭm. Noh jing minh lơ̆m dôm tơdrong tơm vă rim bơngai juăt jang, rim anih hơna, bơngai huch kaphê lăp kơ kaphê pơkăp 'lơ̆ng gơh băt truh, đơ̆ng noh bơ̆n gô tơbang đei dôm tơmam drăm kăp gĭt kơ kaphê Việt Nam truh jơ̆p apŭng plenh teh”.

Lơ̆m 7 sơnăm chă trong jang kiơ̆ pơkăp 'lơ̆ng, hơtŏk kơjă kăp gĭt, pơđĭ bơngai jang mir, anih jang mŭk drăm păng jơnŭm jang gah kaphê Đăk Lăk hlôi jang đei đunh khei năr. Đei lơ anih jang mŭk drăm pơtơm jang đơ̆ng iĕ ioch hlôi tĕch kaphê keh kong ăn dôm teh đak pơkăp kơhret. Ƀok Hoàng Danh Hữu, Kơdră pơgơ̆r Anih jang gah pơgar Miss Êđe tơroi: “Ah mă tơdrong pơkăp 'lơ̆ng sơđơ̆ng bơih, tơring pơtăm kơjăp sơđơ̆ng hlôi đei sơkơ̆t păng kơjă hơnăn tơmam drăm hlôi đei bơngai răt yua băt truh. Noh bơngai răt kơchăng kla hloi jên hơdrol ăn tơmam drăm răt tơmơ̆t, pơtăl kơ hli đei tơdrong ưh kơ 'lơ̆ng hăm tơmam drăm răt hơdrol păng gô bơngai răt kla jên đơ̆ng rŏng. Ah mă bơ̆n hlôi đei dôm tơdrong hiôk noh ưh đei hrat lơ̆m jên asong jang”.

Kaphê đei yua ah sơnăm 2024 kơ dêh char Đăk Lăk đei hloh 535.000 tơ̆n, tĕch ăn teh đak đe hloh 915 triu đôlar, đei hloh tong hơnê̆ tơmam drăm tĕch ăn teh đak tơ̆ dêh char. Jơ̆p dêh char dang ei đei hloh 240 anih pơm jang gah kaphê, lơ̆m noh 25% hlôi asong jang hăm kơmăi kơmŏk 'nao hơgei. Sơkơ̆t trong pơm jang lơ̆m Tơchơ̆t Hop akŏm Đảng ƀô̆ dêh char 'măng mă mônh, jăl jang 2025–2030 ră hơdah: “Pơjing hơnăn kaphê Buôn Ma Thuột, akŏm hơtŏk kŏng ngĭp pơm tơlĕch dơnơm, hơ-'nhăk Đăk Lăk jing anih truh kơ kaphê apŭng plenh teh”.  Tơdrong hơtŏk jang kaphê kiơ̆ pơkăp kơjăp sơđơ̆ng, kơjă kăp hlôi đei dêh char tơchơ̆t jing tơdrong jang dơnơm. Ƀok Nguyễn Thiên Văn, Phŏ Kơdră Anih jang vei lăng kon pơlei dêh char Đăk Lăk ăn tơbăt: “Rim anih jang, rim jăl jang vang akŏm pơjing tơring pơtăm kaphê nhen tơchơ̆t trŏ ƀlep hăm trong tơlĕch jang đơ̆ng apŭng plenh teh. Mă 2 noh, lơ̆m pơkăp kơjă tơmam drăm noh hăp tơguăt hăm pơm tơlĕch dơnơm. Tơmam drăm kaphê athei tơguăt hăm tơdrong pơkăp 'lơ̆ng păng tơdrong 'nao, vă pơtrŏ hăm tơdrong kăl lăp đơ̆ng bơngai răt yua. Mă lei lơ̆m noh athei vei răk đei tơdrong trŏ kơ kaphê tơring pơtăm kơlih hăp đei tơdrong 'lơ̆ng phara kơdih”.

Đơ̆ng tơring pơtăm truh anih hơna ot, đơ̆ng bơngai jang mir truh anih jang mŭk drăm tơ̆ Đăk Lăk, adoi oei tŏk bŏk tơgop jơhngơ̆m lơ̆m tơdrong tơplih kaphê đơ̆ng “kơsô̆ lơ” jing kơjă kăp hloh”. Rim găr kaphê 'năr ou jing tơdrong bơ̆ng pang ăn đon tơchơ̆t tơplih 'nao, tôm tŏk bŏk oei sơkơ̆t ăn hơnăn kaphê Việt – pran gah tơdrong 'lơ̆ng, kơjăp gah kơjă kăp gĭt.