Ală bơta pal kah bè sền gàr bơta pràn kơl dang să jan tàm kàl mrềt
Thứ tư, 00:00, 25/12/2019
 VOV4.K’ho - Bơta mrềt gơmù lơh să jan he gơbàn mờ uă bơta bè pràn kơl dang să jan, tàm hơ\ uă ngan là cau kra mờ kơnòm dềt. Tơnơ\ do là ờ uă jơnau pal kah tàm broă sền gàr bơta pràn kơl dang să jan kàl mrềt ai bàr nă cau do in

Mờ cau kra, pal kah tus mờ broă sào sa mờ tàp pràn kơl dang să jan.

Tàm dơ\ sào sa pah ngai pal bơtơl, ndrờm bal 4 mpồl phan sa: tàm hơ\ geh chất đạm geh ală bơta (poăc, ka, tăp, ală bơta khoah…), chất béo geh (dà tơngi phan tam, dà tơngi phan ròng). Phan [òk sơdàng geh (piang, [ung, phở, bùm…) mờ vitamin geh (biăp, plai chi ris).

 Ală cau jăk chài gah lơh sơnơm bơto sồr cau dờng sơnam pal sào sa tơl niam tàm kàl mrềt, hơ\ là ai sa ală phan geh uă chất xơ bè biăp mờ plai chi. Phan sa pal tru\ sin, m[ờc, [uơn tơrdih.

Tơmù sa uă chất bép mờ [òk sơdàng tài mpồl phan sa do [uơn lơh gơbàn ờ niam lipid mhàm, tơnguh cholesterol di gơlan gơbàn mờ lơh ờ niam tai bơta gơguh huyết áp, đồm sơdàng, kòl gùng mhàm tơngoh… den tàng pal kah bơtơl vitamin C bơh ală bơta plai chi bè kroăc, plai bung, prìt… tài vitamin C geh tơnguh bơta pràn sơndră mờ kòp, sơndră mờ virus lơh gơtòp kòp.

-Bè broă ơwa` să, tàm pràn să jan: cau dờng sơnam pal geh sùm broă tàp pràn să jan pah ngai kờ` mhàm lòt niam tàm să, nùs nhơm bồ tơngoh pơrài niam.

Pal kah, [ùi drim guh b^c, ba` l^k mơ hờ bơdìh ni sơna, tu\ trồ tiah gam mrềt tài să jan ờ thàn gơdờp mờ bơta mrềt den tàng di gơlan gơtìp kòl bơcah gùng mhàm, drồl mhàm nùs… lài mờ tu\ tàp pràn să jan, pal ơwa` jơng tê să bồ lài tàm tiah ờ geh càl. Tàp pràn să jan di mơ, ba` tàp pràn ir.

-Tàm ală ngai trồ mrềt, pal hùc uă dà kờ` tơl^k bơta [ơ\ mờ khih bơh tàm să mờ pleh mờ kơl tao tềng să gơtìp kơnra`, dàng.

-Gơwèt mờ kơnòm dềt, ală cau mè bèp pal sền gròi tus mờ broă lơh ram să, bơtơl ală bơta phan sa bơkah nàng tơnguh bơta pràn să jan sơndră mờ kòp.

-Bè broă lơh ram, tu\ do uă cau mè cau bèp gam gơtìp tìs tu\ lơh ram să kòn dềt in uă ir. Mùl màl là să jan kòn dềt ờ di bè cau dờng. Kòn dềt gơlơh duh mờ mrềt mhar rơlao. Să tòm kòn dềt là kờ` ơwa` să nhơl, tài di lah soh uă ir ào ai kòn dềt in, dà kơl hề gơmu\t wơl tàm să lơh gơtìp kòp as sồt klờm soh, gơmu\t mrềt. Sùh tàm să kung là bơta nàng vi khuẩn gơl^k mờ lơh gơbàn ală bơta kòp tềng bơdìh să. Cau mè bèp pal ai kòn in soh uă tăp ào lơhơ, ba` mìng soh 1, 2 tăp ào lơmu\t. Tu\ kòn dềt duh den he gơtùi hồ ào tơl tăp kờ` gơdờp rơlao mờ bơta duh bơh bơdìh trồ tiah kung bè bơta ơwa` să kòn dềt dê.

-Gàr ram să ờ di là tơmù broă um, rào mờ ờ ai kòn dềt l^k bơdìh ù tiah. Pal um, rào kloh să jan pah ngai tàm tu\ trồ tiah ram ngan. Pal ai kòn dềt l^k nhơl hờ bơdìh ù tiah tàm tu\ bơh 8 jơ tus 9 jơ nggùl drim mờ bơh 3 jơ nggùl tus 5 jơ mho.

-Bè b^c: kòn dềt mờng coh ồi tu\ b^c, den tàng [uơn ngan gơtìp mrềt, den tàng cau mè bèp pal ba` soh ào đềr bal mờ mpha kòn dềt in. Mờ kòn se pa deh, pal ndao sơgơn tu\ b^c tài bồ là anih tơl^k rơlao 80% bơta duh să jan. Di lah bơta duh tềng bồ uă ir [uơn ngan gơtìp ờ niam tus mờ tơngoh.

-Tàm kàl mrềt, cau mè bèp pal ai kòn dềt in sào sa tơl phan sa bơkah. Bơdìh mờ piang, pòr, poăc, ka, tăp, dà toh den tàng pal tơnguh broă ai kòn in sa plai chi mờ phan sa geh uă vitamin C. Kuơ màng, tàm tơngai do pal ai kòn dềt c^t sơnơm tơl, di tu\, di tơngai ală bơta sơnơm vaccine tàm broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp.

         Cau mblàng Ndong Brawl

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC