VOV4.K’ho - Tu\ do, cau tam kơphe tàm ală càr Tây Nguyên gam mut tàm tơngai sơngke sền gàr kơphe tơnơ\ mờ tu\ pic. Mơya, tềng đap gơlik geh ờ niam bơh trồ tiah dê, gam lơh uă cau lơh broă sa ờ suk ngan. Tàm jơnau đơs ngai do, Tiến sĩ Trương Hồng, kuang bàng Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên geh tơngkah làng bol ờ uă chài sơngka sền gàr kơphe tơnơ\ mờ tu\ pic tàm bơta trồ tiah ờ niam:

Ơ tiến sĩ, cau lơh broă sa tàm Tây Nguyên đơs bal mờ càr Daklak đơs is gam ờ suk là tu\ do neh mut tàm nhai prang mơya ală dơ\ mìu kung gam jo\ jòng tàm uă tiah lơh broă sơngka sền gàr kơphe tơnơ\ mờ tu\ pic gơtìp kal ke. Bè hơ\ kờ` sơngka sền gàr kơphe tơngai tơnơ\ mờ tu\ pic bol he pal kah ală bơta lơi?

Tiến sỹ Trương Hồng: Tu\ do tài aniai bơh tam gơl trồ tiah den ală gơlik geh bơh trồ tiah dê ờ di bè lài do, pơn yơu tu\ do mìu neh mờ gam gơlik geh bulah neh mut tàm nhai prang. Den tàng tàm broă sơngka sền gàr kơphe tơnơ\ mờ tu\ pic làng bol pah kah ờ uă bơta: jì wàs kloh suơn, kleh ntê di tu\ dong tờm kơphe prap phơng ròng ntê rơcang gàr mờ dong tam pà bơkàu niam rlau, kờ` gàr khà tơt plai uă rlau. Bal mờ hơ\ pal kah tàm tơngai do, dilah geh ală dơ\ mìu nisơna geh lơh bơkàu kơphe gơ lì. Dilah khà bơkàu lì hơđơm 5% bol he ba` [ồm dà nàng jat khà lì bơkàu. Mìng [ồm dà tu\ suơn kơphe geh khà lì bơkàu rlau 20%, ai dilah gơ lì bơkàu dùl êt den ờ duh pal [ồm dà, tài gơ ờ lơh aniai tus cồng nha tơnhàu tơnơ\ do.

Bè tiến sĩ pa yal, tơnơ\ mờ tu\ pic, tơngai [ồm dà là kuơ màng ngan. Bè hơ\ lơh bè lơi nàng làng bol in git tu\ lơi là tơngai dipal nàng [ồm dà tàm bơta trồ tiah ni sơna bè tu\ do?

Tiến sỹ Trương Hồng: Tu\ [ồm dà làng bol pal đal git di tu\ tơngai [ồm dơ\ sơn rờp. Tài dilah bol he đal git ờ di den khà lì bơkàu lơyah pơgap bơh 50 tus 60%, den tàng bol he pal [ồm uă dơ\ mờ tơnơ\ do bol he pal pic uă dơ\. Nàng đal git tơngai [ồm kơphe di tàm dơ\ [ồm sơn rờp den làng bol pah kah: tờm kơphe neh tam pà khà bơkàu tơl làm, jòng mum bơkàu bơh 1,2 tus 1,5 phơng, gơ lơh rơmit pàl halà kò, gơ jat bè tơl bơta sơntìl kơphe mờ tờm kơphe neh ra`. Tu\ do là tu\ [ồm dà dipal mờ tu\ jơh [ồm dơ\ sơn rờp den gơ jat bè tơl bơta suơn chi dê, dilah suơn chi geh tờm chi jơm mbur den tơngai [ồm tơnơ\ bơh 35 tus 40 ngai, ai dilah ờ geh tờm chi jơm mbur den he [ồm jo\ pơgap bơh 30 tus 35 ngai.

Ai bè jơnau kờ` phơng ơn tàm tơngai do den bè lơi. Tờm chi kờ` ơn uă phơng làh ờ mờ khà phơng ơn bè lơi là di, ơ ồng?

Tiến sỹ Trương Hồng: Tơnơ\ mờ tu\ [ồm dơ\ 1, tờm kơphe lì bơkàu mờ tàm nhai prang den ndrờm bè bơta dờng pràn tờm kơphe dê ờ huan uă. Gơtùi đơs tơnơ\ mờ tu\ lì bơkàu, tờm kơphe ơm tàm bơta rlô. Tu\ ơm tàm bơta rlô, jơnau kờ` phơng ơn ờ uă, den tàng bol he mìng ơn dùl khà phơng dimơ, ờ duh pal ơn uă. Ơn uă lơh gơbàn hoàc huơr den tàng lơh gơguh priă bơcri mờ lơh gơmù cồng nha lơh geh làng bol dê tơnơ\ do. Bol a` sồr tàm nhai prang, dilah làng bol ngui phơng SA den gơtùi ơn bơh 1 tạ mờ gùl tus 2 tạ tàm 1 lồ, phơng Ure pơgap bơh 1 tạ tus 1 tạ mờ gùl tàm 1 lồ, ai dilah ơn phơng NPK nhai prang den gơtùi ơn bơh 2 tus 2 tạ mờ gùl tàm 1 lồ. Tơngai ơn phơng niam ngan rlau jơh là dơ\ [ồm dà dơ\ 2. Do là ală broă lơh kuơ màng nàng dong làng bol git sơngka sền gàr kơphe tơnơ\ mờ tu\ pic mờ kuơ màng là tàm nhai prang tus do.

Ưn ngài ồng uă ngan!

         Cau cih mờ yal tơnggit K’Duẩn