Tryang tryồng lơh sa, lơh ngan đòm jat, mut ngui bơta chài lơh broă tàm broă lơh sa, bi Y Nap, ơm tàm bòn Ol, ntum Dak Drô, kơnhòal Krông Nô, càr Dak Nông neh tam gơl tiah bơnơm lu\ ro ra` gơs mìr tam tơ ngời, lơh geh git nđờ rhiăng tơlak priă pah nam.

Bi Y Nap yal, go\ ù dòr bơnơm ro ra`, kơldăng ngan, mìng geh `hơt ja gơtùi hòn, den tàng ờ cau lơi kờ` lơh, bi neh tơdau chu nàng tam tơngời. Ù ờ niam, bi pal lơh ngan jì `hơt, càn 10 tơlak priă bơh anih priă jền dong kờl cau rơbah blơi phơng ơn tơ ngời in. mìng tơ nơ\ 1 kàl tơnhàu, bi neh tơm jơh dồs, mờ gam jơng kah 1 êt nàng bơcri tam kàl tơnơ\ tai. Lơh geh cồng nha, pah nam, bi khin cha càn tai priă, càn lài gar sơntìl, phơng sih, sơnơm tu,….rề ơnàng bă ù tam tơ ngời. Tus tu\ do, kờp jơh bă ù hìu nhă bi dê là 10 lồ, mơya mùl màl den mìng gơtùi lơh broă sa tàm pơgap gùl khà do, tài mìng là ù lu\. Bi yal bè broă tam tơ ngời he dê:“Tiah bơ nơm ồs tàm bòn Choah den geh uă ngan lu\, geh tiah den mìng lu\ lơm, ờ gơtùi tam khoah, tam tơ ngời. ù hơ\ dilah bè lài do den he ai gai nàng tờ trồm tam den ờ jai hòn sơl, mờ pal sồr cau lơh gai lòs den hơ\ sồng gơtùi tùc. Tu\ neh tam mờ tờm chi tam hòn, dilah ờ sơngka sền gàr, ờ ơn phơng, bồm sơ nơm nhơt den ờ geh tơnhàu. Tàm 1 kàl den pal 2 dơ\ bồm sơ nơm `hơt ja. Phơng sih kung bè hơ\ sơl, pah dơ\ tàm 1 lồ kung pal ơn bơh 5 tạ phơng, 1 kàl den he ơn 2 dơ\, lơh bè hơ\ den hơ\ sồng tơnhàu geh đau”.

Bi Y Nap pờ sră cih mờ kờp, nam pa do den trồ tiah ờ huan geh mìu, ờ buơn boài, bi kung tơnhàu geh 520 bào tơ ngời, tac 4 rbô 1 ki\. Hơ\ sồng priă geh bơh tac điều, tac khoah tơ lir,…kờp jơh kung geh mờr 400 tơlak priă. Bi pà git: “Pal cih loh làng tơl ngai nhai, nàng kơnờm bơh hơ\ mờ git kờp du\. Pơn yơu tam chi tam tàm bơ nơm kung bè hơ\, tam tơ ngời, bùm blàng, khoah kung pal cih jơh tàm sră, bơh ngai nhai tam, tus ngai tơnhàu, hơ\ sồng tàm 1 nam tơnhàu nđờ dơ\, pah dơ\ tơnhàu geh nđờ tấn, tac geh nđờ,… Lồi nam den he kờp jơh hơ\ sồng git loh. Đơs bal la tàm 1 nam he kung lơh geh đau.

…………………………………

            Tài bơh bơta pràn bè tơnhàu geh, den tàng mìng tơnơ\ dùl tu\ tơngai ai ngui tam, tờm tơngời sơntìl pa neh tus 90% ba\ ù tam tơngời gùt lơgar. Tàm Tây Nguyên, tơngời kung geh tam lam bồ lài tàm ala\ bơta chi tam bơh broa\ lơh sa. Bulah bè hơ\, kờ` tam tơngời geh cồng nha jơnhua, làng bol he  kung pal bơcri lơh sa di pal. Bi Hoàng Lữ Giang cau kuang gah kỹ thuật bơh mpồl lơh sa Syngenta Việt Nam, ai git ờ ua\ bơta chài pal lơh tu\ tam tơngời:

            Ù rcang lơh den bol he pal lơ òr ìs mờ tơngai, mờ gơtùi bơsong dùl sào mờ 50 kg vôi bòk nàng sơndra\ ala\ bơta lơh kòp tàm ù bơh jơng kah phan tam lài. Lài mờ tơl kàl tam den bol  he pal geh broa\ lơh rwah sơntìl lơi di pal mờ bơta ù tiah. Dơ\ 3 la bol he pal rcang dùl khà phơng tuh pơnring di pal, tuh phơng nđờ dơ\ di pal. Mờ pơnjat tai la broa\ lơh ngui sơnơm sền gàr phan tam nàng at bồ tu sa aniai.

            Bè broa\ rcang ù tam: Làng bol kờ` pal lơh kloh nhơt, tờm sa\ chi tam kàl lài. Lơh dơ coh rhền ù hala dơ coh rhền mờ sền rơndeh lơh òr nàng gơ mbờ]. Tàm ala\ ù geh dòr kơh den he mìng lơh kloh ù, kơp mìu ìo, tờ bơto mờ tam gar tơngời.

            Rwah sơntìl: Pal ngui sơntìl geh bơh ala\ cau lơh sơntìl geh pơnrờ ngan, ba` blơi sơntìl bơh ala\ anih lơh ờ git loh, ba` ngui tơngời tam ka\ bro nàng lơh sơntìl. Lài mờ tu\ tam, làng bol pal ngui ala\ bơta sơnơm bè Rovrral khà 2 gràm sơnơm tàm 10 kg tơngời sơntìl, Thiram 85 WP hala TM 85 BTN khà 3 gràm sơnơm tàm 1 kg gar sơntìl, klài ring nàng lơh niam gar sơntìl, lơh gơsơt ala\ bơta lơh kòp.

            Broa\ tam: Ngui nggal hala wơu po\ rbòng  sèng jro di 10 phơng,  sèng ngài mờ sèng di 70 phơng, tờm ngai mờ tờm 25 phơng. Mờ ù kơh hala ua\ lu\ den gơtùi tờ bơto, tơl bơto ngài bal di 70 phơng, tờ bơtô tềng lơi den tam gar tơngời tơn tềng hơ\. Làng bol pal tuh lài phơng è rpu, kơnrồ hala phơng vi sinh tàm rbòng sèng hala bơtô tờ, bồr hơ\ sồng đùh gar tơngời tam mờ bôr ù bềng lơ ut bơh 3-5 phơng. Tơnơ\ geh tam 5 ngai den tus sền tam bơsir tềng ala\ ờ gơbài hòn nàng sền gàr tơl mpung tơngời.

            Sền gàr tơngời: Làng bol pal bồr tờm tơngời mờ geh lơh bal mờ jì nhơt 2 dơ\ tàm ala\ dơ\ tuh phơng chul. Khà phơng tuh tus 1 lồ tơngời ngui 300 kg phơng urê, 100 kg phơng lân, 100 kg phơng ka li tam pà lơh tuh 2 dơ\. Tuh dơ\ 1 tơnơ\ tơngời geh tam di 15 ngai. Tuh phơng dơ\ 2 tu\ tơngai geh bơh 9 tus 10 nha (tơnơ\ geh tam di 40 ngai). Tu\ tuh phơng, làng bol pal bồr ù, mờ bồr tờm tơngời nàng tơngời ờ gơ pừ.

            Làng bol kờ` sùm tus lòt còp tơngời tam nàng thàn bàn git sơndra\ tu sa aniai tus mờ tơngời. Ngui sơnơm Padan 4H hala Basudin 10H nàng bồm tu cuh tờm lơh aniai mờ tuh sa đo tơngời, mờ broa\ tơmù tàm lơng kòt tơngời di 3-4 gar sơnơm tàm tơngời geh tam di 20  ngai tơnơ\ tam. Broa\ rcang sơndra\ kòp tơngời in, ồng Trương Văn Ngọc cau kuang lơh broa\ kỹ thuật bơh mpồl lơh broa\ sa pơ gồp bal sền gàr phan tam An Giang, ai git:“Mờ dùl phan geh tơl nàng bồm tu cuh tờm kung bè sơndra\ ala\ bơta  bơsềt lơh kòp tàm tơngời, geh 2 phan la sơnơm Vitaco mờ Amistatop. 2 sơnơm do gơtùi ngui bal chài geh, bồm tu\ tơngời  neh geh tam di 35 ngai, la tu\ mờ tơngời rơp gơlik geh ala\ phan  kis lơh aniai tus mờ tơngời”.

            Tu\  kơmhò đo tơngời neh dum tò, gar tơngời neh kra\, lòng klềs, dilah tềng jơng gar tơngời do geh go\ jù la tơngời neh dum niam nàng geh pơ\. Pal koh kào yàng tơngời, tì kơmhò đo tơngời is sa\ tơngời tàm sươn di 1 poh,  nàng tu\ pơ\ tơngời tu\ klềs gar tơngời geh ờ hoan gơbàn bơcah, dàng.