VOV4.K’ho – Nghệ nhân ưu tú A Tân ơm tàm [òn Kon Săm Lũ, xã Đăk Tờ Re, kơnhòal Kon Braih, càr Kon Tum neh mòn ală dơm chi ro gơs ală rùp trah niam ngan, geh huềng tai. Kờ` trah mòn dơm chi, ồng neh lời dùl bă suơn ơnàng hìu bơnhă dê nàng trah mòn mờ ràng tơlik rùp trah mòn bè dùl jơnau yal tơl làm ngan bè rài kis niam chài bơh cau Bahnar dê.

Mat tơngai lik kung là tu\ ồng A Tân ìa nir ơn phan trah, mòn … lòt tàm suơn prap rùp trah mòn. Mat sền ngài, ồng triang wơl ală rùp bơh tê ồng dê trah mòn, hơ\ sồng iang nùs sơn đờm trah rùp cau klau teh đờng t’rưng ờ hềt gơs. Kờp wơl ồng yal “Ồng trah mòn rùp digơlan rlau 10 nam. Tu\ do neh dờng sơnam, jơng tê ờ gam ngar ngar bè lài tai, mơya bơ tơl wơl geh mờng chài ua\ rlau, trah mòn kung [uơn rlau”.

                                                  Ồng A Tân pơlam kòn cau bơta chài trah rùp

Ồng A Tân ờ kah loh là ồng sơn đờm bơsram trah rùp bơh tu\ lơi. Mìng git là, bơh tu\ gam dềt, tài kờ` trah rùp den tàng trồ mho, tu\ mpồl bơyô tàm [òn tàm jà gơp lòt nhơl den ồng lòt jat ală cau kra tàm [òn bơsram trah rùp.

Kah wơl ală ngai sơn rờp bơsram trah rùp, ồng `o\ mờ đơs “Tu\ geh trah tơrlòng lài gơl dơm chi sơn rờp, jơng tê he gơ lơh rơm ngan, ngòt lơh ờ niam dơm chi”. Bơh ală bơta ờ chài sơn rờp, tryang tryồng, sền ngac, hời rơ hời ồng neh git trah rùp. Kờp bơh hơ\, tu\ sàu sa, bic, lòt tàm mìr… tu\ lơi ồng kung sơ nơng bè broă trah rùp lơm. Ồng sơ nơng tàm bồ tơngoh bè rùp pal trah, nền nòn sềr wơl mờ gai cih hơ\ sồng rơ le\ rơlùn trah jat. Ồng Tân kah wơl: “Bơh sơn rờp a` lơh ờ niam dơm chi sùm. Hời rơ hời git mờng chài. Geh tu\ kờ` trah rùp bơh àng drim tus trồ mang, tê gơ prồ as jơh, mat den jê, but gơ lơh bè pă tơn. Lơh den bòl mơya sền rùp trah gơs, gơ lơh chờ hờp ngan, geh bơta pơn jờng nàng lơh tai”.

Hơ\ là jơnau bơh rài yau dê, tu\ do tơl broă neh krơi. Ờ duh pal sềr lài, ồng kờp du\ mờ mat hơ\ sồng trah. Ờ mìng trah rùp tài bơh bơta kờ` gơboh, ồng gam trah rùp làng bol tàm [òn in tai. Ua\ cau jòi tus mờ ồng, đơs bơta kờ` mờ ndrờm iang nùs kơp rùp geh trah gơs. Mìng mờ 2, 3 nơm phan trah, 2 đah tê ồng dê nhap nhar yơr hơđang, pờng hơ đờm mờ gơl dơm chi neh gơ gơs rùp niam.

                                  Ồng A Tân yal rùp bơh tê ồng dê trah ơn tềng hìu rông [òn dê

Ală cau kra git trah rùp hời rơ hời ờ gam tai; ală cau git trah rùp den ờ ru mờ broă lơh suơn mìr den tàng tàm xã Đăk Tờ Re, kung ờ huan geh cau kờ` mờ broă trah rùp. Bulah kung pal kơ lôi rơcang bè piang sàu àu soh, pria\ jền nàng ròng kòn, kơ lôi rơcang hìu bơnhă in, mơya ồng A Tân kung gam gàr sùm bơta kờ` gơboh trah rùp. Ồng yal: “Ngai lơi ờ geh trah rùp, a` ờ gơ dan sa phan lơi. Drim lơi kung pal trah dùl thoa hơ\ sồng gơtùi lòt lơh broă. Bulah lòt lơh mìr rê jơla, mơya a` kung pal mù sền suơn rùp trah mòn hơ\ sồng gơtùi bic lơ hă”.

Lam bol hi lòt sền rùp cau klau ìa tà sền gơ lơh pràn kơldang ngan, ồng A Tân yal là, hơ\ là rùp bơh dùl nă cau geh bơngă pin dờn tàm [òn. Ồng A Tân yal: “Lài do, khat dùl nă cau lơi kờ` mut tàm [òn, ndrờm pal tìp mờ pal dan mờ cau do, dilah cau do ai den hơ\ sồng geh mut. Bơh ală jơnau yal bèp ồng dê, he sơ nơng wơl mờ trah gơs rùp”.

Neh lòt sền ua\ tiah, jòi git ua\ bè rùp trah mòn bơh dơm chi, mơya ờ hềt tềng lơi cèng wơl bol hi in ală jơnau kah kơ lôi krơi bè suơn rùp trah mòn bơh ồng A Tân dê. Tơl nơm rùp bè git đơs, yal bè dùl jơnau bè rài kis đah huềng, rài kis niam chài, nùs nhơm mờ rài kis ờs mờng pah ngai bơh cau Bahnar dê. Hơ\ là rùp cau klau ìa sùng lòt tàm mìr, rùp cau klau pa` sơna kam… ai tơnggo\ bơta tryang tryồng, jai phan brê bơ nơm nàng bơt bơtàu rài kis gờm ram; rùp cau ùr tà` bìai, bo\ phe lơh mpờl go\ bơta tryang tryồng; rùp cau klau nggui kềng ding ìu den lơh mpờl go\ bơta kơ lôi rơcang bè rài kis,…

Yal mờ bol hi, ồng đơs là, trah rùp, bơta kal ke ngan rlau jơh là muh mat. Bè ờs den ồng pal roh bơh 2 tus 3 ngai nàng trah gơs dùl nơm rùp, mơya bơnah trah muh mat den geh mờr 2/3 tu\ tơngai. “Ua\ cau mut sền hơ\ sồng jờng là a` trah rùp niam, geh huềng. Pa do, geh mpồl sồr a` trah 30 nơm rùp bơh dơm chi nàng cèng tus Mang Đen, kơnhòal Kon Plông”.

Kung tài bơh trah rùp niam den tàng ồng geh jà tus bal ua\ ngan broă lơh pơrlòng niam chài mờ dơ\ lơi ồng kung ai geh khà jờng bè trah rùp. Mờ mờng chài trah rùp mờ lời wơl ua\ tềl kah kơ lôi niam tàm tơl niam rùp trah ồng dê, nam 2019, ồng A Tân geh pà khà jờng Nghệ nhân ưu tú. Mơya ồng Tân yal, ồng mìng chờ hờp tu\ geh cau kờ` jòi git bè rùp trah bơh dơm chi, bè niam chài bơhìan yau. Mờ ồng tu\ lơi kung kờ` bơ to wơl bơta chài, bơta kờ` gơboh hơ\ ai cau kơnòm să in.

Jat [a\u Kon Tum – Cau mblàng K’Duẩn