VOV4.K’ho - Bơh bồ nam tus tu\ do,  càr Dak Lak neh dờp geh 2 nă cau gơtìp kòp as sồt tơngoh Nhật Bản B. Tu\ gơtìp kòp as sồt tơngoh Nhật Bản broă di gơlan gơtìp chơ\t là uă ngan ha là gơtìp gơlời  wơl bơta ờ niam ngan.

C^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp là broă lơh kuơ màng ngan kờ` sơndră mờ kòp, mơya mùl màl pà go\, kòn dềt gơtìp kòp as sồt tơngoh Nhật Bản ndrờm là tài ờ c^t sơnơm vaccine sơndră mờ kòp ha là c^t ờ hềt tơl ding jăt mờ kơrnoăt geh ai.

Go\ kòn ùr Nay H’ Đa (5 sơnam) geh tơngo\ duh să, jàng lah kòn duh să bè ờs den tàng bi Ksơr Ló, kis tàm [òn Bir, xã Ea Hiao, kơnhoàl Ea H’Leo, càr Dak Lak lòt blơi sơnơm tơmù duh cèng rê nàng ai kòn in hùc. Pe ngai tơnơ\ go\ kòn duh să ờ gơmù tơngo\ jroă rơlao mờ rơtơs jơng tê, ùr bơklao bi Ksor Ló tu\ hơ\, hơ\ sồng cèng kòn tus hờ hìu sơnơm.

      Oh ùr Nay H’ Đa gam geh sơm kòp pràn tàm khoa Hồi sức cấp cứu kòn dềt mờ kòn se pa deh, hìu sơnơm tiah Tây Nguyên

Tu\ mu\t piam kòp tàm khoa Hồi sức cấp cứu kòn dềt mờ kòn dềt pa deh, hìu sơnơm  tiah Tây Nguyên, kòn ùr Nay H’ Đa gam tàm bơta duh să sùm, gơrồt gùt să, ngko kơl dang. Cồng nha xét nghiệm pà go\ oh Nay H’ Đa gơtìp kòp as sồt tơngoh Nhật Bản.

Bu\ lah kòn ùr gơtìp mờ kòp ngòt rơngơ\r ngan, mơya tu\ geh lùp bè broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp kòn ùr in, bi Ksơr Ló mìng ngo\k nge\k bồ  mờ yal là neh g^t nđờ dơ\ mòng cèng kòn lòt c^t mơya tài kòn gơtìp kòp den tàng ờ c^t. Sền kòn gơtìp lơng să b^c tàm jơnờng piam kòp, tàm să geh crăp bềng ală bơta măi mo\k, c^t srồm mờ ờ hềt g^t geh klàs mờ bơta jroă lah ờ, ùr bơklao bi Ksơr Ló mìng gơhòr dà măt mờ wờl să.

-Să tòm a` gơlơh wờl să ngan tài ờ lơh jăt mờ broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp kòn in, să tòm a` gơlơh wờl să ngan tài bơta do.

Jăt bác sĩ Phùng Thị Hồng Nhung, cau tus bal tơn tàm broă sơm kòp oh Nay H’ Đa in yal, tu\ do oh dềt do gam tàm bơta sơm kòp pràn mờ broă dong kờl bơh măi tă nhơm, dà srồm mờ ală bơta sơnơm kháng sinh, mơya bơta ngai sơlơ jroă rơlao, lơng să uă, să jan ờ kah tai, di lah bơtoah sơrlèt mờ bơta do den ờ niam tơngoh uă ngan.

-Tu\ mu\t piam kòp tàm khoa do den oh dềt do neh rơtơs jơng tê sùm mờ nhơm ờ tă tai, den tàng pal dong kờl tă nhơm oh in mờ bơta kòp oh dềt do dê ngai sơlơ jroă, ờ kah tai.

Oh dềt neh geh tă nhơm mờ măi mờ ngui ală bơta sơnơm kháng sinh kờ` sơm kòp. Kòp as sồt tơngoh do gơtìp jroă ngan, broă di gơlan gơtìp aniai tus mờ tơngoh là uă ngan, lơh gơbàn tus bơta ờ niam tàm tơngoh, uă oh dềt ờ jai sơrlèt mờ kòp do. Tu\ do den kung gam lơh ngan sơm kòp mờ oh dềt den tu\ do gam di pal. Oh dềt gam ơm jo\ mờ broă sơm kòp gam uă broă lơh pơn jăt tai.

Ờ mìng oh Nay H’ Đa, jăt khà kờp bơh anih tòm sền gròi kòp tê jê să càr Dak Lak yal, pah nam, tàm càr do geh dờp bơh 3 tus 5 nă cau gơtìp kòp as sồt tơngoh Nhật Bản mờ jơh ală cau gơtìp do ndrờm ờ hềt geh c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp ha là c^t ờ tơl khà liều di jăt mờ kơrnoăt geh ai.

Mìng is bơh bồ nam 2020 tus tu\ do, tàm càr Dak Lak neh dờp geh 2 nă cau geh go\ mờ kòp as sồt tơngoh Nhật Bản. Tàm hơ\ 1 nă kòn dềt 5 sơnam ờ hềt geh c^t sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp mờ 1 nă kòn dềt rơ\p 5 nhai, ờ hềt tơl sơnam kờ` c^t sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp do.

Tềng đăp mờ bơta kal ke bơh kòp as sồt tơngoh Nhật Bản tàm càr do, anih tòm sền gròi kòp tê jê să càr Dak Lak neh đơng lam hìu sơnơm ală kơnhoàl, [òn dờng geh cau gơtìp kòp lơh jăt broă lam sồr  ală roă rơcang sơndră mờ kòp as sồt tơngoh Nhật Bản làng bol in; lam sồr làng bol ba` ròng phan tàm rồm hìu; mus pès chi che  ru\ rơm gùt dar hìu, pơs wàs kloh niam tiah kis mờ ai oh kòn tàm sơnam lòt c^t tơl sơnơm vaccine  rơcang sơndră mờ kòp as sồt tơngoh Nhật Bản di jăt mờ tơngai c^t sơnơm geh ai.

Thạc sĩ, bác sĩ Trịnh Quang Trí, Phó kuang atbồ drơng broă lơh tàm anih tòm sền gròi kòp tê jê să càr Dak Lak pà g^t, kòp as sồt tơngoh Nhật Bản là kòp gơtòp mhar tài sơmăc Culex gơtòp bơh ală tiah geh kòp (bè ờs là ală phan kis gùt dar hìu bè: ơseh, sur, rơpu, kơnrồ mờ ờ uă bơta sềm).

Tàm càr Dak Lak, bu\ lah ờ di là tiah geh kòp gơbàn, mơya pah nam ndrờm geh ală cau gơtìp kòp. Tàm ală sơnam lơi tu\ gơtìp sơmăc geh virus kòp as sồt tơngoh Nhật Bản kăp den ndrờm gơtìp kòp, mơya kòp do mờng gơtìp tàm kơnòm dềt bơh 1 tus 15 sơnam.

Kòp as sồt tơngoh Nhật Bản neh geh sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp, mơya ờ hềt geh sơnơm sơm kòp [ă tàm. Den tàng, ală kơnòm dềt gơtìp kòp do mờng gơbàn kòp jroă mờ bơta di gơlan gơbàn chơ\t geh bơh 10 tus 20%.

Ală cau di lah kis den gơlời ală bơta ờ niam ngan tơnơ\ do bè: ờ niam tơngoh, bơngơr, lơng, ờ gơtùi đơs… lơh gơbàn kal ke ngan tus mờ hìu nhă bal mờ mpồl bơtiàn.

-Kòp do neh geh sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp, den tàng broă c^t sơnơm gơwèt mờ kòn dềt là kuơ màng ngan. Tu\ do tàm lơgar Việt Nam geh 2 bơta sơnơm vaccine kờ` rơcang sơndră mờ kòp as sồt tơngoh Nhật Bản.

Bơta lài ngan là tàm broă c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp geh sơn đờm c^t ai kơnòm dềt bơh 1 sơnam in. Bơta sơnơm vaccine dơ\ bàr tu\ do gam geh tàm ală anih c^t sơnơm rơcang sơndră mờ kòp là sơnơm vaccine kis gơmù bơta pràn bơh lơgar Tây. Tu\ he c^t bè hơ\, den bơta pràn sơndră mờ kòp geh jơh rài tơn.

Gơtùi đơs, kòp as sồt tơngoh Nhật Bản là kòp ngòt rơngơ\t ngan mờ ờ hềt geh sơnơm sơm bời kòp do.

Mơya, kòp gam gơtùi rơcang sơndră di lah làng bol lơh jăt niam ală broă rơcang sơndră mờ kòp mờ lơh jăt broă c^t sơnơm vaccine rơcang sơndră mờ kòp tơl liều, di tơngai. Tài tàm mùl màl, ală kơnòm dềt gơtìp kòp mờ chơ\t ha là gơlời wơl bơta ờ niam ndrờm ờ c^t sơnơm vaccine, ha là geh c^t mơya c^t ờ tơl liều.

Cau mblàng Ndong Brawl