VOV4.K’ho - Tơnơ\ ală ngai nhơl chờ wa\ rò sơnam pa sa Tềp Bính Thân 2016, cau lơh broă sa [òn drà Gia Nghĩa, càr Dak Nông lòt lơh broă pơn jat tai sơngka sền gàr sươn kơphê. Tu\ do, gam là kàl prang dờng, den tàng bè hơ\, broă sơngka sền gàr dipal geh dong sươn kơphê kis dờng pràn wơl. Dilah bè lài do, tàm kàl prang, làng bol lơh broă sa mìng tuh dà kơphê in lơm, den tàm ală nam do, làng bol neh gi\t săc rơ wah bơta phơng dipal nàng ơn bơtơl phơng ai chi tam in, lơh geh bơta niam dong chi kis dờng pràn, geh tơl pràn nàng ròng plai tus dì lồi kàl.

Ồng Lê Quang Khiêm, ơm tàm [òn Tân Lợi, ntum Dak R’moan, [òn drà Gia Nghĩa, càr Dak Nông geh rlau 1 lồ kơphê tàm neh 4 nam do. Ală ngai do, bal mờ broă tuh dà, ồng Khiêm sền dờng màng ngan tàm broă koh ntê, lơh nrsum nha ai chi in. Ồng Khiêm pà gi\t, do là kàl prang mơya sùm geh ală dơ\ mìu dềt geh bal tàm tu\ trồ tơngai duh, den tàng tu kòp [ươn ngan lơh bơtờp. Den tàng bè hơ\, bal mờ broă ơn bơtơl phơng chi in, dong lơh chi sơlơ pràn tai, kờn pal sền dờng màng tàm broă lòt còp rơ wàng sươn nàng geh broă lơh bơsong di tu\. Broă săc rơ wah bơta phơng tuh lơi kung pal sền dờng màng ngan. Tu\ do, hìu bơnhă ồng Lê Quang Khiêm rơ wah phơng Entec bơh Mpồl lơh sa kă bro phơng tuh Behn Meyer Việt Nam dê, tài ồng đơs là, kàl lơh kơphê nam 2015 pa do, ồng neh ngui phơng do ơn tàm sươn kơphê pa geh plai nam sơn rờp mơya neh lơh geh rlau 3 tấn mờ nggùl tàm dùl lồ. Ồng Lê Quang Khiêm, đơs: “Tơn jơh kàl lơh sa pa do, den hìu bơnhă a` gam koh ntê kra mờ tu kòp lơh aniai nàng sang sơrbì te\. Tu kòp tàm tơngai tu\ do, a` sền go\ gu ră sa là uă ngan, mờ ală bơta kòp ndai den a` ờ hềt sền go\, ai jơnau gơbàn gu ră sa den neh geh sơnơm nàng kơryan gơ. Tờm kơphê tu\ tuh dà kờn pal kơ\p trồ geh tơngai nàng gơ in nhòp dùl bơnah lơi hơ\, tu\ gơ neh geh bơkàu dòm tềng ntê nha do den he pal tuh dà gơ in. Tu\ hơ\, bơkàu dòm geh gơlì pràn ngan mờ geh lì bơkàu niam ngan. Tàm kàl prang do, a` ngui phơng PM bơh lơgar Đức dê nàng [ồm bơtơl phơng ai tờm kơphê in, kờn lơh geh cồng nha uă tàm kàl pơn jat tai. Tu\ tuh dà den a` ngui phơng ơn nha do nàng [ồm kờn kơryan jơnau lơh gơ jrùh plai, kơryan gơ jrùh plai bơnung mờ bơkàu den geh lì pràn rlau”.

Kàl tơnhàu kơphê nam 2015 là kàl tơnhàu ờ chờ hờp dùl e\t lơi tus mờ uă cau lơh kơphê tàm ù tiah càr Dak Nông, tài bơh cồng nha lơh geh gơmù uă ngan. Mơya, kơphê bơh hìu bơnhă ồng Đỗ Hồng Hải, kis tàm ntum Dak Nia, [òn drà Gia Nghĩa, càr Dak Nông dê den kung gam lơh geh cồng nha uă ngan sơl. Bal mờ rlau 1 rbô 800 tờm kơphê, hìu bơnhă ồng Hải lơh geh mờr 10 tấn kơphê gar. Jat ồng Hải yal, nàng lơh geh cồng nha bè hơ\, den broă bơcri priă sơngka sền gàr sươn kơphê pal sền dờng màng tàm broă tuh dà mờ ơn phơng tàm tơngai lì bơkàu, geh plai mờ ròng gàr plai. Den tàng bè hơ\, tơngai do, hìu bơnhă ồng gam lơh ngan jơh nùs rơcang sơndră mờ trồ prang mơya kung gam sền dờng màng sơl tàm broă sơngka sền gàr. Ồng Đỗ Hồng Hải, đơs: “Gơ wèt mờ hìu bơnhă a`, den lài mờ tu\ tơn jơh dùl kàl lơh sa, den pal koh ntê, khòm tơrgùm mờ sơrbì jơh nàng gơ in kloh niam, ngui sơnơm rơcang sơndră bơ sềt kòp tàm bồ kàl prang, ơn phơng. Hìu bơnhă a` rơ wah phơng Behn Meyer, tài bơh phơng do geh bàr bơnah đàm. Bơnah phơng đàm do gơ sa tơn mờ dùl bơnah phơng đàm gơ sa dàr dàr rlau, den tàng gơ niam ngan ai chi tam in uă rlau pơndrờm mờ ală phơng tuh ndai”.

Jat Mpồl dong kờl bơto pơlam broă lơh sa sươn sre [òn drà Gia Nghĩa, càr Dak Nông yal, kơnờm lơh pràn tàm broă bơto pơlam, mblàng yal bơta jak chài mờ cau lơh broă sa den jơh nùs ngan lùp bơsram is, den tàng uă ngan cau lơh broă sa neh geh jơnau gi\t wa\ sơngka sền gàr chi tam gơ in niam mờ dipal. Cau lơh broă sa kung neh geh uă broă bơceh lơh pa tàm broă sơrlèt gan mờ bơta trồ tiah ngai sơlơ ờ niam ngan nàng kờn lơh sươn chi in kis dờng pràn, lơh geh priă jền uă, lơh tơnguh tai priă jền tàm broă lơh sa sươn sre kơ\ kơl jăp jo\ jòng.

Bồ kàl prang kung là tơngai tòm kơphe lì bơkào, tơ\t plai mờ pal sền gàr, sơnka kờ` bơtơl phơng ròng plai. Jăt ồng Trần Văn Ất, là cau tam kơphe jăk tàm ntum Quảng Thành, [òn drà Gia Nghĩa, càr Dak Nông mờ cồng nha geh rơlao 6 tấn tàm 1 lồ tàm uă nam tơn, den lài do, làng bol mìng sih bơh 2 tus 3 dơ\ tàm kàl mìu, tàm kàl prang ờ sền gròi phơng sih den tàng cồng nha mìng geh hờ đơm  2 tấn tàm 1 lồ. Tu\ do, mờ sơntìl pa, broă sền gàr pa, cồng nha di gơlan geh bơh 5 tus 6 tấn tàm 1 lồ; bơdìh hơ\ tai, phan bơkah tàm ù kung geh tam gơl, lơh phan bơkah tàm ù ờ ndrờm bal, mờ gơl^k geh tàm ală bơta jơnkah mờ ờ tơl, den tàng, broă bơtơl phơng tàm kàl prang là pal geh, kuơ màng ngan là tàm ală suơn kơphe neh ờ pràn tơnơ\ mờ tu\ p^c plai.

Ơ ồng, jăt broă sền gròi tàm suơn kơphe hìu nhă ồng dê neh uă nam kă bro, bè hơ\ tơnơ\ mờ tu\ p^c plai, kờ` suơn kơphe tơnguh wơl pràn den hìu nhă ồng neh sền gàr, sơnka bè lơi?

Ồng Trần Văn Ất: Broă sền gàr, sơnkah suơn kơphe den a` lơh bè ờs kung ndrờm bè ală hìu ndai dê sơl. Tơnơ\ mờ tu\ p^c plai a` koh ntê mờ sền gàr sơnka… ală tòm gơtìp tu, kòp den koh ntê is cèng chu, ală tòm bè ờs den koh cồng mờ koh ntê rơha di mơ. Ba` ai cồng căt, koh jơh kloh hơ\ sồng koh ntê rơha di mơ. Ală tòm hòn gơs niam, gam pràn den sền gàr, [ồm sơnơm kờ` tòm hòn gơs mờ nha lì pràn…

Hìu nhă ồng neh ngui phơng lơi kờ` tơn pràn lì bơkào mờ ròng plai suơn kơphe in, mờ suơn kơphe neh hòn gơs bè lơi?

Ồng Trần Văn Ất: Bol a` ngui phơng tơn pràn bơkào, nha, plai bơh hìu tăc phơng sih Thiên Phú bơto. Bè ală bơta Bo… bol a` blơi kờ` [ồm mờ tu\ do bol a` gam [ồm kờ` suơn kơphe geh tơl pràn tàm kàl prang. Ală broă lơh pa neh geh bơto sồr jơh tus mờ làng bol in, nam pa do, a` kung neh ngui phơng do sơl, bơta niam phơng sih di ngan, tơmù gơjrùh plai, tòm hòn gơs niam…

Tàm tu\ trồ tiah tam gơl ờ niam bè tu\ do, hìu nhă ồng geh broă lơh lơi kờ` sơndră?

Ồng Trần Văn Ất: Jăt a` kơlôi, nam do tàm tiah do trồ tiah ờ niam, [uơn ngan gơtìp ờ geh tơnhào… di lah trồ tiah pơn jăt tai prang, den pal gàr niam suơ kơphe neh geh, gam tai gơtùi rơwah ală broă lơh ndai. Bè tàm ală ngai trồ prang duh, geh mìu 3 dơ\, mơya ờ tus mờ kal ke ngan kờ` kơrian suơn kơphe lì bơkào di pal, di lah bè do sùm di gơlan sơbì kơphe…

Dan ưn ngài ồng.

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến mờ Ndong Brawl