VOV4.K’ho-Ală nam lài, tài bơh tiêu tăc gơguh khà priă uă ngan den tàng uă cau lơh broă sa tàm càr Dak Lak ur ar tàm đòm jat gơ\p rề ơnàng bă ù tam gơl tam tờm chi tam do bal mờ jơnau kơ\p kơnờm geh tam gơl rài kis.

Mơya, tus nam do, uă hìu bơnhă gơlơh `ă ntàu ờ suk ờ iang, kơlôi rơcang ngan tu\ tiêu tơnhàu ờ geh uă tài bơh tu kòp lơh aniai bal mờ hơ\ là khà priă tiêu gơmù tai lơyah ngan rlau jơh bơh lài tus tu\ do tàm pơgăp 8 nam do. 

Nam 2014, sền go\ tiêu tăc geh bơh 160 rbô tus 210 rbô đong tàm dùl ki\, hìu bơnhă mò Trần Thị Tân ơm tàm thôn Nam Hòa, xã Dray Bhăng, kơnhoàl Cư\ Kui`, neh lơh nền tam gơl 1 lồ kơphê jo\ sơnam neh kra jơh nàng ai ù tam tiêu.

Tus nam 2016 lài do, sươn tiêu hìu mò dê geh plai nam sơnrờp ai tơnhàu geh 3 tấn, tăc mờ khà priă bơh 160 rbô tus 210 rbô đong tàm dùl ki\, tơnơ\ tu\ kờp jơh priă tă bơcri, hìu bơnhă mò Tân geh cồng 200 tơlak.Nam do, neh mu\t tàm kàl tơnhàu tờm mơya tài bơh trồ tiah tam gơl nisơna, tiêu lơh geh gơmù uă ngan, jơh dùl lồ mìng tơnhàu geh 1 tấn mờ nggùl lơm.

                                                           Sươn tiêu mpờl jơh tờm

Ờ mìng bè hơ\ lơm gời, mờ khà priă tăc bè tu\ do mìng bơh 50 tus 60 rbô đong tàm dùl ki\, mìng ndrờm 1/3 pơndrờm mờ tơngai tăc bơh nam lài dê, neh lơh mò Tân kơlôi rơcang ngan tài bơh ờ go\ gi\t mbơh ai priă jền nàng bơcri lơh kàl tơnơ\ in. Mò Tân muăt jrùm, đơs:

        “He lơh broă sa sươn sre là cau lơh broă sa sươn sre he kung kờ` sơl khà priă gơguh dùl êt nàng geh priă jền tă bơcri ai sươn chi in jo\ jo\ rlau, priă dơ\ ngui tàm rài kis tơl đau, mơya bè tu\ do mờ khà priă gơmù uă ngan, he kung pal tềm pềr ngan sơl, rài kis kal ke rlau”.

Ờ mìng ờ geh tơnhàu uă, gơmù khà priă uă ngan lơm, rlau 1 lồ tiêu bơh hìu bơnhă ồng Nông Văn Thắng dê ơm tàm thôn 6, xã Ea Hiu, kơnhoàl Cư\ Kui` gam gơtìp bơtờp kòp tai, mờ chơ\t jơh dùl ròt.

Bơh 1 rbô tờm tiêu gam hòn gơs niam bơh dùl dơ\ mìu jo\ jòng lồi nam 2017 pa do neh gơtìp pàl jơh, ồm rơyas, ro ntê rlau mờ nggùl tơn. Khà chi gam kis tơnhàu geh ờ hềt tus 7 tạ tiêu gar. Priă tă bơcri bơh sơnrờp mờr 100 tơlak, tu\ do gơlik wơl dồs kơnòl uă kơ` jơ\ ngan gơ wèt tus mờ hìu bơnhă ồng. Ồng Nông Văn Thắng muăt jrùm đơs bè do:

“A` lòt ai priă nhai hơ\ sồng dan jồm càn tai nàng tơrgùm bơcri sơngka sền gàr tờm tiêu, [ồm tơl bơta sơnơm mờ jơnau kơ\p kờ` nàng dong kờl kơryan jơh kòp sươn tiêu in tài bơh priă tă bơcri uă ir mơya tus tu\ do kung gam ờ jai sơl. Mìng is nam lài, a` pa tơnhàu nam sơnrờp geh 2 tạ, nam do kơ\p kơ nờm lơh geh bàr pe tạ mơya bơh dơ\ mìu pa do là gơtìp sơrbì jơh, ờ geh tơnhàu dùl êt lơi”.

Tàm kơnhoàl Ea Kar, càr Dak Lak, dùl tàm ală kơnhoàl geh bă tiêu dùl bă tiah uă ngan bơh càr Dak Lak dê, jơnau tiêu bơtờp kòp, chơ\t kung gơguh uă sơl. Ồng Hồ Tấn Cư, Kuang atbồ Phòng Nông nghiệp mờ Phát triển nông thôn kơnhoàl Ea Kar, pà gi\t, mìng kờp bơh lồi nam 2017 tus tu\ do, jơh gùt kơnhoàl geh 1.500 lồ tiêu tàm khà 5.800 lồ tiêu gơtìp chơ\t.

Uă ngan là tơrgùm tàm ală bă ù, trồ tiah ờ gơdờp mờ tờm tiêu mơya làng bol kung gam kơldang bồ tam sơl tài bơh hàm kờ` khà priă gơguh uă jat tơngai. Tu\ do, tơnhàu ờ geh uă, priă tăc gơmù uă ngan, neh lơh uă hìu bơnhă gơtìp gơ ơm tàm rài kis dồs kơnòl uă ngan.

 “Nam 2015- 2016 tài bơh khà priă tiêu tăc geh bơh 170 rbô tus 180 rbô đong dùl ki\, ngan den tàng bè hơ\ mờ làng bol ur ar tàm đòm jat gơ\p tam tiêu. Geh bal tàm ală bă ù ờ gơdờp bè ù sre, ù lơyah ù thòng den tàng bơh dơ\ mìu dờng nam lồi nam 2016 bồ nam 2017 tiêu chơ\t tài bơh tu kòp lơh aniai, mờ gơbam dà pơgăp 1500 lồ”.

Jat mò Vũ Thị Thanh Bình, Phó chi cục trưởng Chi cục Tam phan càr Dak Lak dê đơs, bulah càr neh geh jơnau tơngkah tàm rơndăp ù tiah bơtàu tơnguh tiêu kơ\ kơl jăp jo\ jòng bơh càr dê tus nam 2020 mìng geh 18 rbô lồ lơm, mơya kờp tus lồi nam 2017 pa do, jơh gùt càr geh pơgăp 43 rbô lồ, uă rlau 2 dơ\ pơndrờm mờ rơndăp ù tiah ai tam. Jơnau “lơh geh uă, tăc ờ yòm” ngan là jơnau jê bồ jê tơngoh ngan mờ cau tam tiêu gam pal ko\ng tàm broă rề ơnàng bă ù tam dùl bă ur ar, ờ go\ geh gùng geh dà.

Mơya, jat mò Bình đơs, tiêu kung gam sơl là dùl tàm ală tờm chi tam pràn ngan bơh càr Dak Lak dê, den tàng bè hơ\ nàng tiêu bơtàu tơnguh kơ\ kơl jăp jo\ jòng, gah lơh broă sa sươn sre càr kung tơngkah làng bol là pal bơcri sơngka sền gàr tiêu ală tiah geh rơndăp ù tiah ai tam, đòm jat bơta jak chài pa nàng lơh geh uă cồng nha mờ bơta niam phan bơna. Mò Bình đơs bè do:

“Gùng dà broă lơh bơh ală anih lơh broă geh gơnoar dê kung bè ală mpồl atbồ dà lơgar dê là ờ go\ di tam wơl tàm bă ù tam tiêu gơtìp chơ\t tài bơh tu kòp lơh aniai mờ gơtìp gơbam dà, tàm ală bă ù ờ gơdờp.

Mơkung tơngkah làng bol lơh broă sa sền gàr mờ sơngka niam tiêu tàm ală bă ù gơdờp mờ làng bol neh gi\t loh ngan bơta chài tam phan tàm tờm tiêu, ală bă tiêu hơ\ pal sền gàr sơngkah niam, ơm kơ\p khà priă gơguh wơl”.

                                                                 Tiêu chơ\t

Bulah gah lơh broă sa sươn sre neh geh jơnau tơngkah, mơya gơ wèt mờ cau tam tiêu jơnau gơlời wơl bơh broă tiêu gơtìp tu kòp lơh aniai, gơmù uă khà priă digơlan gơrềng jo\ jòng tơn tus tàm ală nam tơnơ\ tai, tài bơh tu\ tiêu ờ geh tơnhàu, tăc ờ yòm, làng bol lơh broă sa ờ geh priă jền nàng bơcri ai kàl tơnơ\ in, lơh aniai tơn tus bơta niam mờ phan lơh geh.

Tài bơh nàng geh priă bơcri lơh, bàr pe hìu bơnhă làng bol pal rwah broă càn priă mờ ngân hàng, bè hơ\, làng bol pal ko\ng mờ priă cồng ngân hàng dê mờ pal kơlôi rơcang ngan tai ngòt dilah khà priă tiêu gơmù ờ gơguh den pal ko\ng hoàc hươr uă rlau tai!

            Cau mblàng mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’Yến