Tơroi găh tơdrong joăt pơkăp băl hơdrol kơ pơkong tơ̆ kon pơlei bơngai K’Ho Cil, ƀok Rơ Ông Ha Jràng, tơ̆ xăh Đam Rông 2, dêh char Lâm Đồng roi tơbăt, tơdrong hơiă blŭng a đơ̆ng tơdrong joăt âu ‘noh tôch kơ ‘lơ̆ng.

“Hăm jơhngơ̆m đon tơchĕng đơ̆ng bơngai kon kông nhôn ‘noh pơkăp băl vă khan ƀlŏk truh kŏng bơnê pŭ trăp rơneh jĭ đơ̆ng bơngai mĕ, kŏng rong ‘me glăh hrat đơ̆ng bơngai ƀă iŏk đơ̆ng ‘nao rơneh truh ‘lŏ. Yua thoi noh ŭnh hnam drŏ kăn athei ƀlŏk truh kŏng rong ‘me đơ̆ng hnam drŏ nglo. Yua thoi noh hnam drŏ nglo mă pơkăp hơdrol kơ oei băl.”

Kŭm kiơ̆ kơ ƀok Rơ Ông Ha Jràng, lơ̆m tơdrong hơrih sa ‘nao, kon pơlei lơ̆m pơlei pơla athei chĕp vei dơ̆ng tơdrong ‘lơ̆ng hơiă đơ̆ng tơdrong joăt pơkăp băl, ‘noh jĭ tơdrong băt bơnê kơ kŏng rong ‘me đơ̆ng mĕ ƀă. Mă lei ưh kơ yua thoi noh mă pơkăp lơ dêh hnang găh tơmam, pơm ăn đe buăl mơlôh pŭ hre jên kăk, huŏng lơ̆m tơdrong pơmat tat roi pơmat tat hloh.

“Sơ̆ pơkăp băl hăm chĭng chêng, hăm ge, hrei ‘nâu hnam drŏ nglo pơkăp hăm hnam drŏ kăn hăm măih, lơ ‘noh 1 kây  5, tŏ sĕt ‘noh 2,3 chi. Lăp pơtrŏ đĕch, mă ưh kơ pơ gŏ ôh. Mă tơpă ‘noh mơnat băl hoei kơ pơtrăp kiơ hăm băl. Nhen ŭnh hnam nhôn âu, sơng 2 ‘nu ŏng mă lei yua kơ hnam dơnuh kơna ĭnh rŏ đei ăn tơmam pŭ pơnŭ kiơ tih ăn kơ hnam drŏ nglo lei. Đe sư kŭm ưh kơ đei pơ koĕl yă kiơ ôh, kŭm chơt hơiă hăm băl lah.”

Hăm dôm đon tơchĕng hlôh vao nhen hrei ‘nâu, lơ klo kăn mơlôh hlôi đei 2 pah ŭnh hnam pơm hơtŏk kơjăp tơdrong hiôk chơt. Mŏ  Lơ Mu Li Via păng ‘nhŏng Liêng Hót Ha Sơn, bơngai K’Ho Cil, oei tơ̆ plei Srê Đăng, xăh Tân Hội, dêh char Lâm Đồng oei hơdai băl truh dang ei hloh 10 sơnăm. Mŏ roi tơbăt, blŭng a ŭnh hnam drŏ nglo kŭm pơkoĕl hnam drŏ kăn athei chĕp ba tơmam pơkăp tôch kơ lơ. Mă lei ƀơ̆t ƀôh măr sư hưch ‘mêm băl tơpă kơna ŭnh hnam kŭm druh kiơ̆. Đơ̆ng rŏng ‘noh hnam drŏ nglo ưh khan lăp ưh kơ pơm mơmat ăn hnam drŏ kăn, mă oei pơm ăn tơdrong jang sa ăn kơ bre klo kăn mơlôh hăm trong klăih song chĕng 1 sào chŭn păng 2 sào teh pơgar păng tơgŭm 1 pah oei sa lơ̆m tơdrong hơrih. Mŏ Lơ Mu Li Via, chhôk hơiă tơroi:

“Ŭnh hnam nhôn tôch pơmat tat, mă lei ĭnh pŭn ai tơƀơ̆p ŭnh hnam klo ĭnh đei đon tơchĕng ‘nao lơ̆m iŏk ŭnh om. Hnam klo ĭnh ưh kơ pơkoĕl ŭnh hnam nhôn athei kla kŏng rong ‘me hăm nhŭng tih, hơnam dăh mă tơmam đei kơjă kăp gĭt nai. Đe sư chơt hơiă păng sơng iŏk ĭnh, đe sư mơnat ăn ŭnh hnam nhôn, ĭnh ƀôh tôch kơ chơt hơiă păng lăp chĕp ba tŏ sĕt tơmam pŭ pơnŭ truh tơ̆ hnam drŏ nglo vă pơtrŏ đĕch... Ĭnh ƀôh ŭnh hnam klo ĭnh tôch kơ hlôh vao păng mơnat lơ̆m tơdrong joăt pơkăp băl, ĭnh ƀôh hiôk chơt dêh.”

Yă Ka Nhék (bơngai K’Ho Sre) oei tơ̆ thôn 15, xăh Bảo Lâm 3, dêh char Lâm Đồng roi tơbăt, ƀơ̆t tơdrong tơhưch đơ̆ng bre druh dăm đĭ dêh bơih, 2 păh ŭnh hnam gô drơ̆ng 1 nơ̆r năr et pơkong. Năr et pơkong đei pơgơ̆r ƀơ̆t hnam drŏ kăn đĭ hơmet tôm ăn năr et sa sơng ŏng ‘nao vih tơ̆ hnam sư. Kiơ̆ kơ yă Ka Nhék, tơdrong pơkăp băl ‘noh jĭ athei đei kiơ̆ tơdrong joăt, mă lei kăl kơ hlôh vao hloh:

“Mưh pơgơ̆r et pơkong, ‘noh hnam drŏ kăn athei hơmet tôm dôm tơmam pơkăp hlôi drơ̆ng ăn kơ hnam drŏ nglo. Mă lei ưh kơ sĭ hnam drŏ nglo athei dôm yơ mă ăn dôm ei ôh, tơdrong ‘nâu ‘noh tơdrong joăt đơ̆ng kră sơ̆ kơ hơdrĕch nhôn ưh kơ gơh hŭt, bơ̆n athei pơm kiơ̆ vă pơdrŏ đĕch vă tơƀôh jơhngơ̆m đon băt bơnê kơ hnam drŏ nglo hlôi rong ‘me ŏng ăn kơ hnam drŏ kăn. Pơkăp băl ‘noh jĭ oei sa ‘lơ̆ng hơiă athei chĕp vei ăn ning nai kai ning mônh, mă lei pơkăp băl ưh kơ sĭ jing pŭ trăp, mă jing athei đei tŏ sĕt vă khan tơdrong ‘mêm pô̆ păn ăn băl kon”.

Hăm bơngai K’ho tơ̆ Lâm Đồng ‘noh thoi noh. Oei hăm bơngai Êđê tơ̆ Đắk Lắk, tơdrong joăt pơkăp băl kŭm tŏk bŏk ƀrư̆ ƀrư̆ tơplih, tơgop pơm tơ jur ƀiơ̆ trăp trĭn tơmam et pơ kong lơ̆m iŏk ŭnh om. Mŏ  H’Nga Kpơr (bơngai Êđê) oei tơ̆ plei Kruê A, xăh Ea Knuêch, dêh char Đăk Lăk roi tơbăt:

“Hăm bơngai Êđê nhôn oei tơ̆ pơlei pơla âu, sơ̆ đei tơdrong joăt pơkăp băl trăp tơpă, mă lei dang ei ŭnh hnam drŏ nglo đe sư ưh pă lăng trăp hăm pŭ pơnŭ đơ̆ng hnam drŏ kăn athei kla ăn kơ hnam drŏ nglo bơih. Nhen ŭnh hnam nhôn, đei oh drŏ nglo brŏk oei tơ̆ hnam hơkăn sư, mă lei nhôn oei chơt hơiă ƀơ̆t mĕ ƀă chĕng song teh ăn kơ oh drŏ nglo nhôn dang ăi hăm dôm mŏ oh drŏ kăn lơ̆m hnam. Dang ei tơpôl hơtŏk tơiung bơih, bơ̆n vang hơdai băl vei lăng ăn ŭnh hnam mơlôh, mă ‘nĕ kơ pơm trăp ăn bre klo kăn mơlôh dơ̆ng...”

Pơkăp băl ‘noh jĭ tơdrong joăt ‘lơ̆ng tơklep hơdai hăm tơdrong bơngai drŏ kăn gram hnam, tơƀlŏk ăn kơ bơ̆n jơhngơ̆m đon băt bơnê hăm kŏng rơneh, rong ‘me đơ̆ng mĕ ƀă. Mă đơ̆ng thoi noh rŏ, tơ yơ tơ yơ ‘noh oei pŭ tơdrong joăt pơkăp băl, pơm ăn bre klo kăn mơlôh pŭ hre đĭ chăl hơrih.

Pơm liơ vă pơkăp băl hoei pă jing tơdrong tơrơ ăn kơ đe hơdruh mưh truh sơnăm chă klo. Tôch kơ kăl thim lơ đon tơchĕng hlôh vao lơ̆m dôm tơpôl bơngai kon kông tơ̆ Tây Nguyên.