VOV4.K’ho- Sùm tàm ală nam pa do, tiêu Tây Nguyên sùm geh tam uă ngan. Bulah geh anih lơh broă geh gơnoar sùm tơngkah lài bè ală jơnau gơ aniai digơlan gơlik geh, mơya uă ngan ală càr tàm tiah do, bă tiêu neh tam sơr lèt uă rlau tus bàr pe dơ\ jat mờ rơndăp ù tiah tam tus nam 2020, uă ngan tàm hơ\ geh tam bal tàm ală tiah lơyah, tiah gơkờn mờ bơta is rơmis bơh chi tam do dê. Tiêu geh tam mờ jơh ală bơta, cau lơh broă sa neh pal ko\ng mờ bơta bòl glar tàm nam do, tu\ Tây Nguyên gam ko\ng aniai bơh tam gơl trồ tiah, mìu jo\ jòng sùm tàm kàl prang tơn. Mìng tàm nhai 11 mờ 12 nam pa do tơn, jơh dùl rbô lồ tiêu tàm Tây Nguyên neh gơtìp chơ\t tài bơh gơbam tàm dà, ồm rơyas, tàm hơ\ geh rlau 700 lồ tàm càr Daklak. Uă cau lơh broă sa gam pơhìn digơlan gơtìp gơkòl dồs tài bơh tuh uă ir priă jền tàm tờm tiêu.

Dà ko\ neh gơhoài soăt di bàr poh do, sươn tiêu rlau 700 tờm gam rơcang pik plai bơh hìu bơnhă bi Đào Xuân Hùng dê, tàm [òn 2A, xã Ea Ô, kơnhoàl Ea Kar gơtìp rơnhah rơnhơ jơh. Pơgăp 300 tờm tiêu neh chơ\t ro jơh jriang, nha mờ sơngyùr plai gam kơnròm gơtìp jù mung jơh gơrung dùh uă ngan gùt dar tờm tiêu, tàm bơrlu\ bal mờ ù bo\ bil ngan. Rlau 400 tờm tiêu gam wơl kung gam pơn jat tai gơ jrùh nha, nhhòp ro cồng pơn jat tai chơ\t rơhời is. Ùr bơklau bi Hùng lơh ngan jòi broă dong kờl ală tờm tiêu gam wơl bơh broă [ồm sơnơm sền gàr phan tam kas priă ngan, tuah wàs ù bo\, cò rbòng dà, mơya pah ngai kung gam chơ\t tai ală tờm tiêu ndai. Bi Hùng pà gi\t, jơnau kơ\p kơnờm bơh hìu bơnhă bi dê bè broă geh phan bơna tăc nàng geh priă tơm dồs bơcri sươn tiêu do in, neh gơ dô roh jơh ờ gam geh tai dùl êt lơi:

“Jơnau trồ tiah geh bal mìu mờ tơngai bè do den tiêu gơtìp chơ\t jơh. Dilah nam do mờ ờ gơtìp dà ko\ dà cò bè ală nam lài, den dơ\ tơnhàu tus do hìu bơnhă geh lơh geh pơgăp bơh 200 tus 300 tơlak priă. Tu\ do, gơtìp gơbam tàm dà mờ gơbàn chơ\t jơh. Tiêu ồm chơ\t jơh tài bơh mìu jo\ ir, lòt khòm kung ờ gơtùi sơl, kờp jơh hoàc hươr bè tiêu dơ\ do là pơgăp 500 tơlak priă”.

Kung ko\ng mờ bơta aniai tài bơh dơ\ mìu dà ko\ dà cò pa do lơh, hìu bơnhă mò Phan Thị Sim, kis tàm [òn 2A, xã Ea Sô, kơnhoàl Ea Kar gơtìp sơrbì jơh 300 tờm tiêu gam tàm tơngai ai sa, kờp du\ hoàc hươr là gơguh tus rlau 200 tơlak priă. Mò Sim pà gi\t, lài do, sền go\ cau tàm xã tàm đòm jat gơ\p tam uă ngan tiêu, den tàng hìu bơnhă kung jồm càn priă jền nàng tam bulah bă ù do là gơ ơm tàm tiah lơyah, rềp bal mờ gah dà dờng. Mò Sim, pà gi\t:

“Hìu bơnhă tam bàr pe sào nàng tơnhàu, lồi du\t là nam do mìu uă ir den tàng gơtìp ngơr bam dà, lơh tiêu chơ\t jơh. Bơh ndo lòt tus tàm đah đơm ne, hìu cau lơi kung gơtìp chơ\t jơh lơm, geh hìu gơtìp chơ\t 300 tờm, hìu den 500 tờm, geh hìu den tus 700 tờm, tu\ do den ờ gi\t kơlôi bè lơi sơl. Tam tiêu wơl den ngòt mờr tus ngai tơnhàu là gơtìp chơ\t tai, tam kơphê den khà priă ờ kơ\, tu\ den gơguh tu\ den gơmù, tam phan sa den ờ tơl priă nàng blơi phơng tuh, ờ geh priă nàng apah cau lơh”.

Jăt Phòng lơh broă sa sươn sre mờ bơtàu tơnguh [òn lơgar kơnhoàl Ea Kar, càr Daklak yal, tơngai lài, ală xã tiah đah jum mat tơngai lik kơnhoàl dê, bè: Cư Bông, Cư Yang, Ea K’mut, Ea Păl mờ Cư Elang gơtìp gơbam jrô dà tàm bàr pe tiah tài bơh mìu dờng jo\ jòng, den tàng lơh rài kis làng bol dê bòl glar kal ke ngan. Mìng is bă tiêu, dơ\ mìu dà ko\ dà cò dờng ngan bơh lài tus tu\ do tàm tơngai pa do neh lơh aniai pơgăp 200 lồ, hoàc hươr gơguh tus mờr100 tơmàn priă. Ồng Hà Tấn Cư, Kuang atbồ Phòng lơh broă sa mờ bơtàu tơnguh [òn lơgar kơnhoàl Ea Kar, pà gi\t: lài do kơnhoàl neh bơto yal lài làng bol in ba` tam tiêu tàm ală tiah lơyah, tiah geh uă dà. Mơya, tài bơh priă cồng geh uă den tàng làng bol tàm đòm jat gơ\p tam, lơh rơndăp ù tiah tam bơh kơnhoàl dê gơtìp ờ lơh jat. Tàm bơta trồ tiah mìu sùm, mờ jo\ jòng bè tơngai pa do, hoàc hươr uă ngan cau tam tiêu in là jơnau kal ke ngan gơtùi pleh klàs. Ồng Hà Tấn Cư, đơs:

“Tiêu den ờ gơkờn ngan dà, ờ go\ kờn gơbam tàm dà, mơya ờ gơtùi ờ geh dà. Tàm rơndăp ù tiah tam tiêu, kơnhoàl geh bơto pơlam yal lài bàr pe xã tàm tiah lơyah in là làng bol ờ go\ di tam tiêu. Mơya, bàr pe nă làng bol tài bơh sền go\ priă cồng uă den tàng khi kung gam kơldang bồ tam sơl, bơh dơ\ dà ko\ dà cò do, làng bol khi den hơ\ sồng sền go\ geh bơta kuơmàng tàm jơnau bơto yal lài bơh gah lơh broă geh gơnoar dê”.

Jat kờp sền bơh Sở lơh broă sa mờ bơtàu tơnguh [òn lơgar càr Daklak dê, jơh gùt càr Daklak geh pơgăp 700 lồ tiêu gơtìp aniai uă ngan tài bơh mìu dà ko\ dà cò tàm nhai 11 mờ 12 nam 2016 pa do. 409 lồ tàm hơ\ gơtìp sơrbì jơh, hoàc hươr êt ngan là rlau 210 tơmàn priă. Gah lơh broă sa sươn sre gam pơgồp bal mờ ală tiah jơh nùs dong kờl ală bă tiêu gơtìp pơhìn, pơn jat tai kờp khà hoàc hươr, yal mờ Ủy ban Nhân dân càr Daklak in nàng geh broă dong làng bol. Bal mờ hơ\ là bơto yal lài làng bol tam gơl bă ù tam tiêu gơtìp chơ\t nàng tam wơl ală tờm chi tam ndai, halà geh broă kă bro ndai ờ huan hoàc hươr rlau. Ồng Huỳnh Quốc Thích, đơs:

“Làng bol lơi neh rlau tam den sền sơ wì wơl sươn tiêu he dê gam gơtùi ngui ală broă lơh tờ rbòng dà nàng pơr dô dà den pơn jat tai lời wơl nàng sơngka sền gàr gơ in niam. Ală bă tiêu gơ ơm tàm tiah lơyah den pal tam gơl wơl nàng tam chi tam pah nam ndai gơ in geh sa rlau, gơtùi tam nhơ\t nàng ròng kơnrồ, tam ală tơngời, kòi nàng lơh phan sa siam phan ròng. Tài bơh tu\ do, jơnau kờn bè phan sa ai phan ròng in là gam kờn uă  ngan”.

Cau cih mờ yal tơnggi\t- Lơ Mu K’ Yến