VOV4.K’ho - Tềng đap bơta tam gơl trồ tiah, trồ prang dờng soat dà gơlik geh kal ke, Trung tâm khuyến nông dà lơgar pơgồp mờ ală càr Tây Nguyên dong kờl làng bol lơh broă sa priă jền crap tơr lòng lài mai\ [ồm dà hòr `tờc ai tờm tiêu in. Broă lơh do bơh sơn rờp ai go\ uă bơta kơp kơnờm:

Hìu nhă ồng Nguyễn Xuân Túc, ơm tàm [òn 2, xã Băng Drênh, kơnhoàl Krông Ana, càr Daklak geh 1 rbô 300 `jrong tiêu gam tàm tơngai tơnhàu. Kàl lài, tài aniai bơh trồ prang dờng soat dà mờ kòp tu sa den tàng cồng nha tơnhàu lơyah, mìng geh mờr 5 tấn tiêu. Ồng Túc pà git, bồ nam do, Trung tâm khuyến nông càr Daklak pơgồp bal mờ Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên dong kờl hìu nhă crap mai\ [ồm dà hòr `tờc suơn tiêu in. Tus tu\ do, suơn tiêu gơs niam, khà tơt plai uă. Digơlan cồng nha tơnhàu gơguh uă rlau 1 dơ\ mờ gùl pơn drờm mờ nam lài. Ồng đơs: “Bơh ngai hìu nhă crap mai\ [ồm dà hòr `tờc tus tu\ do den a` go\ broă sơngka sền gàr suơn tiêu in ờ huan hoàc uă tu\ tơngai lơh broă, ờ duh pal hoài ding dà mờ tê nàng [ồm tơl tờm, phơng ờ duh pal rơ sìh bè lài tai, khà phơng ơn kung tềm pềr rlau mờ lài. Bơh tu\ crap, bol a` neh ơn 3 tus 4 dơ\ phơng, suơn chi tu\ do gơs niam mờ ring ngan, ờ di bè kàl lài.”

Do là mai\ [ồm dà tềm pềr bơh ală kỹ sư bơh Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên bơceh lơh, jat broă lơh niam wơl bơh công nghệ lơgar Israel dê. Ròt mai\ do geh dùl nơm sơntèk lơh hờ đang dơng mờr 2 khối dà geh [ồm bơh tơrlung. Dà bơh sơntèk geh hòr tus ală tờm tiêu jat ală ding đù tơp tàm ù. Bơh ală ding do, dà geh tam cah dềt bơh ală ding kau su dềt rlau, tơrbo\ mờ ală béc [ồm tàm tờm tiêu. Tu\ kờ` ơn phơng, cau lơh broă sa mìng klài lề khà phơng pal ơn tềng sơntèk dơng dà, hơ\sồng pờ mai\ [ồm bè [ồm dà. Phơng geh jat dà, hòr tus tơl tờm. Bi Nguyễn Xuân Ních, geh dong kờl crap mai\ [ồm tềm pềr do suơn tiêu geh 800 `jrong in pà git: “Ròt broă lơh do geh uă bơta kuơ, lài ngan là he ờ duh pal cèng phơng ơn tơl tờm, hơ\sồng ơn phơng ờ ngòt trồ tơngai duh, mìng klài phơng, sơnơm tàm dà hơ\sồng [ồm. Pa do, trồ tơngai duh sùm, a` ờ duh pal hoài ding dà, crap bec, mờ mìng pờ mai\ [ồm gời. Pơn drờm mờ kàl lài, a` mut ngui broă lơh do tàm suơn tiêu niam rlau.”

Jat Tiến sĩ Lê Ngọc Báu, lài do là kuang atbồ Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên, công nghệ [ồm dà hòr `tờc pơgồp bal mờ ơn phơng jat gùng dà hòr, dong tờm tiêu dờng mhar rlau mờ [ồm dà, ơn phơng bè ờs. Dilah công nghệ do geh mut ngui tàm ală suơn tiêu pa tam den [uơn ngan, dong suơn chi ờ huan gơtìp kòp tu sa aniai, ngan là gơtùi tơnhàu dơ\ sơn rờp tàm nam dơ\ 2 tơn. Tàm ală suơn tiêu gam tơnhàu, [ồm dà – ơn phơng jat công nghệ pa kung cèng wơl cồng nha tơnhàu uă rlau mờr 20%, mơkung tềm pềr uă ngan bơta priă jền. Ồng pà git: “Mai\ [ồm dà tềm pềr do geh ală bơta niam bè do, lài ngan là gơtùi tềm pềr khà dà [ồm mờr 20%, dơ\ 2 là gơtùi tềm pềr phơng Kali mờ Urê kung mờr 20%. Phơng geh ơn jat dà [ồm den tàng tơmù dimơ bơta gơ lề, dùh tàm ù là ndrờm bè ờ geh tơn. Kuơ màng là dong tềm pềr tu\ tơngai mờ cau [ồm dà mờ tềm pềr jơh khà cau ơpah ơn phơng. Dùl bơta niam tai bơh mai\ [ồm do dê là phan bơna tàm lơgar gơtùi lơh gơlik, làng bol gơtùi crap lơh dùl bă [uơn [ùai. Tơnơ\ mờ tu\ geh pơlam mờr 1 jiơ, den làng bol gơtùi blơi nàng crap ngui mơ tàm suơn he dê.”

Công nghệ [ồm dà tềm pềr geh Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên sền gròi bơh công nghệ [ồm dà hòr `tờc bơh lơgar Israel dê rlau 10 nam lài. Ală kỹ sư bơh viện dê neh kơ lôi sơ nơng, lơh niam wơl, dipal mờ bơta pơn rơ is bơh ờ uă bơta chi tam dê, tàm hơ\ geh tờm tiêu. Priă jền bơcri blơi mai\ do tàm tơl lồ pơgap bơh 50 tus 60 tơlak priă, gơ jat bè tơl bơta ding đù. Ngui mai\ [ồm dà tềm pềr do, làng bol gơtùi tơmù tơngai dờng pràn bơh sơn rờp tờm tiêu dê, tềm pềr dà [ồm, phơng ơn mờ priă ơpah cau lơh broă, mơkung gàr niam bơta dờng pràn sùm suơn chi in.

               Cau cih mờ yal tơnggit K’Duẩn