VOV4.K’ho – Lơgar Việt Nam he dê geh jơnau đơs “Rơpu là bồ broă lơh dê”. Bơh hơ\ neh đơs tus bơta kuơ dờng ngan bơh rơpu dê gơ wèt tus mờ tơl hìu bơnhă, tài gơ là jơtài dờng ngan. Gơwèt mờ cau M’nông tàm càr Dak Lak đơs is mờ ală kòn cau tàm Tây Nguyên đơs bal, rơpu geh bơngă kuơmàng ngan tàm rài kis lơh sa bơh tơl hìu bơnhă dê. Den tàng, 2 nam dùl dơ\, cau M’nông lơh yàng rơpu mờ lơh wơl wàng ròng rơpu dùl dơ\ nàng ai tơnggo\ bơta sền dờng màng bơh kòn bơnus dê gơ wèt tus mờ jơi phan kis do.

Ală ngai lồi nhai 3, hìu bơnhă ồng Y Chung Buôn Dap, kòn cau M’nông ơm tàm thôn 2, xã Nam Ka, kơnhòal Lak gam rơcang lơh yàng rơpu mờ lơh wơl wàng ròng rơpu. Ồng pà git, do là bơhìan cau M’nông dê geh mblàng wơl bơh yô yau, tu\ do làng bol kung gam prap gàr sơl. Bơh yô yau, hìu bơnhă cau M’nông lơi kung ndrờm ròng rơpu lơm nàng ngui bơta pràn rơpu dê drơng ală broă lơh bè lơ òr, hoài dơm chi,… mờ là jơtài dờng bơh hìu bơnhă dê.

Jat bơhìan bơh yô yau lời wơl, cau M’nông lơh wàng ròng rơpu tàm lồi nhai 3 pah nam. Mơya lài mờ tu\ lơh wàng ròng rơpu, làng bol lơh yàng nàng dan yàng sền gàr [òn lơgar mờ rơpu in pràn kơldang, deh ua\ kòn. Ồng Y Chung Buôn Dap pà git, bơh bồ nam do, hìu bơnhă kung neh lơh yàng ràm [òn, nhai 3 do hơ\ sồng lơh yàng wàng ròng rơpu: “Lài mờ tu\ lơh wàng ròng rơpu den pal lơh yàng. Dilah 1 nam, 2 nam, làng bol tàm [òn geh bơta ờ bơtuah den he lơh yàng [òn in lài. Nam lơi kung lơh yàng [òn in nàng dan yàng ù, yàng dà, yàng brê tàm bồ nam. Tàm dơ\ lơh yàng pal jà cau kra [òn, cau geh bơngă pin dờn bơyai lơh; jà làng bol tus bal wil tơl, ờ geh cau lơi ờ bài tus dơ\ lơh yàng. Phan pơ dơng lơh yàng den jat tàm bơta geh ngan bơh hìu bơnhă dê, geh sur den lơh yàng mờ sur, geh kơn rồ den lơh yàng mờ kơn rồ. Dơ\ lơh yàng geh lơh tàm bồ nam”.

Nàng rơcang lơh wàng ròng rơpu, lài do, cau tờm hìu pal sồr mpồl hìu bơnhă lòt tàm brê jòi che rơyah jòng pơgap bơh 5 tus 10 thơk. Tơnơ\ hơ\ kơl ală tờm gle halà tờm chi dềt, dờng pơgap bơh 10 tus 15 phơng, tờm chi pal song geh sơnam bơh 2 tus 3 nam. Jat jơnau kơ lôi sơ nơng bơh cau M’nông dê, nàng geh ală phan niam, mpồl cau mut tàm brê jòi tờm chi bơh àng drim gờ` nàng pleh jun nggà, sềm kiồng nrau.

Mblàng bè bơta do, ồng Y Chung Buôn Dap pà git, dilah lời jun mờ sềm kiồng sền go\ he mut tàm brê hơ\ sồng nggà mờ nrau den là ờ bơtuah. Bè hơ\ den tàng, cau tờm hìu pal rơwah dùl ngai niam, nhai niam nàng mut tàm brê: “Lài mờ tu\ lơh wàng ròng rơpu he pal mut tàm brê rơ wah tờm gle, tờm chi, tờm đơr nàng kơl nàng lơh jrong mờ che rơyah krà`, kơ\, mơya pal rơ wah ngai, nhai niam. Dilah klo jun nggà, sềm kiồng nrau den pal rê wơl, tài gơ yal lài bơta ờ bơtuah. Dilah ngai dơ\ 2 mờ jun nggàl, sềm nrau den ờ ờs ờ geh bơta lơi, ngai sơn rờp là ngai pal wèr ngan rlau jơh”.

Wàng ròng rơpu bơh cau M’nông dê sùm geh lơh lơm pòng, geh 4 gah jòng ndrờm bal nàng gơtùi ơm ring tu\ rơpu gơ di tơm. Ai khà ơnàng wàng ròng den gơ jat tàm khà rơpu bơh tơl hìu bơnhă dê. Mơya nàng dră wơl phan jà` mut lơh aniai rơpu mờ nàng kờ` kơryan pah tu\ rơpu tàm ge\ lik hờ bơdìh, den wàng ròng rơpu pal lơh jơnhua.

Tơ nơ\ tu\ lơh gơs wàng ròng, ală klau pơnu tàm [òn bal mờ hìu bơnhă wèng rơpu mut tàm wàng ròng. Tàm tu\ wèng rơpu rê, den cau rơ wah rơpu niam ngan rlau jơh, dờng ngan rlau jơh, ờ jà` mut lài, tơ nơ\ hơ\ là ală rơpu ndai. Pơn jat hơ\, cau tờm hìu hơ\ sồng sơn đờm rơcang phan pơ dơng nàng lơh yàng rơpu mờ wàng ròng pa.

Ồng Y Chung Buôn Dap pà git tai, rài yau, dùl mpồl ua\ hìu bơnhă lơh bal dùl nơm wàng ròng rơpu den tàng lơh yàng bal sơl. Mơya tu\ do, tơl hìu bơnhă lơh yàng is: “Tơ nơ\ lơh gơs wàng ròng rơpu den lơh yàng wàng ròng rơpu mờ lơh yàng rơpu. Lài do, lơh yàng bal den tàng tơl hìu bơnhă tă pơ gồp dùl drap tơr nờm, iar. Ai sur den bơh hìu bơnhă lơh cau atbồ mpồl kơ lôi rơcang. {òn geh bơh 9 tus 10 hìu bơnhă ròng rơpu den lơh dùl wàng ròng. Dilah jơh gùt [òn ròng den lơh 2 nơm wàng ròng. Rài yau den lơh bè hơ\, ai tu\ do den lơh wàng ròng is mờ lơh yàng wàng ròng rơpu kung tơl hìu bơnhă lơh is sơl”.

Phan pơ dơng lơh yàng wàng ròng rơpu ơn tềng đap mpồng mut tơn. Ala mat ală hìu bơnhă geh rơpu tơr gùm tềng đap wàng ròng rơpu, cau tờm hìu bơnhă lơh cau atbồ mpồl hală cau kra [òn đơs jơnau rac yàng. Tơngume jơnau rac yàng là hòi dan yàng dong kờl, sền gàr mpồl rơpu geh pràn kơldang, ờ kòp jê, deh kòn ua\; wàng ròng kơ\ kơljap, ờ gơtìp phan jà` mut lơh aniai. Tơ nơ\ tu\ jơh lơh yàng, tơl nă cau tàm [òn tàm tơr gùm nàng sàu sa, `ô tơr nờm, boh bơr nggồr nggàc, tam pà mờng chài ròng rơpu mờ đơs pơnđik chờ hờp.

Tu\ do, rài kis neh geh ua\ tam gơl, tơl hìu bơnhă ndrờm geh phan bơna, ma\i mok nàng drơng broă lơh sa suơn sre lơm. Mơya cau M’nông tàm Dak Lak kung gam ròng ua\ rơpu, tài gơ kung gam là jơtài dờng ngan bơh tơl hìu bơnhă dê. Den tàng, cau M’nông kung gam prap gàr bơhìan lơh yàng wàng ròng rơpu, lơh yàng rơpu nàng ai tơnggo\ bơta kờ` gơboh tus mờ rơpu, kung bè sền gàr jơtài hìu bơnhă dê.

Cau mblàng K’Duẩn