VOV4.K’ho- Thôn Lủng Cháng, xã Hà Hiệu, kơnhoàl Ba Bể, càr Bắc Kạn là tiah mờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp neh geh tŭ tơngai jŏ jòng lơh broă tàm pơgap ală nam bơh nam 1943 tus nam 1945. Dùl bă brê tiah Đại tướng neh geh tŭ ơm kung gam geh làng bol rềp mềr hòi mờ mat sơnđan Brê Đại tướng, bè kah wơl bơhiàn kah yau bềng pơn iờ să bơh ƀòn dê, gơ jat bal mờ nam nhai lơh broă kac màng bơh Đại tướng dê kung bè làng bol kòn cau Dao Tiền tiah do dê.  

Sơrlèt gan gơl gùng bê tông pơgap rlau 7 kơi sồ bơh tiah tờm xã Hà Hiệu là tus thôn Lủng Cháng. Gơ wèt mờ làng bol tiah do, ală nam nhai lơh broă bơh Đại tướng Võ Nguyên Giáp dê tàm Lủng Cháng là dùl jơnau yal kah yau bềng bơta pơn iờ să.

Brê Đại tướng tàm thôn Lủng Cháng, xã Hà Hiệu, kơnhoàl Ba Bể, càr Bắc Kạn

Bol hi lòt còp hìu bơnhă cau ling chơt màng Bàn Văn Hoan, deh nam 1910, đảng viên kòn cau Dao sơn rờp ngan bơh càr Bắc Kạn dê mờ là cau dờp lơh oh mi bơh Đại tướng dê. Ală nam bơh nam 1943 tus nam 1945, Đại tướng Võ Nguyên Giáp tus Lủng Cháng bơt bơtàu srơh kac màng, hìu ồng Hoan dê gơ gơs anih ơm wơl. Tàm jơnau cih kah kir “Ală gơl gùng kah yau”, Đại tướng Võ Nguyên Giáp yal wơl: “...Tŭ lòt gan tiah do, añ mut ơm wơl tàm hìu bi Hoan, cau Đảng viên sơn rờp bơh kòn cau Mán Tiền dê. Hìu bơnhă wă rò sơrmah sơrmài ngan. Nàng gàr ndơp ndơr ai kwang bàng in, ùr bơklau bi Hoan neh lời cơldŭ is khi dê ai bol hi in. Jat bơhiàn joư rài, kòn cau Mán Tiền wèr ngan, ờ tŭ lơi ai cau krơi sơ ƀơi ơm wơl tàm cơldŭ is bơh ùr bơklau dê...”

Bă brê hờ ngkời hìu geh ù tiah kơh bơnơm, geh uă kuèl lŭ ndơp ndơr gơ gơs là anih Đại tướng ơm mpồn tŭ bol sò tơm jòi kup. Đại tướng neh dờp mè ồng Hoan là mè ròng, ồng Hoan mờ oh tờm là Bàn Văn Cao là oh mi mờ lơh yàng jat bơhiàn làng bol kòn cau dê. Bè cau tờm tàm hìu bơnhă, Đại tướng neh geh hìu bơnhă ồng Hoan mờ làng bol tàm ƀòn sền gàr, uă dơ̆ lik klàs bơh bơta wềl, wàng se bol sò tơm dê. Geh tŭ bol sò tơm mut nisơna, Đại tướng geh mè ồng Hoan pồn tàm gơnru kòi mbar ơn hơđăng dra hơ̆ sồng gơtùi klàs.

Tiah do neh geh dờp là tiah tềl kah yau kac màng

Tŭ ồng Bàn Văn Hoan gơtìp bol sò tơm kup, bulah bol sò tơm ngui tơl kai pù pờng, uă dơ̆ chơt iơh, mơya ồng kung gam dùl nùs sền gàr kac màng. Geh dùl pơnai kao klìu, ồng kung pơyua pơ ùr cèng rê wa Văn in nàng wa geh tai pràn kơldăng mờ lơh broă. Ngai 16/5/1944, bol sò tơm neh gơ sơt đảng viên jơh nùs tàm thị xã Bắc Kạn. mò Bàn Thị Chủ, kòn ùr cau ling chơt màng Bàn Văn Hoan dê kah wơl: “Añ ờ geh tìp wa Giáp, mìng klo yal lơm gời tài lài do bèp añ dê lơh broă kac màng bal mờ wă Giáp. Wa kung dong làng bol tàm do uă ngan. Lơh broă kac màng tàm Lủng Cháng hơ̆ sồng bèp añ dê jun wă Giáp dô pồn bol sò tơm tàm tiah ndai. Broă do gơlik geh neh jŏ, bulah ờ geh tìp Đại tướng mơya añ sùm pơn iờ să tài bơh wa Giáp neh tus ndo, lơh broă kac màng bal mờ làng bol tàm do, cèng wơl ring lơngai thôn ƀòn in”.

Hìu yau bơh ồng Bàn Văn Hoan dê tŭ do neh gơ gơs suơn tam tơngời mờ mìng gam wơl tềl bơnàng hìu. Tiah bơnơm lŭ hờ ngkời hìu ồng Hoan dê là tiah mờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp neh geh tŭ ơm pồn geh làng bol hòi mờ mat rềp mềr ngan Brê Đại tướng. Brê geh làng bol Lủng Cháng sền gàr. Gơ wèt mờ làng bol, brê do gam cèng gơtha kuơmàng, king crŭ ngan mờ kung là bơta pơn iờ să bơh làng bol kòn cau Dao tàm thôn Lủng Cháng dê. Sơnam pa tus, tơl mpồl sềm par rê, nrau chờ hờp tàm ală cồng Sau Sau gam căt cồng.

Chu ñàng tàm tơrñăng tềl kah yau geh lơh tềng jơng bơnơm, ồng Triệu Sành Chiêu, Ƀí thư Ci ƀộ thôn Lủng Cháng ờ gơtùi pồn bơta pơn iờ să: “Añ pơn iờ să ngan là cau Lủng Cháng, geh tiah tềl kah yau, tiah mờ Đại tướng Võ Nguyên Giáp neh geh tŭ lơh broă. Mờ bơta pơn iờ să hơ̆, añ bal mờ làng bol tiah do neh lơh ngan sền gàr, lơh niam, pah nhai pơs wàs, jì nhơt, pès wàs rŭ rơm tàm tiah tềl kah yau nàng tiah do sơlơ sàng goh, niam bơnĕ, mờ kung sền gàr dà tơlir ai brê Đại tướng in”.

Làng bol kòn cau Dao thôn Lủng Cháng neh hời rơhời brồ guh lik klàs rƀah. Ală bă ù mpờl lŭ rơ đeh neh geh lơh niam gơs lŏ sre tam kòi, gơs mìr tam tơngời. Làng bol chồl pràn tam gơl rơndap sap sèng chi tam, tam tai ală bơta chi tam bè mận gờñ, tờm chi lơh sơnơm hơ đơm mƀur brê; tơrgùm ròng phan 4 jơng jat broă lơh ròng lơmă nàng tơnguh cồng nha lơh sa. Tŭ srơh tam brê bơtàu tơnguh pràn, cau Dao Lủng Cháng neh dờp ơpah sền gàr brê rơcang gàr bồ tô mờ tam tờm keo, tờm chi mỡ ờ mìng lơh tơlir rlau ai brê Đại tướng in mờ gam tơnguh priă jền lơh geh tai. Kuơmàng, ală ơruh pơnu kòn cau Dao thôn Lủng Cháng gam tus bal crơng gơs Hợp tak xã nhơl chờ, tam bơsềt mờ tam tờm chi lơh sơnơm. Bi Triệu Kiềm Nần, dùl nă klau pơnu tàm thôn Lủng Cháng, xã Hà Hiệu pà git: “Rơnàng cau kơnòm să pơn iờ să ngan bè Đại tướng Võ Nguyên Giáp lài do rê lơh broă kac màng. Mờ bơta pơn iờ să hơ̆, cau kơnòm să bol he jơh nùs lơh sa bè tơl bơta, bè tam brê, crơng gơs Hợp tak xã nàng dong ƀòn lơgar bơtàu tơnguh, nàng tơl hìu bơnhă in geh rài kis niam rlau”.

Mờ bơta sền gròi dong kờl bơh dà lơgar dê, Lủng Cháng tŭ do neh geh gùng bê tông, geh gùng che ồs đèng dà lơgar, geh dà ngui sa sàng goh. Tàm nùs nhơm chờ gờp sơnam pa, ală ntê bơkàu đào, bơkàu mận lì niam ngan tàm brê Đại tướng, pơgồp bơnah lơh niam rlau tai bơta tam gơl bơh tiah do dê. Gơ wèt mờ ală cau Lủng Cháng, rùp să mờ ală jơnau yal bè Đại tướng tàm nùs làng bol dê geh yal wơl mờ jơh bơta pơn iờ să, tài hơ̆ là dùl bơnah kah yau bơh ù tiah do dê mờ ală rơnàng bèp ồng khi dê neh tă pơgồp mờ dà kơl hề, ntìng mhàm bơt bơtàu gơs.

Cau mblàng K’Duẩn