VOV4.K’ho - Mo tơn bơh tu\ kòp gơbàn tàm tờm sầu riêng tàm kơnhoàl Krông Pach, càr Daklak pa gơbàn, ala\ cau jak, cau khoa học tus bơh ua\ anih lơh broa\ geh gơnoar, viện sền sơnơng neh jòi nàng  git wa\ bơh tài mờ ai tơlik ala\ broa\ lơh nàng kơryan. Cau ai tơnggit jơnau đơs Việt Nam geh lùp thạc sĩ Huỳnh Minh Châu, Pho\ phòng Nghiên cứu mờ Phát triển phan bơna, Tập đoàn Lộc trời bè ala\ broa\ lơh tam dra\ mờ bơta gơbàn do.

-Ơ thạc sĩ, geh git, tơnơ\ klo cau yal tiah tam sầu riêng tàm kơnhoàl Krông Pach, càr Daklak gơbàn ro nha, ro ntê mờ chơt  ua\ ngan, den ồng  mờ ờ ua\ cau kuang kỹ thuật neh tus tàm suơn tam kờ` git. Den bơta gơbàn mùl màl mbè lơi, ơ ồng?

Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu: Tềng đap bơta kờ` ngan mhar mo bơh làng bol  tam phan den Tập đoàn Lộc trời neh bal mờ ờ ua\ anih lơh broa\ geh  gơnoar neh tus còp suơn geh sầu riêng chơt làng bol dê. Tu\ bol a` tus còp suơn den neh gơbàn kơnjơ\ ngan, khà hoàc hươr neh gơ guh  70 tus 80%. Jơnau gơbàn ờ gơ ơm tềng do mờ pơnjat tai gơbàn di lah mìu ua\ mờ bơta bươn lơh kòp gơbàn ua\. Bè bơta gơbàn den geh ai go\ bơsềt kòp gơ lơh aniai bơh hờ cồng mù. Tu\ kòp gơ tờp tus tềng lơi den lơh tờm chi mờ sa\ chi, kơmhò  chi gơbàn gơ jù rlau, nha ờ gam mhir tai mờ ala\ tiah gơbàn aniai den gơ jrùh  nha ua\ ngan. Làng bol cau tam phan go\ bè hơ\  gơ lơh ờ suk ngan mờ jòi tơl ala\ broa\ lơh nàng kơryan. Bulah bè hơ\, sơnơm blơi rê bồm den geh bồm mờ nha gơ gam gơ jrùh ờs.

-Bơh sền gròi gơbàn mùl màl tàm suơn chi mờ ai chi sền kòp, ồng mờ ala\ cau kuang kỹ thuật bơh Tập đoàn Lộc Trời neh geh jơnau đơs lồi dut bơh tài gơbàn bơta do ha lah ờ, ơ ồng?

Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu:  Tàm do bol a` ờ hềt đơs jơnau lồi dut di pal ngan, tài broa\ do pal geh ai tơlik bơh dùl tu\ sền kòp nền nòn. Tàm do jơnau đơs lồi dut ngan den pal kơnờm mờ anih lơh broa\ geh gơnoar bơh Viện, Hìu bơsram, chi cục hala sở hơ\ sồng geh jơnau đơs dut ndơl di pal ngan. Tàm do, bơh geh lòt sền rơ wàng tàm suơn,  den bol a` geh git go\ geh ua\ bơta ngan lơh kòp tàm sầu riêng. Bulah bè hơ\,  geh 2 bơta mờ bol a` sền gròi  ua\ ngan, hơ\ la bơsềt Fitopthora mờ vi khuẩn. Bơh lòt sền nền nòn, den bol a` geh đơs ua\ ngan la bơh bơsềt Fitopthora lơh aniai, mờ vi khuẩn la gơbàn aniai bal bơh gơbàn bơsềt kòp lơh aniai.

-Ơ ồng,  mờ bơta sầu riêng chơt ua\ ngan bè do,  den ồng mờ ala\ cau lơh  broa\ bal  he dê neh geh broa\ lơh lơi nàng bồm sơnơm jơh kòp chi in?

Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu:  Mờ 2 bơta geh ai tơlik la bơh bơsềt Fitopthora mờ vi khuẩn den đah Tập đoàn bol a` dê neh mut lơh 2 broa\ lơh, lài jơh la broa\ rcang sơndra\, bơh broa\ lơh  tuh phơng bal mfơ mờ tuh sơnơm nàng sơndra\ vi khuẩn aniai. Broa\ lơh dơ\ 2 la broa\ lơh tuh phơng bal mờ sơnơm bồm gơsơt bơsềt Fitopthora. Mờ ala\ broa\ lơh sơnrờp den geh bal tuh phơng mờ ngui ala\ bơta sơnơm gốc đồng nàng kơryan vi khuẩn lơh aniai.  Tơnơ\ bol a` bồm sơnơm bơh 3 tus 5 ngai  tơnơ\ mờ nha gam gơ jrùh. Tàm tu\ broa\ lơh dơ\ 2 la bol a` geh ngui broa\ tuh phơng,  hơ\ la ala\  bơta  ờ geh bal phơng đàm, lân, kali, mờ mìng la ala\  dong kờl chi tam kong pràn rlau mờ  bơta trò tiah, ù tiah, geh ngui bơta sơnơm dimethumor, nền nòn la phan Insural, dimethumor la bồm gơsơt bơsềt Fitopthora,  tu\ bol a` ngui broa\ lơh do den 3 ngai la tềng kòp gơ ra` mờ ờ gơ rề tai. Tài bơh trồ mìu tơnơ\ hơ\ jo\ jòng  geh dong tus bơsềt Fitopthora gơbàn wơl. Bol a` geh pơnjat tai geh bơsong tai.

-Ơ ồng, bơh jo\ do,  bơsềt tềng ala\ chi tam kông nghiệp den la ờ gơ lơh krơi is, mờ tờm sầu riêng den ờ hềt ua\,  den mbè hơ\, ngan la bơh gơbàn tam gơl trồ tiah hala gơ bơtờp bơh tờm do tus tờm ndai?

Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu: Sầu riêng la chi tam sa plai he tam bơh yau tus tu\ do, kung ờ hềt tu\ lơi gơbàn aniai dờng bè do. Tàm do,  bol he go\ tiah kis, trồ tian nam do geh ua\ gơ tam gơl, ngan la tàm bơta mriềt ndang mờ mìu ndang bè pa do, la  broa\  bươn ngan lơh bơsềt kòp gơbàn, ngan la bơsềt Fitopthora. Mờ bơsềt do,  tu\ trồ mìu mờ ìo tơl,  dà geh gơ ơm tàm nha la bơsềt gơbàn mhar ngan. Tàm bol, bol he đơs trồ tiah la dùl bơnah, mờ bơnah gam wơl la bơta bơta lơh sa bơh làng bol cau lơh broa\ sa.

-Ơ ồng, den pơhìn gơbàn bơtờp gơ dê tus ala\ tiah ndai mờ chi tam ndai mbè lơi?

Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu: Pơhìn gơbàn bơtờp tus tiah ndai den gơ  gam gơ jat mờ bơta trồ tiah pơnjat tai mờ broa\ lơh sa bơh làng bol cau lơh broa\ sa. Bulah bè hơ\, tus mờ bơsềt Fitopthora den ờ mìng gơbàn aniai tàm sầu riêng mờ di gơlan  geh gơbàn aniai jơh tàm kơphe, bơ.

-Ơ thạc sĩ,  mờ broa\ lơh bè ồng  pa đơs den pria\ nàng  geh lơh niam wơl suơn chi la mbè lơi?

Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu: Tu\ do mờ ala\ bơta geh lơh niam tàm suơn chi mờ bol a` gam  lơh den Tập đoàn Lộc trời dong kờl jơh pria\, bơh pria\ blơi sơnơm mờ phơng tuh den Tập đoàn geh dong kờl jơh tus cau lơh broa\ sa in.

-Den mbè hơ\, tu\ tơngai nđờ  jo\ den sầu riêng gơtùi kis gơs niam wơl?

Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu: Tu\ tơngai mhar hala jo\ den gam pal sơnđìng ngan mờ trồ tiah mờ suơn chi hơ\ gơbàn aniai bè lơi. Tàm ala\ suơn chi mờ bol a` mut lơh den kung geh tam pà tus khà bơta gơbàn hoàc hươr, dilah tàm suơn gơbàn hoàc hươr 30% den broa\ gơbàn gơs pràn wơl la mhar rlau. Bulah bè hơ\, bơta trồ tiah gơ gehai bơta lòi dut ngan broa\ gơ geh kis pràn wơl mhar hala jo\. Mờ ala\ suơn chi bol a` gam mut lơh, tơnơ\ gùl nhai, mờ ala\ sơnơm bè vitazin, bè neh đơs geh bơrlu\ bal mờ Insoral den gơ neh cat cồng pa mờ lì bơkàu pa, mờ ờ gơbàn kòp lơh aniai, gơ gam tàm tu\ tơngai sền jat. Bơh sơnrờp ai go\,  sơnơm Dimethumor hala sơnơm Insoral den gơ geh pràn kơryan  kòp do.

-Ơ ồng, kỹ thuật mut lơh geh  bơta lơi kal ke ờ, geh kờ` cau kuang gah kỹ thuật pơlam hala cau tam phan geh bơsram lơh is?

Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu: Bơta do den ờ kan, bươn lơh. Tàm dơ\ sơnrờp den bol a` ai làng bol bồm sơnơm Insoral đang nha sền kơryan geh kòp lah ờ. Tơnơ\  hơ\,  git go\ kơryan geh, bơsềt Fitopthora gơ kis tàm ù, tơnơ\ hơ\ bol a` bồm sơnơm tàm ù nàng gơsơt bơsềt tàm ù mờ kơryan đang nha, la broa\ lơh bal hia\ ngan.

Dan ưn ngài Thạc sĩ Huỳnh Minh Châu.

                                                          Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp.