VOV4.K’ho – Ồng A In, kòn cau Mơ Nâm, dùl sơne\ bơh cau Sơdàng dê ơm tàm [òn Kon Chênh, xã Măng Cành, kơnhòal Kon Plông, càr Kon Tum geh Chủ tịch lơgar pà khà jờng Nghệ nhân ưu tú tài ală tă pơgồp tàm broă sền gàr mờ bơtàu tơnguh niam chài kòn cau dê.
Ồng A In deh mờ dờng tàm sap ntas cing, mồng, sap ntas tà vẩu (ndrờm bè ding kơ wàu). Ală sap ntas do neh gơ mut tàm nùs tồr, bồ tơngoh ồng dê bơh tu\ gam dềt. Nam ồng 16 sơnam, ồng neh git dròng chài ngan ală bòr cing, git ja` mồng mồng, uh tà vẩu mờ gơtùi mòn bộ khung, hơ\ là phan nhơl gùng đơs crih mờ gle đơr.
Nghệ nhân A In
Jat ồng A In yal, nàng gơ rờm bal mờ rài kis nùs nhơm, tìp mat lơh quèng niam chài, đơs crih tamya, ai tơnggo\ nùs tồr he dê gơ wèt tus mờ cau ndai mờ gơ hòi gơ jà bơta sền gròi bơh ua\ cau ùr dê den cau klau pal git dròng cing, ja` mồng, git teh phan nhơl gùng đơs crih lơh mờ gle đơr mờ bèp mờ ồng.
Ờ mìng bè hơ\ lơm ờ, nàng gơtùi geh ua\ jơnau dròng cing krơi is (chờ hờp, moat jrùm, lap klau tam bau ùr, ies tơp [ồc…), ồng A In bal mờ 2, 3 nă ơruh pơnu tàm [òn sùm lòt tus ală [òn ndai nàng tìp mat, lơh quèng, đòm jat.
Ồng yal: Pah nam, pah tu\ jơh kàl lơh mìr, làm gùt [òn lơgar chờ hờp mut tàm nhai lơh yàng, lơh chờ bè lơh yàng sa rơpu, lơh yàng mòn wàng ròng rơpu, lơh yàng sih kòi, lơh yàng mbòr dà… Tàm ală ngai lơh yàng hơ\, cau Mơ Nâm ờ gơtùi ờ geh sap ntas dròng cing, ja` mồng, tà vẩu mờ sap ntas phan nhơl gùng đơs crih mòn bơh gle đơr. Do là tu\ nàng làng bol tàm [òn lơgar in ai tơnggo\ bơta tam klac, dròng cing, ja` mồng, tamya xoang mờ bơto bơtê ală bơta niam chài rơgơi kòn cau he dê ai kòn sau in nàng ờ gơtìp roh hui\.
Ală nghệ nhân [òn Kon Chênh dròng cing mồng, uh tà vẩu
Jat ồng A In yal, dùl bộ khung geh 3 nơm. Phan nhơl gùng đơs crih do geh lơh mờ tê, ờ geh ngui khat dùl bơta ma\i mok lơi, sồr nghệ nhân pal geh bơta chài rơgơi tàm broă mòn kung bè bơta chài git sap ntas niam den hơ\ sồng gơtùi mòn gơs dùl bộ khung niam jat bè bơta kơp kờ`.
Nàng gơtùi mòn gơs dùl bộ khung geh sap ntas loh làng, mpong dờng, cau mòn pal geh mờng chài ngui ală bơta phan mòn. Bơh gơl tờm đơr kra (ding đơr geh khà jòng krơi is bơh 30 tus 60 phơng, tờm đơr hòn jat gùng tiah đah mat tơngai lik, 1 đah bồ hờ đang bơh ding đơr dê he lir kơ\, 1 đah bồ hơ đơm bơh ding đơr dê geh kồs sồ`; tềng nggùl ding đơr, cau mòn phan teh gùng đơs crih geh tơn bluh dùl trồm chữ nhật hơ\ sồng ngui `sồp lơwe crap tềng hơ\ dùl gơl đơr lơ hơ mờ dềt (hòi là lơm piat tà vẩu) nàng lơh gơlik sap ntas.
Nghệ nhân A In pà git, broă nhơl niam phan nhơl gùng đơs crih bộ khung là jơh dùl bơta niam chài. Tê kiau kup tềng khung, tê ma pal ìa gơl đơr teh tềng ală ding đơr dùl bă pràn, rơle\ krơi is lơh bè lơi nàng gơ in di mờ gùng đơs crih, di mờ sap ntas tơl jơnau dròng cing, ja` mồng dê nàng ală sap ntas gơ bơrlu\ bal mờ gơp sơlơ niam rlau, gơguh, gơmù halà nhơl sap ntas gùng đơs crih ai ală jơnau đơs pơnđik bơh cau Mơ Nâm dê in. Cau nhơl khung pal geh 2 đah tê mờ bơta chài git sap gùng đơs crih niam den hơ\ sồng gơtùi nhơl ring mờ mpồl dròng cing mồng mờ sap uh tà vẩu.
Mìng is gơ wèt mờ dròng cing, ja` mồng, jat ồng A In đơs, cau Mơ Nâm ngui 2 bòr là bòr 4 pang cing mờ bòr 12 pang cing, mồng. Bơta bòr 4 pang cing, dròng bal mờ uh tà vẩu, ja` sơng gơr, teh bộ khung. Bòr cing, mồng geh 12 pang (geh 3 pang cing mờ 9 pang mồng) dròng bal mờ sơng gơr. Dròng cing, ja` mồng gơtùi tur mờ gai, tur mờ tê, geh bòr cing mồng gơtùi ngui bơta chài kơryan mờ tê kiau nàng tam cah sap.
Nghệ nhân A In mblàng: Tu\ dròng cing, ja` mồng den ờ gơtùi ờ geh sap uh tà vẩu, ja` sơng gơr, bộ khung teh pơgồp bal mờ gơp lơh gơlik sap ntas niam ngan, lơh cau iat kờ` ngan. Bal mờ bơta chài bơrlu\ sap ntas niam ngan bơh cing, tà vẩu, sơng gơr mpong ntas bơrlu\ bal mờ sap ntas cing dê lơh gơlik dùl gùng đơs crih ờ mìng pràn kơldang, mờ gam ngoh rơngac, gơ kờ` cau iat in tai.
Jat Phòng Văn hóa Thông tin kơnhòal Kon Plông, càr Kon Tum yal, cing mồng mờ bộ teh khung là dùl bơta niam chài nhơl gùng đơs crih bơhìan yau bơh ală kòn cau tàm kơnhòal Kon Plông dê đơs bal mờ kòn cau Sơdàng sơne\ Mơ Nâm đơs is. Ală bơta phan nhơl gùng đơs crih do sùm geh ngui tàm jơh ală broă lơh niam chài bơh làng bol dê, bơh rài kis hìu bơnhă tus ală broă tàm [òn lơgar bè `ô nau, lơh yàng gờm chờ hìu rông, gờm chờ hìu pa mờ ală broă kươmàng ndai bơh [òn dê. Mờ ală sap ntas ndang, rơle\ krơi is, tu\ sap dròng cing mồng mờ khung geh mpong ntas den gơ hòi gơ jà tơl nă cau tus bal tàm tơrbo\ lơh gơlik ală dar tamya xoang gùt dar bơnhă ồs hơng, bơh hơ\ lơh gơlik bơta tam klac bal tàm [òn lơgar ngai sơlơ dờng.
Kung jat Phòng Văn hóa Thông tin kơnhòal Kon Plông sơl yal, ồng A In là nghệ nhân geh ua\ bơta chài rơgơi. Ồng ờ mìng dròng cing mồng jak mờ gam chài tàm broă lơh niam wơl cing, mòn bộ khung tai. Ồng sùm tus bal bơto bơtê bè bơta chài dròng cing mồng, khung mờ bơta chài mòn khung ai cau kơ nòm să tàm [òn mờ geh làng bol ki ngàm ngan. Bơdìh hơ\ tai, ồng kung sùm tus bal ală broă lơh niam chài bơh kơnhòal, càr bơyai lơh, pơgồp bơnah ua\ ngan tàm broă sền gàr mờ bơtàu tơnguh niam chài kòn cau Sơdàng dê.
Jat [a\u Kon Tum – Cau mblàng K’Duẩn
Viết bình luận