VOV4.K’ho - Mờ nùs nhơm pin dờn jơh ală croh dà, dà dờng, dòr bơnơm ha là chi brê ndrờm geh yàng ơm mờ sền gàr, den tàng kòn cau Mnông sùm lơh ngan prăp gàr mờ ai geh ală kơrnoăt is tàm broă sền gàr brê.

Di lah kờ` geh dùl bă mìr kờ` lơh, den hìu nhă pal dan mờ kra [òn, kơnờm mờ kra [òn tus sền mờ tơnơ\ mờ hơ\ lơh yàng duh khoai yàng brê hơ\ sồng gơtùi mus kơl mờ tùc tam phan. Do là bơta niam chài tàm broă lơh mìr kòn cau Mnông dê den tàng pal geh prăp gàr mờ tơnguh niam

Mờ kòn cau Mnông, tu\ chu mìr, lơh mìr den jơh ală cau pal g^t sền gàr bă brê gùt dar. Kòn cau Mnông mìng lơh di mờ bă brê mờ cau gam lơh. Gam tiah brê gùt dar mìr den cau sùm gàr, ờ lời ồs sa rề mờ broă lơh geh dùl bă ù geh ai lơh mờ ù brê gùt dar.

Tài cau đơs là, di lah sơgràm tàm bă ù brê ờ geh ai lơh den yàng brê lơh glài mờ broă ai phan brê sa aniai kòi, ai sềm sa tơngời, sa plai, lơh aniai kàl lơh sa, Ồng Che Khương kis tàm xã Ea Huar, kơnhoàl Buôn Đôn, càr Dak Lak pà g^t, lài do, kòn cau Mnông kis mìng kơnờm mờ brê, lơh mìr, den tàng mờng chài ngan.

-Lài jơh he mu\t tàm brê kờ` rơwah bă brê lài, tơnơ\ mờ hơ\ cau dan mờ dùl nă cau dờng sơnam kờ` tus sền bă brê hơ\ ù geh niam lah ờ. Tài ngai lài, mìng geh cau dờng sơnam hơ\ sồng geh broă mờng chài kờ` rơwah geh dùl bă ù niam.

Tơnơ\ mờ hơ\, hơ\ sồng jà ală oh mi tàm jơi nòi tus mus mìr. Kờ` geh bă ù niam den pal rơwah ù m[ùr kờ` lơh; mờ di lah g^t rơwah den hơ\ sồng kòi geh hòn gơs niam.

Lài do ù tiah gam ơnàng, tơl hìu mờng lơh bơh dùl tus bàr lồ mìr. Mơya tu\ do ù neh jơh, mìng lơh ờ uă. Tàm mìr di lah geh tòm chi dềt, `hơ\t den hơ\ sồng mus, gam di lah tòm chi dờng mờ chi geh kuơ den lời ròng.

Kòn cau Mnông kis bơh lài do neh đềt mềr mờ brê. Kòn cau Mnông mờng đơs: “Brê là hìu kơl dìng, brê kung là anih ơm bơh ală yàng mờ kòn cau Mnông gơtùi răc dan kờ` geh broă dong kờl bơh tu\ tìp kal ke tàm rài kis”.

Ồng Che Khương kung pà g^t, tài kòn cau Mnông sùm lơh jăt ală “kơrnoăt” neh geh lài bơh yau, den tàng gơtùi tam phan tàm bă ù mờ làng neh sền ngàr brê. Broă mờng chài do geh lơh sùm bơh rơnàng do tus rơnàng tơnơ\.

-Tàm hìu nhă a` den ngai lài là a` dờn jơnau bơh mò ồng bơto, tơnơ\ mờ tu\ mò ồng ờ gam tai den a` là cau dờp kơnòl bơto wơl oh kòn a` dê. Bơta do gơlơh bè dùl bơhiàn, tơl bă mìr he lơh tàm hơ\ jo\\ ngan mìng 4 nam là ù klàr.

Di lah cau ndai tus dan lơh mờ he ờ ai den cau kung ờ khin lơh sơl. Tơnơ\ mờ hơ\ he cri bơyai mờ oh mi kờ` lòt jòi bă brê ndai nàng lơh mìr tai. Tơnơ\ mờ tu\ neh lơh mìr tàm tiah ndai neh bơh 3 tus 4 nam den he rê lơh wơl tàm bă mìr lài do tai, bă mìr lài do mờ he neh lời jo\ nam den chi che hòn wơl, nha jrùh lơh m[ùr ù,ù niam bè lài do tai.

Lài do, kòn cau Mnông ndrờm lơh mìr mờ broă mus, chu hơ\ sồng tùc kòi. Tơnơ\ mờ dùl tơngai lơh tàm bă ù hơ\, den ù klàr, làng bol geh jòi tus tàm bă brê ndai kờ` lơh tai.

Mơya, làng bol ờ tu\ lơi lòt tus tàm ală bă brê dờng dơ\ 3 ha là dơ\ 4 mờ mìng rê lơh wơl tàm bă mìr lài do. Kung jăt ồng Che Khương yal, broă sơnrờp ngan kờ` lơh mìr pa kung bè dơ\ lài do sơl, làng bol lơh jăt nền nòn ală kơrnoăt neh geh lài bơh rơnàng mò ồng lài do lời wơl.

Gơwèt mờ kòn cau Mnông, brê ờ mìng là bơta geh tàm rài kis bơh broă lơh mìr, mờ brê gam geh yàng tai. Geh ală brê geh lơh mìr, mơya kung geh ală brê, tàm hơ\ uă ngan là brê bồ tô dà den ờ gơtùi lơh mìr.

-Geh ală bă brê he sền là brê yàng, tàm tiah brê hơ\ den ờ geh cau lơi khin mus kơl aniai ờ. Tàm hơ\ mìng geh lời ròng chi den tàng tòm chi dờng niam. Brê hơ\ geh gàr dà ai làng bol he in, den tàng ală cau lơi kung ndrờm bè hơ\ lơm, bu\ lah cau kra ha là ơruh pơnu ndrờm ờ khin mus kơl tàm brê hơ\ ờ.

Di lah geh cau lơi lơh tìs den gơtìp bơta ờ niam, cau neh đơs bè hơ\ bloh, mus kơl chi tàm tiah brê yàng gơtìp kòp tê jê să, tài tàm hơ\ geh yàng brê, yàng chi gàr.

Brê yàng mìng lời nàng sền gàr tòm chi hòn gơs niam. Rơnàng bol a` tu\ do sùm bơto oh kòn, kòn sao uă ngan, he bơto hơ\ sồng kòn sao g^t mờ gàr brê. Tu\ do  neh geh dà lơgar lam sồr he pal gàr brê, hơ\ là bơta niam ngan mờ geh kuơ tai.

Bal mờ broă tơnguh bơtàu bơh rài kis lơh broă sa, ală broă lơh lài do làng bol kòn cau Mnông neh rơhời geh tam gơl.

Mơya jơnau g^t wă tàm broă sền gàr tiah kis làng bol kòn cau Mnông gam geh sùm, geh ờ uă broă lơh yàng gơrềng tus mờ broă sền gàr tiah kis gam geh lơh, tàm 1 nam ală [òn geh bơyai lơh 1 dơ\  bè: lơh yàng duh khoai yàng dà, lơh yàng duh khoai yàng brê, lơh yàng sào piang kòi pa…

Bơh tu\ hơ\, rơnàng lài do bơto rơnàng tu\ do in g^t bè ală adăt bơhiàn mờ bơto tàm broă sền gàr brê geh niam rơlao.

     Cau mblàng Ndong Brawl