VOV4.K’ho - Tàm rài kis pah ngai cau M’nông dê bơh rài yau tus tu\ do, tờm che rơyah brê mờng quèng ngan. Tờm rơyah brê ờ mìng là phan nàng lơh hìu mờ ală phan ngui tàm hìu bơnhă, mờ gam geh tru\ gơm gơs ua\ phan sa krơi is, gơ gơs phan sa bơkah tiơng pơn rơ geh ua\ cau kờ`.

Rài yau tu\ tìm rơkàng hìu hìu, cau M’nông tu\ lơh hìu ờ gơtùi ờ geh che rơyah. Che rơyah geh ngui nàng kơt jrong, dơm,… ai nha bơh che rơyah dê geh ìs ro, tơnơ\ hơ\ tà` mờ che gle đơr neh kồs halà che rơyah ngui nàng tìm rơkàng hìu. Tài nha rơyah geh khà kơljap, bơta pràn jai kong mờ mìu càl mờ trồ tơngai duh jo\ rlau pơn drờm mờ tìm rơkàng hìu mờ nhơt ja, nha tàu halà nha lơ u.  

                                              Phan đì rơwas geh tà` mờ che rơyah brê

Tàm broă lơh sa pah ngai bơh cau M’nông dê, geh ua\ phan ngui geh lơh ơh che rơyah bè phan kup rơwas, ală phan ngui tàm rài kis bè sah bài (geh tà` bơh che rơyah), tà` che sơ\, đồng, nir, tà` kơldung triau yồng ală phan dềt bè sap dềt, glah ù, nhồng, lơh che sơna kam, tà` rơsu\ kup ka….

Ồng Điểu Mek, ơm tàm [òn Bu Boong, xã Dak Ndrung, kơnhòal Dak Song, càr Dak Nông pà git: Gơwèt mờ cau M’nông, bơh rài yau tus tu\ do, che rơyah ờ gơtùi ờ geh, kung ndrờm bè tờm gle, tờm đơr sơl. Tài che rơyah gơ jat bal mờ rài kis pah ngai tus tu\ do kung gam bè hơ\ sùm:

“Tu\ do, a` kung gam ngui che rơyah nàng lơh ală bơta kơldung, đồng nir, che sơ\, bài… tà` mờ che rơyah den phan lơh gơs kơljap ngan, bơ`à, lơ bơn, niam mờ ngui jo\ tai, mờ che rơyah geh ngui pal là che rơyah krà`, dờng, tu\ do tàm brê gam dùl êt ngan. Che rơyah tu\ koh cèng rê den lời ra` 2, 3 ngai, tơ nơ\ hơ\ tram tàm dà gơ in lơ bơn hơ\ sồng blah, kồs mờ tà`, lơh bè hơ\ den hơ\ sồng che rơyah lơ bơn mờ kơl jap”.

Tàm phan sa cau M’nông dê, gòl là dùl phan sa mờng quèng ngan, geh ua\ cau kờ`, geh bơta bơkah krơi is; gơ lơh lơ ngàm, lơ ngồt, mờ bơ tang. Phan sa [uơn ngan rlau jơh bơh gòl là biap gòl buh, hồl cik mờ boh mre\ bo\ lề. Bơdìh hơ\ tai, gòl gam geh gơm biap pài, gòl gơm mờ biap `se, blơn bơtang, ka halà poac, jơh ală phan do ơn tàm ding đơr buh prùng tàm ồs, tàm tu\ prùh den ngui dùl nrang gle tơrdih gơ in lề. Do là phan sa tiơng pơn rơ cau M’nông dê, tu\ do kung gơ gơs phan sa tiơng pơn rơ tàm ală hìu tac phan `ô sa tàm càr Dak Nông.  

                                                                                Gòl cik mờ boh mre\

Kung jat ồng Điểu Mek yal, gòl sa geh 2 bơta, gòl tàm brê den bơtăng, gòl dềt rlau. Ai gòl tàm dà den dờng rlau, sa gơ lơh bơ sơt:

“Gòl gơm biap pài mờ biap `se, hồl, gơm mờ poac, ntìng sa bơkah ngan. Gòl dà sa gơ lơh bơ sơt, gòl brê den bơtang, den tàng jat mờng chài bơh mò pàng rài yau dê, gòl là dùl bơta sơnơm sùm geh cau M’nông ngui nàng lơh jơh bơ`ul, jơh khih, sơm gơ prồ ndul, jơ ah ndul mờ kung là phan sa niam ngan ai cau ùr pa deh in”.

Tu\ do, brê gơtìp kơl mus ua\, bă brê ngai sơlơ ờ gam tai, che rơyah kung ờ huan geh tai sơl. Rài kis tam gơl pa, làng bol M’nông kung neh tam gơl ngui ală phan bơna tàm rài kis, broă lơh sa sươn sre pa, mơya ờ ua\ hìu bơnhă kung gam gàr bơta niam chài bơh jo\ ồng mò dê lời wơl, ua\ phan tà` mờ gle, đơr, che rơyah bè sơ\, đồng, nir… kung gam geh ngui tàm rài kis mờ ală phan hơ\ sùm geh yồng tàm rơngda hìu [ềp, gơ đềt dà jù tu\ tơngai dê, nàng tơngkah rơnàng tơnơ\ do  git mờ sền dờng màng ală niam chài bơh jo\ kòn cau he dê.

Cau cih Thị Đoăt – Cau mblàng K’Duẩn