VOV4.Bahnar - Ia Hlốp, apu\ng Chư Sê, de#h char Gia Lai ‘no\h j^ xăh đei lơ bơ ngai Jarai ar^h sa, mu\k drăm oei pơ mơ\ng lơ\m cho\h jang sa. Sơ năm 2016, mă đơ\ng cho\h jang sa pu\ [ơm kơ ne# kơ tang đơ\ng to\ phang, mă lei khu\l kơ dră păng kon pơ lei xăh Ia Hlốp hlôi 1 jơ hngơ\m đon, jang kiơ\ jơ nei dôm tơ drong jang pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao. Âu ki, xăh Ia Hlốp hlôi đei An^h vei lăng kon pơ lei de#h char Gia Lai sơ kơ\t jang đang 19 tơ drong tơ chơ\t pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao, jing 1 lơ\m 9 xăh tơ ring tơ rang ‘nao mă blu\ng kơ de#h char.  

            Sơng Tết lơ\m hnam ‘nao man ‘lơ\ng, ‘nho\ng Kpuih Or, oei tơ\ plei Gran, xăh Ia Hlốp, apu\ng Chư Sê, chhôk hơ iă: hiôk de#h, chơt hơ iă de#h, gơ nang đơ\ng dôm lăm pơ hrăm, pơ tho đơ\ng te\h đak, u\nh hnam ‘nho\ng hlôi băt trong jang che\h phe, pơ tăm [a đak 2 pơ yan ăn plei lơ, dang ei ư\h khan lăp klăih đơ\ng dơ nu\h hin mă rim u\nh hnam oei chă pơ đom đei 2,3 triệu hlak jên. ‘Nho\ng Kpuih Or tơ roi, đunh kơ âu 5 sơ năm, u\nh hnam ‘nho\ng ‘no\h 1 lơ\m dôm u\nh hnam dơ nu\h hin hlo\h lơ\m pơ lei. Yua đơ\ng ư\h kơ băt trong jang sa, kơ na mă đơ\ng đei 1 hec tar te\h pơ tăm che\h phe păng 3 sao chu\n na, mă lei sơ năm hơ sơ ku\m ư\h kơ măh so\ng sa.

            Dang ei ư\h pă bơ ngơ\t kơ pơ ngot dơ nu\h hin dơ\ng bơ\ih, ‘nho\ng Kpuih Or to\k bo\k tơ che\ng tơ drong pơm liơ vă kơ pơ dro\ng hlo\h dơ\ng: “Hơ drol sơ\, u\nh hnam tôch kơ mơ mat tat, jang [a lăp đei 1 pơ yan. Đơ\ng ro\ng âu kiơ\ đơ\ng dôm lăm pơ hrăm pơ tho ‘no\h ^nh ho\k đei lơ tơ drong nhen vei lăng che\h phe, tiu, pơ tăm [a 2 pơ yan… Dang ei u\nh hnam so\ng sa măh păng đ^ răt đei gre hon đa, ti vi, gre ko\ng no\ng, kơ măy ot che\h phe… Khei ‘năr tru\h, ^nh vă pơ tăm ming che\h phe, pơ tăm thim tiu vă đei io\k yua lơ [iơ\.”

            Chông ba nhôn năm tơ ter kiơ\ trong [ê to\ng tơ hnă pơ brơ\ng, ‘nho\ng Siu Lun, oei tơ\ plei Á, xăh Ia Hlốp, chơt hơ iă: dang ei trong nơ năm hiôk de#h, le\ch tơ\ xăh, v^h tơ\ apu\ng, năm ngôi tơ\ ‘nho\ng o\h plei je# plei hơ tăih, đ^ đăng tă kơ rơ go\h ngăl, gre t^h gre ie\ kơ dâu măk ai. {ơ\t lăp trong năm tơ\ mir, trong năm tơ\ chu\n na ku\m hlôi đei tu\h te\h pơm trong ‘lơ\ng. Tơ drong pơ yan ‘mi rơ [ơ\r hlu\t, tơ se\r, pơ yan to\ ‘mui ‘nhui [e\nh đ^ hlôi bơ\ih. Năm v^h vơ\t hiôk hian, kon pơ lei băt ho\k pơ hrăm tơ mơ\t yua khoa ho\k ki thuơ\t lơ\m cho\h pơ tăm, mă io\k yua đơ\ng kon pơ lei to\k lơ. Nhen plei Á âu, ư\h pă đei u\nh hnam hơ yơ ư\h kơ măh so\ng sa lơ\m pơ yan [a hnông hoăt; kơ so# u\nh hnam đei [o#h, pơ dro\ng roi ‘năr roi lơ. ‘Nho\ng Lun tơ roi: “{ơ\t sơ\ tam mă pơm trong, kon pơ lei nhôn năm v^h vơ\t tôch kơ mơ mat. Dang ei pơm đei trong, kon pơ lei năm jang chu\n mir [ônh [o\, jang sa hơ to\k tơ iung [iơ\. Io\k đơ\ng đei trong ‘lơ\ng âu, kon pơ lei nhôn ư\h pă mơ mat tat bơ\ih, hlôi đei tơ drong ar^h sa ph^ tơ no\, ‘lơ\ng hơ iă hlo\h bơ\ih”.

            Ia Hlốp ‘no\h j^ 1 lơ\m 2 xăh pơ long găh jang kiơ\ Tơ drong jang tơm kơ Te\h đak pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao kơ apu\ng Chư Sê. Xăh đei 8 lơ\m ako\p kơ so# 13 to\ pơ lei ‘no\h j^ plei bơ ngai Jarai. Lơ\m pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao, khu\l kơ dră xăh hlôi hơ vơn lơ kon jên, pơ jing tơ drong hiôk ăn kơ bơ ngai dơ nu\h hin gơ\h to\k io\k jên, ki thuơ\t cho\h pơ tăm vă kơ d^h yak hlo\h. Ku\m hăm tơ drong tơ mơ\t jên jang đơ\ng te\h đak, kon pơ lei kơ dôm hơ dre\ch hơ dru\ng lơ\m xăh hlôi 1 jơ hngơ\m đon tơ gop năr jang, plang song te\h pơm trong, hơ drin sut hnam hiăh hiok, jang kiơ\ dôm tơ drong tơm tơ jur dơ nu\h hin… Tru\h đ^ sơ năm 2016, io\k yua jo# păh lăp kơ\l bơ ngai kơ xăh Ia Hlốp hlôi đei 32 triệu hlak jên 1 ‘nu; pơ đ^ jăl trong năm lơ\m xăh đei pơm hăm [ê to\ng ngăl, vă je# 80% trong năm tơ\ chu\n na đei pơm ‘lơ\ng; đ^ đăng rim dơ nâu đak, hơ bong thong đak đei pơm hơ met; dôm kơ măy u\nh điên, hnam trưng ho\k, hnam pơ gang đei pơm hơ met ‘lơ\ng pơm lăp tơ tom hăm tơ drong ‘me\h vă hơ to\k tơ iung tơ drong ar^h sa mu\k drăm tơ pôl đơ\ng kon pơ lei.

            Găh dôm tơ drong tơ pl^h đơ\ng tơ ring, [ok Siu Thi, Pho\ kơ dră An^h vei lăng kon pơ lei xăh Ia Hlốp, tơ roi tơ băt: “Hơ drol sơ\ Ia Hlốp ‘no\h xăh tơ ring 3, đang kơ ‘no\h tơ ring 2, dang ei hlôi to\k tơ ring 1. Kon pơ lei hlôi băt tơ mơ\t yua khoa ho\k ki thuơ\t lơ\m tơ drong pơ tăm che\h phe, tiu, băt jang sa đak 2 pơ yan… Jang kiơ\ tơ drong jang tơ ring tơ rang ‘nao, xăh Ia Hlốp hlôi hôp rim pơ lei, drơ\ng 1 nơ\r kiơ\ trong tơ le\ch jang: te\h đak păng kon pơ lei vang pơm dôm jăl trong lơ\m pơ lei pơ la vă kơ an^h jang kơ xăh đei hơ to\k tơ iung, mơ dro sa hiôk hian, mu\k drăm to\k lơ…”. 

            Yak lơ\m sơ năm ‘nao 2017, xăh Ia Hlốp hlôi đei sơ kơ\t jang đang 19 tơ drong tơ chơ\t pơ jing tơ ring tơ rang ‘nao. ‘Nâu jing tơ drong ‘lơ\ng vă kơ kon pơ lei kơ rim hơ dre\ch kon kông tơ\ tơ ring roi hơ drin pơ jei băl hơ to\k tơ iung mu\k drăm, pơ jing pơ lei pơ la roi ‘năr roi pơ dro\ng pran.

Nguyễn Thảo  ch^h

Thuem tơ blơ\