Mơya, tơnơ\ mờ mờr 5 nam lơh ngan lam sồr làng bol, tus mờ làng bol, ơm kis bal mờ làng bol bơh gah lơh sơnơm dê, tus tu\ do, khà geh c^t sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp geh tơl ai kơnòm dềt tàm tiah do in rơlao 50%.

Gùng lòt bơh hìu sơnơm Dak Phơi tus tàm tiah Dak Hiêu jòng di pơgăp 8 kơi sồ, mơya là gùng ù, wèt guh bơnơm. Tàm kàl prang, rơndeh Honda gơtùi lòt tus bu\ lah gùng lòt ờ niam, ngòt rơngơ\t, mơya tus kàl mìu, gùng ntiar, rơndeh mìng gơtùi lòt tàm gùng do là rơndeh lơ-òr, di lah ờ mìng gơtùi lòt jơng.

Bè hơ\ den tàng mờr 5 nam do, gùng do neh mờng ngan gơwèt mờ kuang bàng lơh sơnơm xã Dak Phơi dê. Tàm do geh 82 hìu làng bol mờ 391 nă làng bol, 100% là làng bol kòn cau Mông kis ntrờn bơh tiah kơh bơnơm hờ đah tô dà lơgar tus, rài kis gam uă kal ke.

Jăt bơhiàn bơh yau, bu\ lah tus tàm tiah lơi, kòn cau Mông kung gam kờ` kis tàm tiah geh chàr bơnơm `hoa, kis ntrờn den tàng broă kờ` tìp mờ ală broă lơh sơnơm ndrờm ờ gơtùi. Do là tơngu me tòm mờ lài nam 2015, tiah do là tiah ờ geh c^t sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp. Bơta pràn kơl dang să jan cau mè mờ kơnòm dềt gơtìp ờ niam uă ngan. Khà kơnòm dềt gơtìp rơgai jòr uă.

Kờ` bơsong gơs bơta do, ală gah, mpồl lơh broă, tàm hơ\ uă ngan là gah lơh sơnơm neh tơnguh broă yal tơng^t tus mờ làng bol bè bơta kuơ bơh broă sền gàr bơta pràn kơl dang să jan, tàm hơ\ uă ngan là broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp. Hìu sơnơm xã Dak Phơi neh crơng gơs anih c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp bơdìh mờ hìu sơnơm tàm tiah Dak Hiêu, kuang bàng lơh sơnơm tus bal sồr làng bol tơl hìu kờ` cèng kòn dềt lòt c^t sơnơm.

Bè hơ\ sùm tàm 1 nhai dùl dơ\, kuang bàng lơh sơnơm pal lòt 8 kơi sồ gùng bơnơm kờ` tus c^t sơnơm kơnòm dềt tàm do in. Tus tu\ do, tơnơ\ mờ mờr 5 nam lơh ngan, jơnau g^t wă bơh làng bol neh geh gơguh uă ngan, khà kơnòm dềt geh c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp tơl neh geh 52%, khà cau ùr tàm sơnam deh kòn geh c^t sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp uốn ván geh 45%.

Lo\ Đào Thị Cam, geh 4 nă kòn. Kòn dơ\ 4 pa deh 20 ngai, jơh 3 nă kòn dờng lo\ Cam ndrờm ờ hềt geh c^t sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp lơm. Den tàng, tu\ deh kòn dơ\ 4, lo\ geh kuang bàng lơh sơnơm xã Dak Phơi sùm tus tơl hìu mblàng nền nòn bè bơta kuơ bơh broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp ngai do, tu\ iăt jơnau geh mpồl cau lơh sơnơm xã tus c^t sơnơm ală kơnòm dềt tàm [òn in, lo\ Cam neh kơnđu kòn pa deh tus c^t sơnơm vaccine rơcang sơndră lài mờ kòp bơsiă jòr gơl^k mhàm. Lo\ Cam yal:

-A` geh 4 nă kòn, jơh 4 nă ndrờm ờ hềt geh c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp lơi. Den tàng, ngai do dơ\ sơnrờp a` cèng kòn lòt c^t sơnơm do.

Dùl nă cau ndai là hìu nhă lo\ Thào Thị Thổ. Kòn klao dờng lo\ dê neh rơlao 2 sơnam mơya ờ hềt dơ\ lơi lo\ cèng kòn lòt c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp. Tài bơklao ngòt kòn gơtìp duh să, den tàng ờ ai c^t sơnơm.

Ngai do, tu\ geh dơ\ mpồl cau c^t sơnơm tus tàm [òn, di tu\ bơklao ờ tòm tàm hìu, lo\ Thổ neh cèng kòn dơ\ bàr pa tòm 1 nhai nàng c^t sơnơm sơndră mờ kòp sơnrờp ngan kòn in. Lo\ Thào Thị Thổ yal:

-Nam do a` tòm 19 sơnam, a` deh kòn bàr nă. Kòn a` ờ hềt geh c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp dơ\ lơi tài bơklao ờ ai c^t. Ngai do, bơklao ờ tòm tàm hìu den tàng a` cèng kòn lòt c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp do.

Jăt bác sĩ Phạm Thế Thắng, kuang atbồ hìu sơnơm xã Dak Phơi yal, Dak Hiêu tu\ do ờ hềt geh crơng gơs [òn is den tàng ờ hềt geh cau lơh broă bal mờ gah lơh sơnơm, tàm tu\ bơta ngăc ngar làng bol kis tàm do gam ờ uă, gam geh uă bơhiàn ờ niam, rơlao 50% khà kờp làng bol ờ g^t đơs dà yoan, den tàng broă yal tơng^t, lam sồr làng bol tus hờ hìu sơnơm đơs bal, cèng kòn lòt c^t sơnơm đơs is tìp uă ngan kal ke. Bác sĩ CK1 Phạm Thế Thắng pà g^t:

-Bơh [òn do tus hìu sơnơm ngài ngan, den tàng khà cau cèng kòn tus hờ hìu sơnơm nàng c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp ờ uă ngan. Hìu sơnơm neh ai geh uă broă lơh. Pah nhai, kuang bàng lơh broă tàm hìu sơnơm tus tàm do nàng c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp.

Tu\ do, khà kòn dềt geh c^t sơnơm vaccine tơl kờ` rơcang sơndră mờ kòp ờ hềt uă. Gơwèt mờ sơnơm vaccine 1 ding den khà kòn dềt c^t neh geh uă rơlao, bè kòp bơsiă jòr gơl^k mhàm, kòp sởi neh geh di pơgăp rơlao 80%. Khà ờ uă là ding sơnơm dơ\ 3, bè sơnơm vaccine 5 tàm 1 geh 3 ding den tàng dơ\ c^t sùm gơtìp koh gơl.

Bu\ lah gùng ngài, broă lòt rê gơtìp kal ke, mơya broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp geh hìu sơnơm xã Dak Phơi lơh di jăt mờ kơrnoăt bơh Bộ Y tế ai. Kơnòm dềt mờ cau ùr geh bun tus c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp geh bơto pơlam, kham rơwah, tơnơ\ mờ tu\ c^t geh ơm wơl 30 phút kờ` sền gròi, broă c^t geh bơyai lơh niam ờ do ờ dă, tàm hơ\ uă ngan là kuang bàng lơh sơnơm sùm nting nền nòn ală bơta tơngo\ ni sơna bơh tơnơ\ mờ tu\ c^t kòn dềt kờ` cau mè cau bèp ba` ờ su\k ơm.

Mơya broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp tàm tiah Dak Hiêu gam geh tơngo\ tam gơl niam, mơya bơta kal ke uă ngan tu\ do là làng bol kis ntrờm tus tàm Dak Hiêu sùm gơguh jăt ngai, lơh broă atbồ ală cau geh c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp gơtìp uă kal ke.

Tàm tơngai tus, bal mờ broă lơh ngan bơh gah lơh sơnơm, gơnoar atbồ tàm do pal geh ală broă lơh pràn rơlao tàm broă atbồ cau kis ntrờn khăt gơboh, gờ` bơtơl cau lơh broă bal mờ gah lơh sơnơm nàng broă sền gàr bơta pràn kơl dang să jan lài ngan đơs bal, c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp kòn dềt in đơs is ai làng bol kis tàm do in pơn jăt tai geh tơnguh niam, pơgồp bal tàm broă tơnguh uă bơta pràn kơl dang să jan, bơta niam rài kis ai làng bol in.

Tơngai cit sơnơm vaccine pal geh tàm broă lơh cit sơnơm vaccine rề ơnàng

(Jat Thông tư sồ 38 tơlik ngai 17 nhai 10 nam 2017 bơh Bộ Y tế dê)

I. Kòn se pa deh

1/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp as sồt klờm virus B: Cit kơnòm dềt in tàm pơgap 24 jơ tơnơ\ tu\ deh.

2/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp jòr bơsia\ gơlik mhàm: Cit dùl dơ\ kơnòm dềt in tàm pơgap 1 nhai sơn rờp tơnơ\ tu\ deh.

II. Kơnòm dềt hơ đơm 1 sơnam

3/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp bạch hầu (Cit 3 dơ\ kuơmàng):

Dơ\ 1: Tu\ kơnòm dềt tơl 2 nhai;

Dơ\ 2: Êt ngan rlau jơh là 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 1;

Dơ\ 3: Êt ngan rlau jơh tơnơ\ 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 2;

4/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp bơsia\ ngkròk bè iar: (Cit 3 dơ\ kuơmàng):

Dơ\ 1: Tu\ kơnòm dềt tơl 2 nhai;

Dơ\ 2: Êt ngan rlau jơh là 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 1;

Dơ\ 3: Êt ngan rlau jơh tơnơ\ 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 2;

5/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp uốn ván: (Cit 3 dơ\ kuơmàng):

Dơ\ 1: Tu\ kơnòm dềt tơl 2 nhai;

Dơ\ 2: Êt ngan rlau jơh là 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 1;

Dơ\ 3: Êt ngan rlau jơh tơnơ\ 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 2;

• Tơngai cit sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp uốn ván ai cau ùr geh bun in:

Gơ wèt mờ cau ờ hềt cit halà ờ git loh là neh cit sơnơm vaccine do halà ờ hềt cit tơl 3 dơ\ sơnơm vaccine geh bơnah sơndră kòp uốn ván ding cit kuơmàng:

Dơ\ 1: cit gờ` tu\ geh bun dơ\ sơn rờp

Dơ\ 2: êt ngan rlau jơh 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 1

Dơ\ 3: êt ngan rlau jơh 6 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 2 halà dơ\ geh bun tơnơ\

Dơ\ 4: êt ngan rlau jơh 1 nam tơnơ\ tu\ cit dơ\ 3 halà dơ\ geh bun tơnơ\

Dơ\ 5: êt ngan rlau jơh 1 nam tơnơ\ tu\ cit dơ\ 4 halà dơ\ geh bun tơnơ\

Gơ wèt mờ cau neh cit tơl 3 dơ\ sơnơm vaccine geh bơnah uốn ván ding kuơmàng:

Dơ\ 1: cit gờ` tu\ geh bun dơ\ sơn rờp

Dơ\ 2: êt ngan rlau jơh 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 1

Dơ\ 3: êt ngan rlau jơh 1 nam tơnơ\ tu\ cit dơ\ 2

Gơ wèt mờ cau neh cit tơl 3 dơ\ sơnơm vaccine geh bơnah uốn ván ding kuơmàng mờ 1 dơ\ cit wơl:

Dơ\ 1: cit gờ` tu\ geh bun sơn rờp

Dơ\ 2: êt ngan rlau jơh 1 nam tơnơ\ tu\ cit dơ\ 1

6/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp lơng: (`ô 3 dơ\ kuơmàng)

Dơ\ 1: tu\ kơnòm dềt tơl 2 nhai;

Dơ\ 2: êt ngan rlau jơh 1 nhai tơnơ\ tu\ `ô dơ\ 1;

Dơ\ 3: êt ngan rlau jơh 1 nhai tơnơ\ tu\ `ô dơ\ 2

Cit wơl 1 dơ\ tu\ kơnòm dềt tơl 5 nhai

7/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp bơh vi khuẩn Haemophilus influenzae tuýp B (Hib): Cit 3 dơ\ kuơmàng:

Dơ\ 1: tu\ kơnòm dềt tơl 2 nhai;

Dơ\ 2: êt ngan rlau jơh 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 1;

Dơ\ 3: êt ngan rlau jơh 1 nhai tơnơ\ tu\ cit dơ\ 2

8/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp sởi: Cit tu\ kơnòm dềt tơl 9 nhai

III. Kơnòm dềt bơh 1 tus 5 sơnam

9/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp as sồt tơngoh Nhờk (ai kơnòm dềt bơh 1 tus 5 sơnam in): Cit 3 dơ\ kuơmàng:

Dơ\ 1: tu\ kơnòm dềt tơl 1 sơnam

Dơ\ 2: bơh 1 tus 2 poh tơnơ\ cit dơ\ 1

Dơ\ 3: 1 nam tơnơ\ tu\ cit dơ\ 2

IV. Kơnòm dềt hơ đơm 2 sơnam

10/. Sơnơm vaccine rơcang sơndră kòp Rubella: Cit tu\ kơnòm dềt tơl 18 nhai

Tu\ kơnòm dềt tơl 18 nhai pal cit wơl dùl dơ\ sơnơm vaccine rơcang sơndră ală bơta kòp: bạch hầu, bơsia\ ngkròk bè iar, uốn ván, sởi.

Cau mblàng Ndong Brawl mờ K'Duẩn