VOV4.K’ho – Kung bè 2, 3 jơi bơtìan kòn cau ndai tàm Tây Nguyên sơl, làng bol kòn cau K’ho he dê sơ nơng geh 2 bơta chơt să, là chơt bè ờs mờ chơt briang. Kòp tê jê să, kra ờ sô chơt là bè ờs; ai chơt tàm gùng tàm dà, chơt tài bơh rềs àr gùng lòt, chơt tài rềs àr lơh broă, chơt bu\ dà ndrờm là chơt briang lơm. Làng bol sơ nơng chơt briang là chơt oàn ngan, den tàng huềng soàn kung gam ơm tàm [òn, ờ geh lik rê  hờ dunia làng [ồc mờ digơlan pơn jat tai lơh aniai tus cau gam kis. Den tàng, dilah geh cau lơi ờ bơtuah gơtìp chơt briang den kòn cau K’ho ờ cèng [ồc rê hờ hìu, mờ mìng lơh ies [ồc tàm [làng tơp [ồc halà kềng gah brê.

Bơh rài yau, kòn cau K’ho sơ nơng là: chơt tàm gùng tàm dà, chơt tài bơh rềs àr gùng lòt, rềs àr lơh broă, chơt bu\ dà ndrờm là ală bơta chơt briang lơm. Làng bol đơs là, ală cau do gơtìp cà ràk lơh aniai den hơ\ sồng gơtìp chơt să bè hơ\. Hơ\ là ală bơta chơt să oàn ngan, huềng soàn ờ geh lik rê hờ làng [ồc, ơm sùm tàm hìu, tàm [òn, mờ pơn jat tai kup cau gam kis.

Ồng K’Brỏh ơm tàm tổ dân phố Kơming, thị trấn Di Linh, kơnhòal Di Linh, càr Lâm Đồng pà git, rài yau làng bol sơ nơng là, ală cau chơt briang bè hơ\ den ờ geh jun [ồc rê hờ hìu, geh tu\ ờ geh jun rê hờ [òn nàng lơh ies [ồc: “Chơt briang rài yau den cau ờ ai cèng [ồc cau chơt nàng lơh ies [ồc tàm hìu, tàm [òn ờ. Cau ờ ai lơh bè do là tài cau ngòt gơ rềng tus cau ndai, lơh aniai tus cau ndai bè kòp bơ tờp. Ngòt cau tàm [òn gơtìp cà ràk chơt briang kup chơt bal. Den tàng, [òn lơgar ờ ai lơh ies [ồc tàm hìu, tàm [òn, mờ khi kơryan lơh broă do. {òn lơgar mìng ai hìu bơnhă lơh ies [ồn hờ [làng kềng gah brê, hờ bơdìh [òn. Hìu bơnhă geh cau chơt geh ìa cing, mồng, sơng gơr lơh ies [ồc hờ bơdìh [òn”.

Dilah chơt bè ờs geh cau K’ho lơh ies [ồc wil tơl tàm hìu bơnhă, làng bol [òn rềp [òn ngài tus ies, phan pơ dơng lơh yàng ua\ ngan den chơt briang mìng geh lơh bal hia\ lơm, êt ngan cau tus ies. Ies [ồc cau chơt briang geh lơh ngềt ngơt hờ [làng tơp [ồc halà kềng gah brê ntoat mrềt, mìng geh cau tờm tàm hìu bơnhă ơm ies [ồc. Phan pơ dơng lơh yàng ai bơhìan lơh yàng chơt briang in mìng geh so dềt, iar kò halà ơda kò; bơhìan lơh rac yàng kung bal hia\ sơl. Cau rơ wah tiah geh hiòng dà croh, cau tờm koh ngko phan pơ dơng lơh yàng (hơ\ là so dềt halà iar, ơda kò), nàng mhàm phan pơ dơng lơh yàng in gơ pơrdô jat hiòng dà hòr. Cau K’ho sơ nơng là, lơh bè hơ\, dà geh cò pơr dô jơh tơl bơta ờ niam, tơl broă ờ bơtuah tàm hìu bơnhă, tàm [òn, hòi dan cau gam kis in geh ring lơngai, bơta chơt roh gơ cò pơr dô jơh.

Ồng K’Bét, ơm tàm thổ dân phồ Bồ Liêng, thị trấn Đinh Văn, kơnhòal Lâm Hà, càr Lâm Đồng pà git, jơnau rac yàng tu\ ies [ồc cau chơt briang kung krơi sơl, cau hòi dan huềng soàn cau chơt ờ gam ơm tàm [òn, ờ kup cau gam kis lòt jat bơta chơt briang: “Ờ yàng [ồc, cau chơt neh lòt jat yàng bloh, kơp kờ` cau chơt pleh ngài te\ cau gam kis. Cau chơt rê mờ dunia cau chơt dê, ờ gam poh pơlai cau gam kis, ờ go\ di hoài cau gam kis chơt bal. Hòi dan yàng [ồc ai phan pơdơng mờ bol a` neh duh khoai nàng ơm mo\ tàm dunia cau chơt dê. Bơta gơ rềng đah cau gam kis tơn jơh tềng do, lời te\ ring lơngai cau kis in, ơ yàng”.

Tơnơ\ tu\ lơh ies [ồc, tơp cau chơt briang, tàm gùng rê wơl hờ hìu, ală cau tờm tàm hìu bơnhă pal lơh yàng lài mờ tu\ mut tàm [òn. Bơh [làng tơp [ồc rê wơl, dilah go\ dà croh, halà rbòng dà geh dà hòr gan [làng sre lơh jòi, den khi rơp rơ wah lơh aniai nàng lơh yàng ting bơ trơh bơta ờ bơtuah bơh chơt briang dê mờ broă ràu kloh jơng tê, tài làng bol đơs là, lơh bè hơ\ nàng tơl bơta ờ bơtuah bơtùai gơ pơr dô jat hiòng dà hòr, ờ cèng wơl bơta ờ bơtuah tu\ rê wơl tàm hìu, rê wơl tàm [òn.

Gơ wèt mờ [òn ờ geh dà croh, ờ geh rbòng dà hòr gan, den cau lơh yàng tềng bồ gùng me mut tàm [òn. Cau koh ngko ai mhàm so dềt halà iar, ơda, ơn tàm nhồng ro neh pờng bơcah mờ yồng tềng gùng. Ală cau lòt tơp cau chơt briang geh bong mhàm phan pơ dơng lơh yàng tềng jơng, tê mờ jơnau pơrya là ală bơta ờ bơtuah bơtùai ờ gam tai.

Bơh ngai lơh ies [ồc cau chơt bring in, den hìu bơnhă hơ\ pal lơh jat ală jơnau wèr. Mùl màl bè ờ geh lòt tus hìu cau ndai, ờ geh lòt bơ\ dà, lòt à` dà tềng dà mbòr ngui bal bơh [òn dê tàm 7 ngai, ờ geh tàm tìp, boh bơr mờ cau tàm [òn. Jat làng bol sơ nơng, tàm dùl poh, dilah tìp cau tàm hìu bơnhă geh cau chơt briang den digơlan gơtìp ală jơnau bờ bơtuah. Den tàng, dilah tìp, boh bơr, ngan là lòt à` dà bal tềng dà mbòr [òn dê den digơlan gơ bơ tờp bơta ờ bơtuah hơ\.

Mơya, hơ\ là bơhìan bơh rài yau kòn cau K’ho dê, ai tu\ do den neh krơi ua\ ngan. Ồng K’Brỏh, ơm tàm tổ dân phố Kơming, thị trấn Di Linh, kơnhòal Di Linh, càr Lâm Đồng pà git, jơnau kơ lôi sơ nơng bè chơt briang tu\ do neh ờ gam kơn jơ\ bè rài yau tai. Dilah geh cau lơi ờ bơtuah gơtìp rềs àr gùng lòt, bu\ dà, rềs àr lơh broă mờ lơh gơbàn chơt să den broă lơh ies [ồc kung geh lơh bè ờs bè cau chơt tài bơh kòp jê sơl: “Bơh tu\ chơt bu\ dà oh ùr ồng K’Sép tàm Biển Hồ, Pleiku, cèng [ồc rê tàm hìu bơyai lơh ies mờ tơp. Do là hìu bơnhă lơh kuang rài yau, pas sơm, geh gơ noar broă. Hìu bơnhă cau kuang lùp, cau lơi geh gơnoar ờ ai hìu bơnhă lơh ies [ồc tàm hìu? Oh a` dê geh màng mờ dà lơgar, ờ bơtuah gơtìp chơt. Bơh hơ\ tơl nă cau tàm [òn lơh jat. Tu\ geh cau chơt tài bơh rềs àr kung cèng [ồc rê lơh ies [ồc tàm [òn, tàm hìu bè chơt bè ờs là chơt kra, chơt kòp jê”.

Tu\ do, tàm bơta sơ nơng bơh làng bol kòn cau K’ho dê, khi ờ gam sơ nơng kơn jơ\ bè bơta chơt briang halà chơt bè ờs tai. Jơnau git wă làng bol dê neh geh bơta tam gơl loh làng ngan, ờ krà` cê bè lài do tai. Ală hìu bơnhă geh cau chơt tài kòp jê halà chơt tài bơh rềs àr, bu\ dà kung gam lơh ies [ồc tàm hìu, tàm [òn mờ lơh jat bơhìan ies mờ tơp [ồc bơh yau kòn cau K’ho dê.

Bulah bè hơ\, bơta sơ nơng bè chơt briang kung gam sơl, den tàng làng bol kung gam lơh yàng nàng ting bơ trơh bơta ờ bơtuah. Broă lơh yàng do ờ hoàc ua\ phan bơna, phan pơ dơng lơh yàng den geh so dềt, iar kò, ơda kò dềt là di bloh. Do là niam chài gah huềng geh cau K’ho pin dờn, đòm jat, prap gàr mờ kung gam bơyai lơh mờ jơnau pơrya là kờ` ting bơ trơh bơta ờ bơtuah, nàng tơl nă cau tàm hìu bơnhă mờ [òn lơgar iang nùs, ờ gam sơ nơng ua\ bè bơta ờ bơtuah bơh cau geh đơs là chơt briang.

Cau mblàng K’Duẩn