Tàm dơ\ lơh broă pa do tàm kơnhòal Krông Pa], càr Dak Lak, bol a` neh klo làng bol yal uă ngan bè bơta mo\ cuh plai kơphe.

Phạm Văn Hùng, ơm tàm bòn 9, bòn drà Phước An, kơnhòal Krông Pach, càr Dak Lak pà git, hìu nhă bi geh 1 lồ 6 kơphe, pah nam bi tơnhàu geh rlau 3 tấn kơphe gar. Mơya, ndrờm bè nam lơi bi kung roh bơh 2 tus 3 tạ tài gơtìp mo\ cuh plai. Bi yal:“ Ndrờm bè nam lơi kung gơtìp aniai uă ngan tus cồng nha tơnhàu, tài tu\ cuh gar tàm dơlam den lơh gar kơphe gơtìp `ggờc mờ ờ huan niam. Dilah mo\ uă den roh tus 10% khà tơnhàu suơn chi dê. 1 tấn den roh mờr 1 tạ, tài mo\ do tu\ he pic kơphe, hơ\ sồng ìs mơya gơ kung gam cuh aniai sơl, pal ìs ra` tus tu\ gam 13 độ den hơ\ sồng gơ chơt. Dilah he ìs ờ huan ra` den gơ sơ lơ cuh uă.

Nàng rơcang sơndră mo\ cuh aniai, kàl lơi bi Hùng kung blơi sơ nơm nàng bồm tu\ plai kơphe gam tơlir, mơya sơ nơm kung ờ geh huan geh kuơ sơl. Ờ mìng bi Hùng, ală mìr kơphe làng bol tàm tiah do ndrờm gơtìp bè do lơm. Bi kơp kờ` ală anih lơh broă ờs mờng mhar dong làng bol kơryan:“ Bơta kơp kờ` ờ mìng is 1 nă a` mờ làng bol tàm do ndrờm kơp kờ` lơh bè lơi nàng gơtùi kơryan mo\, nàng gàr niam cồng nha kơphe lơh geh. Dilah geh kuơ bàng pơlam tơn den sơ lơ niam, dilah ờ den lip tàm sră yal jơnau tơngit halà yal làng bol in git ală bơta sơ nơm kơryan mo\ cuh aniai.”

……………………………

Bơh geh jơnau đơs bơh bi Phạm Văn Hùng kis tàm bòn 9, bòn drà Phước An, kơnhoàl Krông Pa], càr Dak Lak, bol a` neh tìp kỹ sư Vũ Thị Thanh Bình kuang jat jơng atbồ cơldu\ bơta chài, đah sền gàr phan tam càr Dak Lak nàng jòi git bơta lơh gơs mờ bro lơh rcang sơndra\ tu sa aniai do.

Kỹ sư Vũ Thị Thanh Bình ai git: Mo\ sa plai kơphê geh 4 tơngai: la tap-tu bơnung-nhộng-mo\ dờng. Do la la mo\ geh nđar kra\ dềt, jù dum hala jù, jòng bơh 2 li mơ gùl tus 4 li. Mo\ sa plai kơphê gơmut tàm gar plai kơphê, cuh sa gơmòm plai lơh gơs ala\ trồm dềt nàng tap. Tu bơnung sa gơmòm gar. Mo\ kờ` kis ngan tàm ala\ plai dum, ngan la ala\ plai ro tàm chi mờ gơ jrù tàm ù.

Kih tu bơh mo\ tu gơ kis gùt nam tàm sươn kơphê, tu\ geh phan ròng siam bol gơ geh dờng mờ lơh aniai tus plai kơphê bơh tu\ plai ràm tus tu\ plai dum, geh tu\ plai kơphê ờ hềt is ra` gam gơbàn mo\ cuh sa aniai. Ala\ nam trồ mìu gờ`, kơphê lì bơkàu gờ` mờ tơt plai, den mo\ slơ gơbàn ua\ ngan. Den tàng, mờ ala\ plai kơphê dum gờ` den làng bol he pal pic mo, pleh lời ala\ plai do gơ gơs ala\ phan sa ròng mo\. Kỹ sư Vũ Thị Thanh Bình đơs:“Mờ mo\ do den bol he pal ngui broa\ lơh atbồ tơrgùm bal. Mờ plai kơphê dum lài den pal pic lài, dum kàr lơi den pic kàr hơ\. Tàm tu\ pic plai pal khòm jơh ala\ plai gơ jrùh. Tơnơ\ jơh pic plai den pal lơh kloh sươn chi, lơh kloh ala\ phan  gam jơng kah, sìô sia\, ala\ plai gơ jrùh, plai ồm pal khòm jơh, gơtùi tơp hala chu pơrguk bè lơi nàng kơryan bơtờp tàm ala\ sươn”.

Tơnơ\ pic plai, tu\ geh bơceh lơh sơnrờp, den làng bol he pal is plai kơphê ra` ngan, nàng gàr khà dà tàm gar mìng gam di 11-12% den mo\ ờ gơtùi kis tai mờ tàm tu\ prap plai kơphê sùm pal sền mo\ geh gơbàn tai wơl ờ. Dilah ngui broa\ lơh hoá học nàng sơndra\ mo\ den làng bol he pal rwah sơnơm geh ai go\ gơ hồl, sơnơm geh gơ hồl mut tàm gùng ta\ nhơm bơh mo\ lơh mo\ chơt. Kỹ sư Vũ Thị Thanh Bình đơs:“Tu\ dùl nơm mo\ gơcuh plai den gơmut ngan tàm dơlam plai, tu\ sơnơm sền gàr phan tam bồm den kung ờ lơha niai ngan tus mờ mo\ neh mut tàm plai, tu\ bồm sơnơm den làng bol ờ bồm nền. Dilah ngui sơnơm den làng bol pal ngui sơnơm geh ai go\ gơ hồl ngan, ai ngui sơnơm geh tam tìp dà sơnơm den ờ geh cồng nha mờ mo\ do”.

Jat pơlam bơh kỹ sư, làng bol gơtùi ngui ờ ua\ bơta sơnơm, bè:

-Bullstar, klài 20 tus 25 ml sơnơm tàm 16 lit dà.

-Nitox 30EC, klài bơh 25-30 ml sơnơm tàm 10 lik dà.

-Nibas , klài 25-30 ml sơnơm tàm 10 lit dà.

-Bini  58, klài 20-30ml sơnơm tàm 10 lit dà.

-Bonus 40EC, klài 20-25ml sơnơm tàm 10 lik dà. Bồm đang plai mo bơh plai gam bơnung, bồm 2 dơ\, dơ\ dùl jo\ mờ dơ\ 2 di 1 nhai. Pah dơ\ bồm, tơl lồ bồm jơh 500 lit dà sơnơm neh klài.

Bulah bè hơ\, kỹ sư Vũ Thị Thanh Bình kung geh đơs lài mờ làng bol cau tam kơphê la ba` ngui ua\ ir broa\ lơh hoá học, mờ pal ngui broa\ lơh tơrgùm bal, pic ala\ plai kơphê dum gờ`, khòm kloh jơh sìô sia\ sươn kơphê tơnơ\ jơh pic plai la broa\ niam rlau jơh nàng kơryan mo\ cuh plai kơphê aniai.

                                                                Cau mblàng K’ Duẩn mờ K’ Brọp