Càr Dak Nông geh rlau 23 rbô nơm kơn rồ, uă ngan là sơntìl kơnrồ rơmit tàm bòn lơgar, să dềt, mờ dờng lơyài ngan. Nàng tơnguh jơnhua cồng nha ròng phan, bơh nam 2009, càr Dak Nông neh blơi 63 nơm kơn rồ dăm sơntìl Brahman, pà ală hìu nhă ròng kơnrồ tàm kơnhòal }ư Jut in, nàng mut lơh tơr lòng lài broă bơ tờp sơntìl tam gơl niam mpồl kơnrồ. tus tu\ do, tàm kơnhòal }ư Jut neh geh mờr 1 rbô nơm kòn bè sơntìl pa, geh mờr 40 khà kơnrồ lơh poac kơnhòal dê. Bơh sền gròi gah lơh sơnơm phan ròng dê, tu\ pa deh, kòn bè kơn jơ\ rlau gùl dơ\ pơn drờm mờ kòn bè rơmit, kơn jơ\ 24 ki\. Tơ nơ\ 12 nhai, kòn bè neh kơn jơ\ tus 2 tà mờ gùl, tàm tu\ hơ\, kòn bè rơmit ờ hềt tus 1 tà gùl sơl. Là 1 tàm ală hìu nhă sơn rờp tàm ntum Dak Rông, kơnhòal }ư Jut ròng kơn rồ sơntìl pa, tu\ do hìu nhă ồng Vũ Quang Huy  neh geh 3 nơm kơn rồ sơntìl pa Brahman. Ồng pà git ală bơta niam bơh kơn rồ do dê pơn drờm mờ sơntìl kơn rồ tàm bòn lơgar: “ Gơ geh uă ngan bơta niam, lài ngan là khà kơn jơ\ să ai poac den uă rlau. Dơ\ 2 là bơta pràn sơndtă mờ kòp niam rlau. Dơ\ 3 là kơn rồ sơntìl pa do den geh bơta niam rlau tu\ he ngui tàm broă lơ òr halà pơn diang phan bơna bơh tiah ngài.”

Bơh cồng nha lơh geh tàm }ư Jut, lồi nam 2012, rơndap broă bơ tờp pa sơntìl kơn rồ neh geh rê ơnàng tus ală kơnhòal Tuy Đức, Dak Glong. Ồng Bùi Việt Hùng ơm tàm ntum Dak Rtih, kơnhòal Tuy Đức pà git, broă ròng kơnrồ buơn ngan, tài kơn rồ Brahman gơ kờ` ngan mờ bơta ròng phan tàm bòn lơgar. Ồng pà git:“ Phan siam kơn rồ tàm bòn lơgar in den geh uă ngan, tàm kàl mìu den `hơt geh uă, mờ he ngui tai rơhe, tu\ làng bol lơh kòi săng sơbì den he tơr gùm cèng rê, ngai lơi kòl broă ờ gơtùi lòt tơ wès `hơt den ai rơhe hơ\ nàng siam gơ in, kung buơn ngan. Ròng kơn rồ tu\ do kung geh khà phơng ơn suơn mìr in, buơn bùai ngan.”

Kơn rồ dam den bơ tờp sơntìl tus mờ  ròt kơnrồ me tàm bòn lơgar. Mờ ală kòn bè sơntìl pa gam hời rơ hời dờng, hơ pơr gon cèng wơl priă jền làng bol in. Ồng Võ Hữu Quang ơm tàm ntum Dak Rtih, kơnhòal Tuy Đức pà git:“ Kơn rồ Brahman sơntìl pa do bơ tờp, 1 nam den bơta kuơ gơ dê gơguh uă rlau 2 dơ\ pơn drờm mờ kơn rồ rơmit tàm bòn lơgar. Tàm tơngai sơn rờp geh rơndap broă dong kờl sơntìl, den làng bol kung geh pơlam bơta chài ròng, bơta chài bơ tờp sơntìl, dơ\ 2 là bè bơta chài lơh wàng ròng, phan siăm, den he ròng kơn rồ do pal gàr tơl bơta pràn nàng gơ jă me, tam gơl mpồl kơn rồ bòn lơgar dê bơtàu tơnguh kơ\ kơljap.”

Pa do, anih duh broă làng bol càr Dak Nông neh ki\ rơndap broă bơtàu tơnguh mhar mpồl kơn rồ poac geh bơta niam uă, rề ơnàng broă ròng kơn rồ sơntìl pa tus jơh ală kơn hòal tàm càr. Jat mờ hơ\ càr geh bơcri tai 163 nơm kơnrồ dam sơntìl Brahman jàu ală hìu nhă ròng phan in nàng bơtàu tơnguh kơn rồ tàm bòn lơgar. Làng bol gam geh pơlam bơta chài ròng, lơh wàng ròng, bơta chài jơm phan sang bơh broă lơh sa suơn sre nàng lơh phan siam kơn rồ in. bal mờ broă tam gơl pa sơntìl kơn rồ, càr kung dong làng bol chồl pràn broă tam `hơt sơntìl pa, wèt tus broă ròng phan jat broă lơh anih suơn dờng, mơ kung hời rơ hời bơto bơtê mpồl cau pơlam broă lơh sa mut lơh broă bơ tờp sơntìl jak chài, kờ` mhar rề ơnàng mpồl kơnrồ sơntìl pa.

………………………………………

Kỹ sư Đặng Viết Duân atbồ cơldu\ lơh broa\ ròng phan, di gah lơh broa\ sơnơm phan ròng càr Dak Nông ai git, tơnơ\ geh sền sơnơng sra\ nggal mờ geh bơta lòt sền mùl màl bơh ala\ càr, gah lơh broa\ sa càr Dak Nông neh sền sơnơng nền ngan rwah sơntìl kơnrồ Brahman nàng bơtờp sơntìl kơnrồ bòn lơgar. Do la  kơnrồ geh ua\ ngan bơta niam bè di pal mờ bơta ròng phan bơh càr, kơnrồ geh deh den khà poac ua\, poac niam, mờ kơnrồ me pa gơtùi bơtờp mờ ala\ sơntìl kơnrồ ua\ poac bơh châu Âu, tài kơnrồ tàm bòn lơgar dềt ir,  ờ gơtùi bơtờp sơntìl. Kỹ sư Đặng Viết Duân ai  git:“Kơnrồ Brahman di jơi kơnrồ Zebu, den bè bơta trồ tiah den gơ kung ndrờm  mờ trồ tiah lơgar he, den  tàng bơta siam  gơ kung ndrờm bè kơnrồ Việt Nam, ngan la gơ sa ua\ rlau, ai phan siam den kung ndrờm bal. Gơ kung sa nhơt, rhe, hơ\ sồng ngkòng tơngời, tơl ala\ bơta bươn boài ngan. mờ bol a` kung neh geh pơlam tus làng bol lơh ờ ua\ broa\ lơh jơm glòm bơceh lơh phan siam kơnrồ tàm nhai prang den gơ geh cồng nha ngan”.

-Ơ bi, tu\ ròng kơnrồ sơntìl Brahman den làng bol kờ` pal mut lơh ala\ bơta chài lơi?

Kỹ sư Đặng Viết Duân: Ròng kơnrồ do kung ndrờm bè ròng kơnrồ he, lài jơh la làng bol pal kah tus lơh kloh  wàng ròng, dơ\ 2 la è he pal kùai è di ngai du\ mờ rơsĩh vôi bòk nànng geh sơndra\ ờ ua\ bơta kòp mờ phan kis bal. Dơ\ 3 la  pal lơh jat kràn ngan  broa\ cit sơnơm rcang sơndra\ kòp bơh aniah lơh sơnơm phan ròng. Dơ\ 4 la di ngai du\ dùl nam 2 dơ\ geh cih sơnơm jơrkai, sai, tài  kơnrồ he ê pờ lềng,  gơ geh ua\ ngan phan kis gơ kờ` ngan mờ kơnrồ.

-Ơ  bi, tàm broa\ bơtờp sơntìl bơh kơnrồ Brahman mờ kơnrồ he den cau ròng pal kah tus bơta lơi?

Kỹ sư Đặng Viết Duân: Mùl màl geh ờ ua\ kơnrồ me sơntìl, ngan la kơnrồ bơh làng bol kòn cau, den gơ dềt ir lơh kơnrồ dam ờ gơtùi jring. Tài sa\ kơnrồ dam gơ dờng ngan, pờm mas bơh kơnrò dam jòng dờng, kan ngan geh ai dam jring, den cau ròng pal ai kơnrồ me ơm đang jơnhua. Bè tờm ngan la kơnrồ he la kơnrồ dềt, den  tàng bol ai ai kơnrồ dam  dờng bơtờp Brahman, gơ kung ờ hềt la  kơnrồ sơntìl  di pal ngan, den ai kơnrồ do den gơ geh gơ di pal, mờ kòn bun kung di pal mờ ntìng but bơh kơnrồ me nàng gơ deh buơn boài. Tơnơ\ he geh bơtờp sơntìl gơ deh gơs kơnrồ tơnơ\ do den hơ\ sồng he rwah wơl ala\ kơnrồ kòn niam nàng tơmut dà bràm  niam, sơnđan la tơmut bơtờp bun,  kờ` tơngguh khà bơtờp kơnrồ sơntìl pa  niam rlau.

-Ưn ngài, bi ua\ ngan.

                                              Cau mblàng K’ Duẩn mờ K’ Brọp.