Kơnhòal Đơn Dương là 1 tàm ală tiah tam uă blơn sut bơh càr Lâm Đồng dê, mờ bă ù tam blơn sut pah nam gơguh tus rlau 3 rbô lồ. Blơn sut tàm do neh geh 1 tơngai sùm tơnhàu ờ geh tài gơtìp kòp tu sa aniai, cồng nha lơh geh ờ uă. Bơh ngai bơta blơn sut bơkiar ờ geh kòp geh anih kơ lôi sơ nơng jak chài lơh sa suơn sre tiah đah jum dà lơgar kơ lôi sơ nơng mờ tam jàu, làng bol tàm do neh tam tàm uă tiah mờ cồng nha lơh geh niam ngan.

Mờr 4 nam tam tàm pơdar tờm blơn sut sơntìl bơkiar tàm bă ù ơnàng 5 sàu, ồng Nguyễn Bình Trị kuang atbồ anih duh broă làng bol ntum Quảng Lập, kung là cau tam blơn sut jo\ sơnam tàm ntum pà git, cồng nha lơh geh bơh bơta chi tam bơkiar do geh cồng nha uă, tàm khà bơh 60 tus 80 tấn, ala mờ khà bơh 10 tus 45 tấn bè ală sơntìl lài do. Ồng pà git:“Blơn sut bơkiar den tờm bơkiar là tờm blơn sut hòn is, den tàng bơta pràn sơndră kòp lơh aniai uă ngan, ờ huan gơtìp chơt ồm, mơya mờ sơntìl blơn sut bè ờs den bơta pràn sơndră kòp lơyah rlau, den tàng buơn ngan gơtìp chơt. Den tàng bơh tu\ làng bol mut ngui bơta chài lơh broă pa, ngui tờm blơn sut bơkiar, den cồng nha lơh geh uă rlau mờ tờm blơn sut ờs. Tờm blơn sut ờs den ờ huan geh uă, 1 tờm mìng geh pơgap 1 ki\ plai, ai tờm blơn sut bơkiar den geh bơh 2 tus 3 ky\ plai.”

Nàng drơng jơnau kờ` tờm sơntìl làng bol in, tàm kơnhòal Đơn Dương tu\ do neh geh rlau 90 suơn ờng blơn sut mờ bơkiar sơntìl. Tu\ do, blơn sut bơkiar geh khà priă bơh 600 tus 650 đông tàm 1 tờm, uă rlau 2 dơ\ pơn drờm mờ tờm blơn sut ờs, mơya priă bơcri tam, sơngka sền gàr den digơlan lơyah rlau. Tài tờm blơn sut bơkiar jai sơndră mờ uă bơta kòp lơh aniai, tơmù priă blơi sơnơm tu, sơ nơm kơryan kòp mờ priă ơpah cau lơh broă.

Bè bơta chài: Nàng bơkiar blơn sut, làng bol koh tềng gùl tờm blơn sut hòn is 25 ngai, ơn tềng hơ\ 1 gơl ding kau su ờs ngui, là bơta kau su gơ lề is, bơta do geh tac tàm ală anih tac gar sơntìl, hơ\ sồng ai tờk tờm blơn sut sơntìl pa, kung 25 ngai, kơt kơ\ tềng tềl koh tờm bơkiar dê. Làng bol pal kah, tờm blơn sut sơntìl pơgap 25 ngai là niam ngan rlau jơh nàng bơkiar. Ồng Phan Văn Điền, cau tờm suơn ờng Điền Phượng, tàm [òn Yên Khê Hạ, ntum Lạc Lâm, kơnhòal Đơn Dương pà git:“Dilah bơkiar tờm dềt ir den kung ờ gơtùi, mờ bơkiar tờm dờng ir den tờm blơn sut ờ pràn, den sùm là tờm chi bơh 25 ngai là gơtùi bơkiar. Jơh bơkiar den he pal lơh bè lơi nàng gơtùi tơmù bơta mrềt dih pơgap bơh 26 tus 27 độ là niam ngan rlau jơh. Hơ\ sồng he pal bồm dà nàng tờm chi pràn wơl, tơmù ro tờm chi, tơ nơ\ hơ\ pơgap 3 ngai den tơlik hờ bơdìh nàng geh mattơngai sòl, mờ he jơm jàl đah đang. lời tus 3 ngai tơnơ\ tai den he tă jàl jơm, nàng tờm chi in geh mattơngai sòl. Sơn đờm den he kơryan ală bơta kòp, sền gròi tai, ơn tai sơ nơm sền gàr nha mờ ơn tai phơng nàng tờm chi in geh gơs niam.”

………………………..

 Nàng geh wa\ loh rlau tai bè bơta niam bơh tờm sơntìl blơn sut bơkiar, cau ai tơnggit jơnau đơs Việt Nam neh geh jơnau lùp ồng Nguyễn Văn Sơn kuang jat jơng atbồ Gah lơh broa\ sa mờ bơtàu tơngguh bòn lơgar càr Lâm Đồng. Jat ồng Sơn, cồng nha bơh broa\ ngui sơntìl blơn sut bơkiar neh geh go\ ngan tàm gùt càr. Ngui sơntìl do, Lâm Đồng ờ gam  gơbàn kòp ro tơlir, lài do neh gơbàn ua\ ngan tàm ala\ nam lài. Ồng Sơn  ai git tai, tu\ bơkiar sơntìl blơn sut, làng bol kờ` sền kuơ ngan tus broa\ lơh cah is mờ ala\ kòn ndai, nàng pleh chi gơbàn kòp tàm tu\ bơkiar:“A` tơng kah mờ làng bol cau lơh broa\ sa kung bè ala\ sươn ờng la bơdĩh mờ bơta neh lơh geh-hơ\ la tu\ bơkiar geh chi kis mờ cèng tam den pal kah tus bơta bơtờp kòp. Ngan  la kòp bơh virus lơh aniai tus mờ blơn sut. Bol he pal kah tus mờ broa\ lơh pal geh hìu cah is tus mờ ala\ bơta phan kis gơ cuh, kap, jồp mờ broa\ lơh sền, sền gròi tus mờ ala\ chi tam gơbàn kòp nàng pleh gơbàn bơtờp tàm broa\ bơkiar. Bơta do gơ geh kuơ màng ngan tus mờ blơn sut tu\ mờ geh lơh sơntìl”.

            Mờ làng  bol kờ` tam sơntìl blơn sut bơkiar mờ gam ờ hềt geh bơta nàng ờng is, bơkiar is, den pal geh lòt blơi hờ bơdĩh. Ồng Nguyễn Văn Sơn tơng kah làng bol pal rwah cau lơh sươn pin dờ` ngan nàng blơi sơntìl, kờ` pleh blơi di sơntìl ờ niam, ờ ngan:“Bol a` geh đơs mờ làng bol cau tam bè do, tu\ do geh  ua\ ngan sươn ờng geh lơh di gùng dà ngan, geh lơh dờng mờ pin dờ` ngan, den tàng,  lài jơh he pal rwah sươn ờng geh pin dờ` ngan nàng bol he geh blơi sơntìl. Dơ\ 2 la bol he pal sa\ tờm tus sền nền nòn phan bơna geh lơh bơh sươn ờng hơ\ geh cah is bơta lơh bơtờp kòp lah ờ? Bol a` ngòt ngan broa\ gơbàn bơtờp kòp virus bơh tàm sươn ờng lik bơdĩh sươn tam. Mờ dilah gơbàn bơtờp kòp den tu\ do geh bơh 7 tus 8 virus gơ geh lơh aniai tus tờm blơn sut bè blơn sut plai ờ dum, bơkàu gơ jrùh gờ`, ồm plai gờ` mờ ua\ bơta ndai lơh aniai tus mờ blơn sut”.

            Đơs lồi ngan, geh 2 bơta mờ he pal kah. Dùl la rwah sươn ờng lơi geh pin dờ`, 2 la tu\ tus dan blơi den pal tus sền nền nòn sươn ờng sền gơ geh tơl  mờ khà kờ` la dùl sươn ờng hala ờ.

                                                                           Cau mblàng  K’ Duẩn  mờ K’ Brọp