VOV4.K’ho - Kơphe là dùl tàm ală chi tam tờm ngan cèng wơl cồng nha lơh sa uă bơh càr Lâm Đồng dê đơs is mờ tàm Tây Nguyên đơs bal. Mơya tu\ do, geh uă bă kơphe neh kra, gơtìp kòp tu sa aniai, cồng nha tơnhàu mờ bơta niam ờ uă. Kờ` bơsong bơta do, tàm Lâm Đồng, tu\ do bơdìh mờ broă lơh kơl sang tơnơ\ hơ\ tam pa wơl, càr do kung gam sồr làng bol lơh broă sa mut ngui dùl broă lơh ndai tàm broă lơh niam mờ tơnguh cồng nha tơnhàu bơh ală suơn kơphe neh kra geh cồng nha ngan, mờ ờ huan hoàc uă priă jền. Hơ\ là ngui sơnơm lơh niam dờng pràn RIC 10WP:

Bơh ngai geh gah lơh sa suơn sre càr Lâm Đồng dong kờl tờk bơkiar sơntìl pa, tam jàu bơta chài bơkiar ntê mờ pơlam ngui sơnơm lơh niam dờng pràn RIC 10WP nàng lơh niam suơn kơphe neh kra ai cồng nha tơnhàu lơyah, khà kơphe bơh hìu nhă ồng Nguyễn Quang Hưng, ơm tàm [òn Tân Thuận, ntum Tân Hội, kơnhoàl Đức Trọng, càr Lâm Đồng neh tơnguh loh làng ngan. Ồng Hưng pà git, broă lơh niam wơl suơn kơphe neh kra hìu nhă dê [uơn ngan mờ ờ huan hoàc priă jền. Lài ngan là ngui sơnơm lơh niam dờng pràn RIC 10WP nàng rơyas kơphe gơ in mhar hòn gơs, tơnơ\ hơ\ den hơ\ sồng bơkiar tờk mờ sơntìl kơphe di sơntìl TR4, tơngai gam wơl là sơngka sền gàr bè ală suơn kơphe ndai. Mìng tơnơ\ 2 nam mut lơh, ală tờm kơphe bơkiar tàm tờm kơphe kra hơ\ neh gơs niam ngan mờ neh gơtùi tơnhàu, bal mờ ală bơta niam rlau là plai dờng, dum ring, kơmhồ lơhơ, gar kơphe dờng, ờ huan gơtìp kòp tu sa aniai mờ ờ geh bơta pàl nha, jrùh plai. Jat kờp du\ bơh ồng Hưng dê, khà kơphe tơnhàu bơh 1 lồ hìu nhă ồng dê neh gơguh uă rlau 2 dơ\ pơn drờm mờ lài mờ tu\ mut lơh niam suơn. Ồng pà git: “ Tu\ a` bơkiar jơh den cồng nha tơnhàu gơguh uă rlau 2 dơ\ pơn drờm mờ sơntìl kơphe yau a` dê. Broă mut lơh bơkiar den ơpah cau lơh kung ờ huan kas, he go\ tu\ trồ mìu den bơkiar, hơ\ sồng koh ntê hời rơ hời ală tờm dờng nàng tờm bơkiar gơ in gơs”.

Kung bè ồng Nguyễn Quang Hưng mờ ală hìu nhă lơh broă sa ndai tàm [òn lơgar, mò Nguyễn Thị Kim Chi, ơm tàm ntum Tân Hội, kơnhoàl Đức Trọng, càr Lâm Đồng neh khin cha ngui sơnơm lơh niam hòn dờng RIC 10WP bơh mpồl lơh sa kă bro Khoa Đăng dê nàng lơh niam suơn kơphe neh kra, ai cồng nha tơnhàu ờ uă bơh hìu nhă dê jat jơnau pơlam bơh gah lơh sa suơn sre tàm [òn lơgar. Tơnơ\ 2 nam ngui sơnơm do, suơn kơphe neh kra hìu nhă mò dê neh gơs tơlir ngan, hòn mờ dờng pràn ngan, ai cồng nha tơnhàu kờp bal pah nam geh bơh 4 tus 5 tấn kơphe ra` tàm 1 lồ, gơguh uă rlau 2 dơ\ pơn drờm mờ lài. Mò Nguyễn Thị Kim Chi đơs: “ Sơnơm RIC 10WP do den cồng nha gơ dê là lơh tờm kơphe tơlir mờ cat rơyas. Tu\ neh tơt plai bơnung den tus tu\ do, he pal pơnjat tai [ồm sơnơm RIC nàng tờm kơphe ờ gơtìp jrùh plai bơnung. Tu\ tờm chi gơs niam den gơ jai ròng ntê, ntê do gam lời nam tơnơ\ gơ tơt plai tai. Ngui sơnơm RIC mờ suơn kơphe sơntìl pa cau ndai dê tơt plai dờng ngan, tơl lồ den tơnhàu geh tus 6 tấn. Ai suơn kơphe he dê là sơntìl yau, tơnhàu geh rlau 4 tấn kung là uă ngan.”

Jat ồng Đào Văn Toàn, kuang jat jơng atbồ đah sền gàr phan tam càr Lâm Đồng, broă ngui sơnơm lơh niam dờng pràn RIC 10WP nàng lơh niam suơn kơphe neh kra là 1 broă lơh geh gơtùi mut ngui mờ cèng wơl cồng nha lơh sa uă: “ Cồng nha ai go\ là ngui sơnơm RIC 10WP den kơphe lì bơkàu ring ngan, tơnguh khà tơt plai, tơmù dimơ bơta jrùh plai tàm nhai mìu, kơphe cat rơyas uă mờ ờ huan gơtìp ồm rơyas, pàl nha. Tu\ do, sơnơm RIC do geh ngui tàm broă tam pa wơl kơphe bơh càr dê mờ bol a` kung gam sồr làng bol ngui sơnơm do.”

Nàng dong  làng bol cau lơh sa git wa\ loh rlau tai bè bơta niam,  bơta kuơ mờ cồng nha bơh broa\ ngui sơnơm lơh dờng chi tam RIC 10WP kơphe in, bol a` geh pơnjat tai geh dơ\ lùp jơnau tus mờ ồng Nguyễn Văn Chương cau jak dong pơlam bè bơta chài lơh broa\ sa suơn sre.

            -Ơ ồng,  cồng nha bơh broa\ ngui sơnơm lơh dờng chi tam sơnđan RIC 10WP tàm broa\ geh lơh niam wơl suơn kơphe neh kra, neh geh anih lơh broa\ geh gơnoar dờp bơh ala\ broa\ lơh tơ lòng lài tềng suơn bơh cau lơh sa, dan ồng ai git loh rlau tai bơta niam mờ broa\ kuơ bơh sơnơm do?

            Ồng Nguyễn Văn Chương:  Mờ sơnơm ròng dờng chi tam RIC 10WP ngui tờm kơphe den geh geh bơta niam, bơta kuơ tờm ngan, la: Lài jơh la ngui sơnơm do den lơh rơyas gơ cat ua\ ngan. Gơ geh dong tus tiah kis lơh ù mbờc mờ geh tam gơl phơng tuh chi in, lơh tờm kơphe gơ sa phơng niam rlau. Mơ kung, gơ geh lơh chi tam geh phan kis geh kuơ chi tam in, mờ ala\ phan kis geh kuơ dờng ua\ den geh lơh kơryan phan kis aniai tus mờ chi tam mờ tu luh kung ờ hoan geh  tai, bè hơ\ rơyas kơphe geh gơ cat pràn sùm.

            Tàm Lâm Đồng, a` geh ngui sơnơm ròng dờng  chi tam RIC 10WP do la ua\ ngan, mờ geh ngui tàm suơn kơphe he dê tàm 2  kàl tàm nam la kàl prang mờ kàl mìu. Mờ tàm kàl prang den gơ dong kơphe lơh gơ mòn bơkàu nhar rlau,  geh ròng lơh pràn wơl kơphe neh kra, ờ sô tơnơ\ geh jơh pic plai. Gơ geh dong kơphe plai ờ gơbàn bơsềt tep rtèl jù, sras, nhui aniai den bơta do la gơ geh kuơ ngan tus mờ làng bol cau tam kơphe, tờm kơphe sùm kơnòm, nha lơ ut, tơlir tờm mờ pơnjat tai cat cồng, cat tờk, nha bơnung den  cat ua\.

            -Kờ` dong cau tam kơphe geh ngui sơnơm RIC 10WP geh cồng nha niam ngan, dan ồng ai git,  pal kah ala\ bơta lơi? Ngan la tu\ tơngai ngui di pal drờm mờ tơl tu\ tơngai dờng mờ cat pràn bơh kơphe?

            Ồng Nguyễn Văn Chương: Mờ kàl prang do, tu\ làng bol pic jơh kơphe den geh ngui mo sơnơm ròng dờng chi tam RIC 10WP bơh mpồl lơh broa\ Đăng Khoa, anih tềng hìu sồ 9, gùng Hoàng Diệu, Dà Làc, car Lâm Đồng. Tu\ làng bol ngui mo sơnơm do mờ khà tuh la 30 gràm hala 25 gràm jat tờm dờng dềt, làng bol ba` ngòt la lì bơkàu rah rài. Tu\ làng bol go\ gơ mòn bơkàu neh bềng tơl ntê, bơkàu gơ lì ring, lì dơle\ bal, mơ kung gơ ro, ù den gơ ra`, tu\ hơ\ làng bol he tuh dà den geh lì bơkàu dùl ròt tơn. Lì bơkàu dùl ròt den geh lơh aniai ngan tus bơta tơngguh cồng nha geh mờ khà niam bơh kơphe. Tài lì bơkàu dùl ròt bè hơ\ geh lơh gơlam dum dùl ròt, lơh làng tơnhàu kung buơn sơl.

            Mờ sơnơm ròng dờng chi tam RIC 10WP den gơ geh 2 bơta lời kơphe in la sơnơm prang mờ sơnơm mìu. Sơnơm mìu den geh ngui tàm bồ nhai mìu,  sơnơm prang den ngui mo tơnơ\ jơh pic plai-hơ\ la bồ  prang den cồng nha geh jơnhua niam.

            -Ưn ngài ồng ua\ ngan.

                                                         Cau cih mờ yal tơngit K’ Duẩn mờ K' Brọp.