VOV4.K’ho - Lâm Đồng là càr geh bă ù tam kơphe ơm dơ\ 2 gùt lơgar. Tàm broă sơngka sền gàr kơphe, uă cau lơh broă sa tiah do neh jòi he in broă lơh geh cồng nha, ờ mìng tơnguh bơta niam mờ cồng nha tơnhàu kơphe kung geh bơh 8 tus 10 tấn tàm 1 lồ tàm 1 nam.

Mờ rlau 20 nam rềp mềr mờ tờm kơphe, ồng Nguyễn Cao Thanh, ơm tàm xã Lộc Nam, kơnhoàl Bảo Lâm, càr Lâm Đồng neh prap gàr geh uă mờng chài tàm broă sơngka sền gàr. Bulah tus tu\ do, suơn kơphe hìu bơnhă ồng dê neh jo\ sơnam, mơya tờm kơphe kung gam gơs niam ngan, ai cồng nha tơnhàu pah nam geh bơh 7 tus 9 tấn tàm 1 lồ, mìng is geh ală kàl, cồng nha tơnhàu gơguh tus 10 tấn tàm 1 lồ. Jat ồng Nguyễn Cao Thanh, mờng chài ồng dê là tơnơ\ tu\ jơh tơnhàu den pal [ồm sơnơm, lơh niam suơn chi mơ, ờ go\ di kơp tus tu\ kleh ntê hơ\ sồng lơh ală broă do, tài tu\ pa tơn jơh nhai pic kơphe den ală bơta kòp kung gam tàm tờm chi, broă lơh niam mơ geh dong kơryan, ờ lời kòp geh tu\ tơngai mờ bơta [uơn nàng bơ tờp uă: “Dilah tàm ală tu\ tơngai ndai den he gơtùi [ồm sơnơm rah rài krơi is, mơya tu\ pa jơh pic den bol he pal lơh kloh bơ sềt kòp mờ lơh kloh jơh. Hơ\ là ờ di kơp tus tu\ kleh ntê, mờ pal bơsong mơ, tài tu\ [ồm sơnơm den bơ sềt kòp ờ gơtùi bơ tờp uă. Sùm den làng bol lơh broă sa tu\ kleh ntê jơh den hơ\ sồng [ồm sơnơm nàng gơ in ờ huan huàc sơnơm, bè hơ\ den bơ sềt kòp gam tàm tờm mờ [uơn ngan gơ bơ tờp wơl.”

Ồng Nguyễn Cao Thanh đơs là, ù tiah tàm Lộc Nam sùm ro kơn ra`, [uơn gơtìp tơr đàng, den tàng chi tam pal geh mbur uă nàng tơmù [à bơta roh dà, dong ù gàr khà sùh ìo. Mơya tàm nhai mìu, tiah do [uơn gơ kờn dà, den tàng ba` ơn phơng tu\ trồ mìu, pal kơp tus tu\ jơh mìu pơgap 1 poh, lời ù ra` den hơ\ sồng ơn phơng, tu\ do den pal [ồm tai 1 dơ\ dà nàng phơng in [uơn lề, gơmut tàm ù. Ờ tờ rơbòng, ơn phơng tàm nhai mìu tài [uơn lơh aniai tus rơyas mờ lơh gơbàn bơ sềt kòp tus tờm chi: “Tơnơ\ dơ\ lì bơkàu lồi dut pơgap 20 ngai, den bol he kung pal sền gròi tus [ồm sơnơm, nàng rơcang sơndră jơ jrùh plai, mờ dơ\ 2, pal kah là tu\ gam tàm tơngai gơs tơlir, tu\ do dilah tờm chi ờ tơl kali mờ ală bơta ndai den plai gơ jrùh uă ngan. 2 dơ\ do, dilah he ờ sền ngac den plai gơ jrùh bềng tơn, lơh aniai uă ngan tus cồng nha tơnhàu. Den tàng, làng bol pal rơcang ngac sơndră tàm 2 tơngai do, ờ tu\ lơi lời plai gơ jrùh hơ\ sồng [ồm sơnơm sền gàr phan tam. Bơta pal kah tai là tu\ geh plai, den `ui sras gơ ơm tàm ntê, ơm tàm bă tiah ha pah `srum plai dê, den tàng làng bol pal sùm se\ còp suơn nàng git go\, bơsong di tu\.”

Bơdĩh mờ tam kơphe, ồng Nguyễn Cao Thanh gam là cau kờ` bơsram mờ tam tơr lòng ală bơta chi tam pa. Ồng là cau neh ai tờm phật thủ mờ ờ uă tờm chi jơi kruac, kuêt\ tam bơrlu\ tàm suơn geh cồng nha. Kơnờm ngac ngar mờ git loh jơnau git wă khoa học ngui tàm broă sơngka sền gàr, kờp bal pah nam, suơn chi hìu bơnhă ồng Thanh dê ai cồng nha tơnhàu geh mờr 500 tơlak priă tàm 1 lồ tàm 1 nam. Broă lơh bơh ồng Nguyễn Cao Thanh dê gam gơ gơs là anih tus sền, bơsram mờng chài bơh uă cau lơh broă sa ndai tàm tiah do dê.

            Cau mblàng K’Duẩn

Tơng kah sơng ka sền gàr  kơphe tàm  nhai mìu

Tây Nguyên gam la tàm nhai mìu, tu\ mờ plai kơphe tơt plai, ròng plai,  lơh geh cồng nha  kơphe geh bơh kàl. Bè hơ\,  cau tam kơphe pal kah bơta lơi tàm  broa\ lơh tam, gàr niam suơn kơphe he dê geh dùl kàl tơnhàu ua\? Hơ\ la tơnggu me dơ\ tìp mờ lùp jơnau tơnơ\ do mờ ồng Nguyễn Văn Chương, chuyên viên dong mblàng kỹ thuật lơh sa suơn sre:

Ồng Nguyễn Văn Chương: Jat bơta mờng a` dê bal mờ ala\  geh cih tàm broa\ lơh tam mờ sơng ka kơphe tàm kàl mìu do, làng bol pal ngui lài sơnơm điều hòa  sinh trưởng RIC10WP kơphe tàm nhai mìu bơh Kong ti Đăng Khoa. Tơnơ\ hơ\, 15 tus 20 ngai làng bol ngui phơng kali kờ` tuh tềng tờm geh lơh kơ phe gơ kơ\ tờm,  kơ\ plai mờ plai dờng. làng bol pal kah ba` ngui ua\ ir đàm tàm nhai mìu, tài ngui đàm tàm nhai mìu den geh pơhìn gơlik bơsềt kòp tus mờ rơyas, mơ kung geh lơh aniai tus mờ bơta pràn chi dê. Dilah mut lơh bơta do, làng bol geh iang nùs la tàm nhai mìu do kơphe geh ờ gơbàn gơ jrùh plai.

-Ơ ồng,  cau tam kơphe tàm ala\ càr Tây Nguyên gam ờ suk ngan tài kơphe nhân tàm kàl pa do ờ hoan niam, ngan la gar kơphe dềt rlau mờ kàl lài, jat ồng gơbàn bè do la bơh tềng lơi?

Ồng Nguyễn Văn Chương:  Jat a`,  gơbàn bơta do la bơh broa\ tuh phơng ờ gar niam khà phơng nàng  mòn gơs gar, bơta do gơ lơh sa\ gar kơphe dềt. Dơ\ 2, la khà dà tuh ờ ring tàm nam. Bơh 2 bơta do geh lơh gơbàn  gar kơphe la ua\ ngan. Den tàng, dilah gar dềt bè hơ\ den  bơta tơlik tac mờ lơgar cau den gơtìp kal ke ua\ ngan, mờ pria\ tac kơphe kung ờ gơguh jơnhua.

Phơng ờ tơl bơta di gơlan làng bol ờ pin ngan tàm ala\ gah lơh phơng dờng, ala\  gah lơh phơng geh bơnga\, khi neh klài lài NPK prang, NPK mìu mờ neh tam pơnring lài trung lượng, vi lượng tàm hơ\ lơh bè lơi  nàng gơ tơl ala\ bơta ròng  tờm. Dilah ờ tơl den gơ geh gơ lơh pàl nha, pàl nha la  ai go\ bơh ờ tơl vi lượng,  gam pàl nha den gam  ờ diơng rơyas. Den tàng phơng tu la kuơ màng ngan nàng lơh geh tơngai dut ndơl la tơngai  gar kơphe sơnđờm gơ dờng- nhai dơ\ 4,  dơ\ 5 la  gar kơphe gơ rơp dờng.

-Bè hơ\,  nàng gar plai kơphe tơl niam, gar dờng, ring plai,  cau tam pal kah ala\ bơta lơi tàm broa\ tam, ngui ala\ bơta sơnơm tu lơi?

Ồng Nguyễn Văn Chương:  Jat a`,  nàng lơh geh cồng nha  jơnhua mờ  gàr kơphe niam den làng bol ba` ngui ua\ ir phơng mìng dùl bơta lơm. Tài tu\ kong ti bol a` lòt sền ala\ phơng trung lượng, vi lượng den go\ tàm hơ\ geh klài boh ua\ ngan. Do la bơta  pơhìn ua\ ngan tu\ mờ làng bol he ngui phơng mìng dùl lơm ờ tam pơnring mờ ờ  sền gròi geh mờ ala\ geh cih bơh broa\ lơh lòt sền khà niam bơh phơng dê, den tàng khà bơta phơng  gơ ờ ring bal.

Tu\ do geh ala\ bơta phơng geh  pin dờ` ngan tàm drà ka\ bro geh mat sơnđan, geh khà niam den làng bol pal ngui ala\ bơta phơng NPK mờ kung la lơh jat ala\  bro lơh mờ Sở Nông nghiệp bơh tơl càr tơlik lơh den geh dong làng bol ai wơl,  pơnring khà phơng tàm kơphe. Ngan la, mờ sơnơm điều hòa sinh trưởng RIC10WP ngui kơphe in den gơ lì bơkàu tơt plai dùl ròt, ờ gơlik bơkàu rah rài, pal dờng, dum ring mờ gơ drohtơn bơkàu gơ jrùh. Hơ\ la ala\ bơta mờ geh kuơ ngan làng bol in tu\ ngui sơnơm do. Den tàng,  tu\ do,  làng bol pal ngui mo sơnơm  điều hòa sinh trưởng RIC10WP den làng bol geh dờp bơta kuơ ua\,  tài rơyas kơnròm  geh gơ cat, lơh chi ờ hoan roh dà,  tam gơl phơng ngui jơng kah, hala phơng mờ làng bol pa tuh tai, gơ dong chi kơphe pràn gơs, tờm kơphe ờ gơbàn bơsềt kòp ua\.

-Ưn ngài ồng ua\ ngan!

Cau mblàng K’ Brọp