La tiah geh mat tơnau dà ờ dờng, mơya kơnhoàl Dak Song, càr Dak Nông neh sền dờng màng bơtàu tơnguh geh cồng nha broă lơh sa tus mờ ală hìu nhă geh tơnau dà mờ broă mut lơh ală broă lơh ròng ua\ bơta  ka bơrlu\ bal. tus tu\ do, cồng nha lơh geh neh go\ loh làng ngan tàm ală hìu nhă ròng ka jat broă lơh do.

Nam do là nam dơ\ 2 hìu nhă bi Điểu Lơi ơm tàm bòn 6, bòn drà Đức An, kơnhoàl Dak Song, càr Dak Nông ròng ua\ bơta ka bơrlu\ bal. Tàm mat tơnau dà ơnàng rlau gùl sàu, hìu nhă bi neh ròng 4 bơta ka, tàm hơ\ geh ka chép sơntìl pa V1, ka kròp dam, ka `hàu mờ ka bò dờng. tàm hơ\, ka chép 60%, ală bơta ka gam wơl là 40%. Kàl ròng ka nam lài, hìu nhă bi Điểu Lơi tơnhàu geh 5 tấn ka, tac geh rlau 150 tơlak. Ai kàl do, tơ nơ\ mờr 2 nhai tơdùh sơntìl, ka neh dờng ndrờm 2, 3 nau tê. Bi pà git, dilah mut lơh di mờ jơnau pơlam den ka dờng mhar ngan, cồng nha lơh sa uă rlau mờ ală nam lài:“ Làng bol ròng ka jat di mờ jơnau pơlam bơh kuang bàng pơlam broă lơh sa dê den ka dờng mhar ngan mờ gàr bơta niam, ka ờ gơtìp kòp lơh aniai. mờ khà priă tac bơh 20 tus 30 rbô 1 ki\ den làng bol ngan là geh cồng.”

Hìu nhă ồng Chu Văn Nhơn kung ơm tàm bòn 6 bòn drà Đức An, geh 2 tơnau dà, ơnàng di pơlam 1 sàu. Nam sơn rờp ròng  ka jat broă lơh ròng ua\ bơta ka bơrlu\ bal, geh dong kờl 1 bơnah sơntìl mờ phan siam, ồng Nhơn gam khin cha bơcri tai 30 tơlak priă nàng lơh niam tơnau dà mờ lơh broă ndai. Tơ nơ\ 2 nhai ròng, tu\ do, ka neh dờng niam. Ồng yal:“ Mut lơh broă lơh ròng tam phan tàm dà, geh bơta dong kờl bơh bòn drà dê, hìu nhă a` ròng ală bơta ka là ka kròp, ka chép, ka `hàu mờ ka bò dờng. tàm tơngai ròng den ka dờng niam ngan, ờ hềt go\ geh kòp lơh aniai, 1 ngai a` siăm ka 2 dơ\ là àng drim mờ trồ mho, tus tu\ do den 1 ngai a` siam bơh 7 tus 8 ki\.”

Jat anih pơlam broă lơh sa kơnhòal Dak Song, bơh cồng nha sơn rờp bơh kàl ròng ka lài, tu\ do, anih do gam dong kờl ală hìu nhă geh tơnau ròng ka jat broă lơh do. Gùt kơnhòal tu\ do geh mờr 300 hìu nhă ròng ka mờ khà rlau 70 lồ mat dà. Broă dong kờl 1 bơnah sơntìl, phan siam mờ bơta chài ròng ka jat broă lơh ròng ua\ bơta ka bơrlu\ bal neh pơ gồp bơnah bơtàu tơnguh khà phan tàm dà tàm kơnhòal tiah kơh bơ nơm do.

…………………………………………..

 Jat kỹ sư ròng phan Phạm Như Nguyệt cau kuang bơh anih bơto pơlam broa\ lơh sa kơnhoàl Dak Song, càr Dak Nông, den: Mìng kờ` roh dùl ê\t khà pria\  bal mờ ngai lơh broa\ sền gàr ròng siam, cau lơh sa gơtùi ngui ala\ tơnau dà he geh, tuh dà chi tam in ndang mờ bơtàu tơngguh lơh broa\ sa hìu nha\ bơh ròng bal ua\ bơta ka.

Yal bè broa\ lơh sa do mờ bơta chài bơh broa\ rcang tơnau, sơntìl ka, tus ròng siam sền gàr, rcang sơndra\ kòp tus mờ ka, kỹ sư Phạm Như Nguyệt ai git:

Broa\ lơh ròng  bal ua\ bơta ka geh  bal  ka V1, geh ròng tus 60%, gam wơl ala\ ka ndai bè ka nhhàu hala  ka kròp den tơl bơta ka geh  ròng bơh 10 tus 15%. Mờ tơnggu me  bơh bol a` dê la bơtàu tơngguh cồng nha lơh sa tàm dùl ba\ mat dà, tài ròng bal ua\ bơta ka krơi is, den geh ngui jơh ala\ bơta phan siam tàm dà geh.

-Ơ kỹ sư, bơta chài rwah sơntìl kung bè rcang tơnau lài mờ tu\ ròng la mbè lơi?

Kỹ sư Phạm Như Nguyệt: Lài jơh, bol a` kung geh pơlam tus la\ hìu nha\ mut lơh broa\ lơh bè bơta chài rcang lài tơnau. Lài jơh la he yuh soat jơh dà  lài tàm tơnau, tơnơ\ hơ\  he lơh kloh tàm tơnau, lơh la twah was jơh ala\ nhơt, chi, chi  ru\ rơm gùt dar àr tơnau, tơnơ\ ngui vôi mờ khà bơh 15-20 kg tàm dùl sào, khà vôi do gơjat mờ bơta  dà mbring bơh ù, ù ua\ mbring den slơ pal tuh ua\ ngan vôi, pơnjat tai la is tàm tiah jơng  tơnau tus tu\ ù mbờ] tàm tơnau gơbàn dàng la di. Ba` di ìs mờ tơngai ua\ ir tài ù neh gơbàn mbring mờ is ua\ ir den gơlik dà mbring mờ dà slơ sràt. Tơnơ\ geh is bơh 5-7 ngai den he tuh phơng nàng dong ala\ bơta phan siam geh is tàm ù tiah gơ geh hòn cat. Pơnjat tai la he tơmut dà, lơh 2 tu\ tơngai, dơ\ sơnrờp geh tơmut dà di bơh 30-40 phơng mờ tram tơnau bơh 3-5 ngai, tơnơ\ tu\ dà geh  gơ gơs dà tơlir bơh nha prìt bơnung den he tơmut dà dơ\ 2, tu\ do he geh tơmut dà bơta kờ` bơh ròng ka la dùl thơt 7 mờ gơtùi đùh ka ròng. Lài mờ tu\ đùh ka ròng, den he pal blơi sơntìl ka niam, sơntìl ka pal geh blơi tàm anih lơh sơntìl geh pin dờ`, geh pơnrơ ua\ nam, sơntìl ka do pal pràn sa\, ờ gơbàn sồt ngkàp, jơh ngir. Ka sơntìl pal drờm bal, pal pleh  rwah  ka dờng ir kung bè dê\t ir, rwah ka dê\t ir tơnơ\ do geh lơh kan ngan gơ tam phà phan sa mờ dờng ờ ndrờm, bơta hơ\ la broa\ rwah sơntìl.

-Ơ kỹ sư, tàm tơngai ròng ka, den làng bol he pal kah ala\ bơta lơi tàm broa\ rcang sơndra\ mờ kòp tus mờ ka?

Kỹ sư Phạm Như Nguyệt:Tàm tơngai ròng ka, geh ờ ua\ broa\ sền gàr mờ he pal kah hơ\ la khà dà pal sùm geh tam gơl dà tàm tơnau. Kờp bal bơh 10-15 ngai, den bol he pal tam gơl dà dùl dơ\, khà dà do geh tam gơl bơh 30 -60% gơ jat tàm khà  niam bơh dà tàm tơnau. Bơta tai la bol he pal ngan ngồn sền tus phan siam ka, pal siam tơl bè khà kung bè phan siam di, nàng pleh gơbàn kòp gơ prồ ndul tàm ka. Ờ mìng siam ka in phan siam geh lơh is mờ bol he pal tuh phơng tàm tơnau ròng ka nàng lơh geh phan siam gơ geh is tàm tơnau. Tàm ka gam geh bơta gơ pờ bồ tờm, den tàng bol he pal sền tài bơta gơ pờ bồ bơh 2 bơta; la bơh ka gơbàn kòp mờ bơh ka gơ lơh is bè hơ\. Bè gơ lơh is bè hơ\, tu\ he tơngai sòl tàm  dà den ka geh gơ nhơp mù, tu\ tơngai gơguh jơnhua mờ tơngai pràn ka gam ờ nhơp tàm dà mờ pờ bồ đang dà den he pal sền di gơlan ka gơbàn kòp pờ bồ. Hala khà dà bơ\ ir, ka kis tàm dà ờ geh oxi ta\ nhơm o\ ngai den geh ai go\ ka gơbàn gơ pờ bồ jo\ jòng, broa\ lơh he dê la he pal tam gơl dà pa nàng tơngguh khà oxi mờ tơmù bơta gơbàn bơ\ bơh dà dê.

-Ưn ngài kỹ sư !