VOV4.K’ho- Jat ală cau kơlôi sơnơng bơta niam chài, bơhìan bơh ală jơi bơtìan kis tàm Tây Nguyên dê là phan lời wơl niam chài kuơ màng mờ krơi is ngan, pơgồp bơnah tàm phan lời wơl bal bơh bơta niam chài ală jơi bơtìan Việt Nam mờ dunia dê. Hơ\ là ală bơta g^t wă bơh yau li la, ai geh bơh bơta mờng chài bơh yau li la; là krơh niam yal wơl mpồl bơtìan kòn cau dê. Den tàng bè hơ\, bơhìan do là ală tư liệu tờm, kuơ màng ờ hoan geh ngan nàng kơ lôi sơnơng jơi bơtìan kòn cau.

Jơh ală jơi bơtìan kis tàm Tây Nguyên ndrờm geh adat bơhìan is, mơya kung geh uă bơta, nền cê, tơngume ală adat bơhìan rềp bal ngan. Mơya, sền bal là adat bơhìan kung gam là phan bơna is tơl jơi bơtìan dê mờ bơta kơlôi sơnơng krơi is mờ broă ngui, lơh jat ală adat bơhìan tàm mpồl bơtìan kung cèng dùl bơta krơi is sơl. Bè bơta jòng halà lơyah, ală adat bơhìan bơh tơl jơi bơtìan kòn cau dê geh bơta jòng lơyah mờ krơi is.

                                   Dùl dơ\ cah rơ`a jat adat bơhìan tàm kơnhoàl Kbang – Gia Lai

Adat bơhìan ală jơi bơtìan kis tàm Tây Nguyên geh ală bơta ndrờm bal mờ ală mpồl bơtìan ndrờm tơngo\, hơ\ là bơta loh làng sùm geh jờng rơ tu\ geh broă kờ` mpồl bơtìan cah rơ`a di halà tìs mờ ngui ală kơrnoat lơh glài gơ wèt mờ cau lơh tìs. Ală cau `ă ntào cah rơ`a jat adat bơhìan là mpồl bơtìan [òn lơgar, pal geh cau geh bơngă pin dờn, g^t wă mờ geh pin dờn `ă ntào đơng lam ală dơ\ cah rơ`a, sùm là cau kra. Bơdìh mờ broă ngui ală bơta tàm adat bơhìan nàng cah rơ`a, cau cah rơ`a gam pal g^t đơs tàm pơndang, mblàng yal niam di nùs di tồr, lơh glài halà toh glài bơh ală bơta gơlik geh tàm broă lơh. Tu\ kra [òn đơs pơn du\t dơ\ cah rơ`a, dilah geh mpồl bơtìan dùl nùs bal mờ ală gah geh gơnoar kuơ ndrờm dùl nùs dùl tồr sền di mờ jat is jat jơnau đơs là neh lơh geh cồng nha. Tơnơ\ broă geh bơsong, ală jơnau tam lah kung geh jùt săng jơh mờ mpồl bơtìan ờ gam jơnau đơs, sền ờ sơp\ mờ tam cah is mờ cau lơh tìs tai.

Adat bơhìan mpồl bơtìan ală jơi bơtìan kis tàm Tây Nguyên kung sùm sền gròi bơta rềp mềl bal đah kòn bơnus mờ yàng. Mờ bơta pin dờn uă yàng, rài kis huềng soàn mpồl bơtìan ală jơi bơtìan tàm tiah do tu\ lơi kung rềp mềr mờ ală yàng bè dùl bơta pin dờn uă ngan. Cau lam bồ cah rơ`a pal sùm ơn să tờm tàm bơta geh sền gròi bơh ală yàng dê den sồr is să tờm là pal cah rơ`a song ring, di cau mờ di mờ bơta tìs.  Ală cau tàm mpồl bơtìan (geh bal cau yă halà cau gơtìp yă) kung pin dờn là jơnau cah rơ`a bơh mpồl bơtìan dê là geh ală yàng sền go\ mờ ring bal. Cau lơh tìs  tu\ lơh jat ală kơrnoat lơh glài tu\ lơi kung đơs là he neh lơh tìs mờ yàng den khi pal g^t gơjra` sang glài mờ ờ lơh tìs tai.

Ngai do, rài kis ală mpồl bơtìan jơi bơtìan kis tàm Tây Nguyên neh geh uă bơta tam gơl mờ geh g^t mờ mpồl bơtìan gơguh jak, geh adat boh lam bal nàng lơh niam ală broă lơh tìs. Gơ wèt mờ đah niam chài, bol he pal prap gàr bơta phan lời wơl niam bơne\ do bơh mpồl bơtìan ală jơi bơtìan Tây Nguyên dê bơh uă broă lơh, bè jòi tơr gùm tơl làm ală adat bơhìan gam wơl tàm ală jơi bơtìan kòn cau, pơn jờng kơlôi sơnơng jrô ơnàng nàng kờ` ngui tàm ală broă lơh ờs mờng bè: dân tộc học, luật học, bơta niam chài bơh yau.

Cau mblàng K’ Hạnh