Xăh Ngũ Lạc adrol sơ̆ găh apŭng Duyên Hải, dêh char Trà Vinh (so) kon pơlei Khmer iŏk đei 86% kon pơlei tơ̆ âu, adrol sơ̆ đei băt truh jĭ tơring tơnuh hlŏh, yoa teh tơ̆ âu đak ƀăt ƀoh mât, trong kơnê̆, tơdrong arih xa kơ kon pơlei tôch pơmat tat. Mă lei gơnơm đơ̆ng Tơdrong jang tơm kơ teh đak atŏk tơiung mŭk drăm, tơpôl tơ̆ tơring kon kông păng groi kông, xăh pơm hla ar ăn hlŏh 3.200 unh hnam tŏk iŏk jên vă jang xa, tơplih ming ‘long pơtăm, hăm kơsô̆ jên hlŏh 118 ti.

Sơnăm 2021, ‘nhŏng Thạch Bỡ đei tŏk iŏk 20 triu vă răt rơmong yŏng. Ưh lăp đei tŏk iŏk jên đĕch mă ‘nhŏng oei đei năm hŏk găh ki thuơ̆t rong kon tơrong dơ̆ng. Gơnơm thoi noh, rơmo tih, bek ‘lơ̆ng, hơnhăk ăn iŏk yoa kơjăp. Truh sơnăm 2023, ‘nhŏng đei tŏk iŏk dơ̆ng 50 triu vă man hnam yoa tơpôl vang tơgŭm. Hơdai hăm jên tĕch rơmo păng tơdrong vang tơgŭm đơ̆ng mih ma duch nă, ‘nhŏng man đei hnam đei kơjă vă jê̆ 150 triu.

‘Nhŏng Thạch Bỡ tơroi: “Rong rơmo nhen inh ‘nŏh nhen thoi tăh mong jên, gô truh jơnăr kăl kơnh tĕch 1 pôm. ‘Ngoăih kơ rong rơmo, hnam nhôn kŭm đei đăi tŏ sĕt chŭn, mưh rơhơi ‘nŏh tơgŭm ăn hnam chuơ pơtho chư Khmer ăn đe kon mon. Gơnơm đei tơring ƀôh băt truh tơdrong adrin đơ̆ng inh kơna hlôi tơgŭm 50 triu, ‘ngoăih kơ ‘nŏh ‘nhŏng oh vang tơgŭm tŏ sĕt tŏ sĕt hai kơna gơ̆h man đei hnam ‘nâu.”

Xăh Long Hiệp găh apŭng Trà Cú, dêh char Trà Vinh (so) đơ̆ng rŏng kơ tơmât hơdai jing xăh ‘nao kŭm đei lơ kon pơlei Khmer iŏk đei hlŏh 80% kon pơlei lơ̆m xăh. Đơ̆ng 2021–2025, xăh đei Trung ương păng dêh char tơgŭm hlŏh 540 ti hlak jên vă pơm trong, man hnam trưng păng tơgŭm ăn unh hnam tơnuh jang tŏk. Gơnơm thoi noh, kơsô̆ unh hnam tơnuh jur pă hơla kơ 2%.

Mŏ Thạch Thị Sa Rin – 1 unh hnam adrol sơ̆ jĭ unh hnam tơnuh – tơroi truh tơdrong jang tŏk đơ̆ng unh hnam kơdih. Adrol sơ̆, mŏ arih lơ̆m hnam iĕ ioch, jang xa ưh kơ đei yă kiơ gơnơm đơ̆ng chă hang klak gre hlôh, năm jang thuê ăn kơ đe. Gơnơm đei tơdrong tơgŭm rơmo yŏng păng jên tĕch mơdro, tơdrong arih xa kơ unh hnam roi sơđơ̆ng: “Ƀât đe kon oei ‘lơ̆p sơ̆, hnam tôch tơnuh, jang xa gơnơm đơ̆ng chă ƀôm, hang klak gre đe hlôh đĕch; mă ưh ‘nŏh chă jang thuê, năm pơtăm, yoă ƀa ăn đe, năr jang năr ưh. Đơ̆ng rŏng âu, teh đak ƀơk ăn rơmo păng asong tŏk iŏk jên vă jang xa, tĕch mơdro iĕ, kơna kŭm đei đăi kon jên vă pơm hnam.”

Ưh lăp tơgŭm jên đĕch, tơring oei pơih lăm pơtho tơƀôh KHKT, mă loi ‘nŏh jĭ pơtho pơhlôh đon vă kon pơlei kơchăng jang tŏk kơdih. Ƀok Thạch Viên – 1 unh hnam hlôi klăih đơ̆ng tơnuh – pơma hơdăh, tơdrong tơgŭm đơ̆ng teh đak jĭ tơdrong tôch ‘lơ̆ng mă lei kơdih kâu kon pơlei athei adrin ‘năi ‘mơ̆i vă gơ̆h tŏk klăih đơ̆ng tơnuh hin kơjăp ‘lơ̆ng.

Ƀok Thạch Viên pơma: “Mưh iŏk đei tơdrong tơgŭm đơ̆ng teh đak ‘nŏh ba đei jơhngâm đon hưch hanh adrin jang tŏk. Adrol sơ̆ inh arih lơ̆m hnam hiăh hiok, dang ei đei hnam kơjăp ‘lơ̆ng ‘nŏh ƀôh roi hơđơ̆ng hiôk mưh arih xa. Mă lei vă klăih đơ̆ng tơnuh hin kơjăp ‘lơ̆ng kơdih kâu athei adrin hlŏh dơ̆ng ‘mơ̆i, Teh đak lăp tơgŭm ăn 1 păh đĕch.”

Sơnăm 2025 dêh char Vĩnh Long bơ̆ jang tơdrong jang đơ̆ng Tơdrong jang tơm kơ teh đak atŏk tơiung mŭk drăm, tơpôl tơ̆ tơring kon kông păng groi kông, hăm kơsô̆ jên hlŏh 284 ti, tơgop vang pơm tơjur unh hnam tơnuh hin kơ kon pơlei khmer tơ̆ dêh char pă 1,6%. Ƀok Thạch Mu Ni – Phŏ Kơdră Anih vei lăng hơdrĕch kon kông păng tơdrong lui khop dêh char Vĩnh Long ăn tơbăt, đơ̆ng 2025–2030, dêh char vă hơnơ̆ng tơmât jên jang vă tơgŭm ăn unh hnam tơnuh, vă jê̆ tơnuh păng unh hnam ‘nao tŏk klăih đơ̆ng tơnuh hin.

“Dôm sơnăm tơjê̆ âu tơ̆ tơring Khmer đei tơlĕch jang hrơ̆ch 03 Tơdrong jang tơm kơ teh đak, kiơ̆ đơ̆ng noh tơring kon kông đei tơplih roi ‘lơ̆ng. Kiơ̆ tơdrong hơlen năng đơ̆ng nhôn, đei lơ unh hnam tơnuh hrei ‘nâu mă lơ ‘nŏh jĭ dôm unh hnam arih xa hơdrô̆, bơngai jĭ jăn. Mă 2 dơ̆ng jĭ dôm unh hnam ưh đei jên jang xa, păng kŭm đei hai 1,2 ‘nu hnam ưh đei đon adrin choh jang xa. Vă tơjur ƀiơ̆ unh hnam tơnuh, mă mô̆nh ‘nŏh jĭ tơgŭm ăn unh hnam tơnuh, unh hnam vă jê̆ tơnuh kiơ̆ đơ̆ng dôm tơdrong jang xa mă hơdăh. Kăl hlŏh jĭ roi tơƀôh, krao hơvơn kon pơlei adrin jang tŏk kơdih, vă gơ̆h klăih đơ̆ng tơnuh hin, pơjing tơdrong arih xa.”

Lơ hnam man ‘nao kơjăp ‘lơ̆ng, lơ trong bê tông đei man tuơ̆ng tơpăt păng ƀơ̆r hiĕk chơt hơiă đơ̆ng kon pơlei tơ̆ dôm pơlei pơla Khmer tơ̆ Vĩnh Long hrei ‘nâu ‘nŏh jĭ tơdrong iŏk đei tôch hơdăh đơ̆ng 1 trong jang tôch trŏ, lăp đon kon pơlei, pơih đei tơdrong arih xa ning mônh kơnh phĭ tơtŏ dơnŏ ‘lơ̆ng.