Bhơi Ca ra á n’jưah nắc ch’na cha, n’jưah nắc za nươu choom pa dưah cr’ay, coh đếêc nắc vêy cr’ay k’ooh. C’nặt t’ruih “Ma nuyh pa dưah đh’reh cr’ay đhị vel bhươl” t’ngay đâu nắc pa choom đoọng ha đhanuôr lâng pr’zợc cơnh đươi bhơi ca ra á pa dưah k’ooh đhị đong liêm choom bhlầng.

Hân noo cha noọng, plengk’tiếc puih paih, a chắc p’niên k’tứi buôn nhưh g’lếêh tu cơnh đếêc p’niên dzơơng cha cha, c’rơ xiêr, bấc đhr’năng cr’ay buôn bọo vaih. Tu cơnh đếêc, muy chế độ dinh dưỡng liêm choom đoọng ha p’niên coh hân noo cha noọng nắc rau aconh căn lâng ma nuyh k’rang lêy p’niên pa ghit.

Boọl p’răng năc c’leh buôn lum moot bêl hân noo ch’noọng, pa bhlâng năc apêê t’ngay p’răng puih rơợng bhlâng cơnh bâc t’ngay đăn đâu.

Pleng p’răng puih bhrợ đoọng ha chắc a rang ma nuyh hêê bấc rau k’đhap đoọng ặt tớt, choom bhrơ ngân tước c’rơ tr’mông căh cợ chệêt bil.

Tợơ bêl pr’luh Covid-19 dưr vaih lâng đhơ lâh pr’luh nắc pazêng pa nor g’lọp moh boóp cung nắc rau căh choom căh vêy lâng zập cha nắc mơ chu gluh ooy c’lâng. Lâng rau liêm choom nắc buôn đươi dua, chr’năp ếp, pazêng pa nor g’lọp moh boóp y tế đươi dua muy chu nắc rau chơih pay tr’nợơp âng đhanuôr. Đhơ cơnh đếêc, nắc tu đươi dua muy chu xang vất lơi cơnh đếêc nắc rau cr’pân bhlầng đoọng ha môi trường tự nhiên.

Đhanuôr lâng pr’zợc da dêr! Pazêng t’ngay đăn đâu, bấc ngai ta moon ooy za nươu Invermectin choom zêl virus t’vaih cr’ay Covid-19. Xa nay nâu t’mêê xay nắc ơy bhrợ za nươu k’chệêt a muốt nâu dưr pa dzoóc chr’năp dal tước k’ha riêng chu. Rau choom moon, nâu đoo ếêh rau nắc g’luh tr’nợơp vêy xa nay pa tộc moon đăh za nươu chca groong Covid-19. Lalăm a hay cung ơy n’leh vaih đhr’năng pa tộc moon nắc choom cha groong Covid-19 lâng za nươu HIV lâng za nươu pa dưah k’hir. Cơnh đếêc rau lalua đăh pazêng za nươu nâu nắc cơnh ooy? Cơ quan chức năng xay moon cơnh ooy cơnh lâng xa nay t’mêê xay moon?

Pr’luh cr’ăy Covid-19 xoọc dưr vaih k’rơ pa bhlâng lâng trơơi boọ đơơh coh bha lang k’tiêc. Lêy pay chr’na đha năh đoọng pa dưr c’rơ zâl cha groong rau trơơi boọ âng pr’luh cr’ăy Covid-19 xoọc năc rau xa nay bh’rợ bha lâng âng đhanuôr coh xoọc đâu. Cơnh đêêc năc cha n’hau coh xoọc đâu đoọng pa dưr c’rơ zâl cha groong pr’luh cr’ăy.

Chè Ra zeh âm xợơng ngam, choom t’bil độc tợơ a chắc a rang hêê, pa dưah phong thấp, r’rặ x’xêê dưr liêm k’rơ. Ríah choom pa xiêr ca ay, đoong lâng hi la choom pa dưah đhôn, k’chệêt khuẩn Helicobacter pylori, pa dưah ca ay p’luung…

Dị ứng thời tiết nắc cr’ay crêê tước hệ miễn dịch âng a chắc a rang dưr vaih cơnh lâng a chắc a rang moọt pazêng cr’chăl p’lăh t’ngay c’xêê, buôn lêy n’leh l’bhlộ l’bhlột ca cọt… Cr’ay căh choom pa dưah nắc buôn vaih rau cr’pân cơnh nhiễm trùng n’căr, k’đhap p’hơơm, huyết áp xiêr…

Ting Bộ Y tế, 80% ma nưih ca ay Covid-19 năc vêy choom ma dưah. N’đhơ cơnh đêêc, cr’ay n’nâu năc buôn dưr vaih ngân ha peê ngai t’cooh t’ha lâng apêê ngai âi crêê ca ay cơnh da dul, tiểu đường, xooh u đêệng. Đhr’năng la lua công đoọng lêy bâc apêê ca ay ngân coh Việt Nam zêng năc apêê t’cooh t’ha lâng âi vêy bâc cr’ay l’lăm. Đhị bêl đêêc, Covid-19 xooc vêy bâc dhr’năng dưr vaih k’đhap, cr’pân trơơi boọ đhị bhưah bêl k’tiêc k’ruung hêê âi xay moon ma nưih crêê boọ xang lâh 10 t’ngay đoọng ăt la lay y tế cơnh lâng 3 chu ch’mêêt lêy năc doó crêê.