VOV4.K’ho - Tơngai lài, khà priă tiêu sùm kơ\ kơljap mờ ai geh priă cồng uă, uă cau lơh broă sa ờ iat jơnau pơlam, ur ar tam tiêu, lơh bă ù tam tiêu gơguh uă ni sơna. Bal mờ hơ\, trồ tiah tam gơl, kòp tu sa aniai gơlik geh kal ke, den tàng suơn tiêu gơtìp chơt dùl ròt, lơh gơbàn hoàc huơr kơn jơ\ ngan làng bol lơh broă sa in. Ơm tềng đap jơnau pơhìn roh jơh ală cồng nha bơt bơtàu bơh jo\, mờ geh uă cau tus tàm hìu nàng jà blơi ală sơnơm sền gàr phan tam bal mờ jơnau yal gơtùi mhar dong bơtàu tơnguh wơl suơn tiêu, uă cau neh gơ jă gơ jal ngui ală sơnơm ờ git loh anih lơh gơlik, bồm tềng tờm tiêu. Bơta do ờ mìng ờ cèng wơl cồng nha, ờ dong kis sưon tiêu mờ gam lơh gơbàn hòac huơr lơh sa. Cau ai tơngit jơnau đơs do geh jơnau cih đơs bè bơta geh ngan do tàm càr Dak Lak.
Gam gơs niam ngan, 9 sàu tiêu bơh hìu nhă ồng Lê Tài Châu, ơm tàm [òn 8, ntum Ea Ning, kơnhòal Cư\ Kuin, càr Dak Lak ni sơna gơtìp chơt dùl ròt. Ồng Châu pà git, să tờm ồng ờ geh mờng chài kung bè ờ git loh bơta chài tam mờ sơngka sền gàr tờm tiêu, mơya tài go\ tam tiêu cèng wơl cồng nha uă den tàng ùr bơklau ồng bơyai bal tam is, hơ\ sồng bơsram mờng chài bơh ală cau gùt dar. Suơn tiêu neh 5 nam gam mut tàm tơngai tơnhàu ni sơna gơtìp chơt dùl ròt lơh ùr bơklau ồng ờ suk ngan. Ồng đơs:“ Tu\ do go\ khà priă tiêu gơguh jơnhua, go\ priă cồng geh uă den tàng kung tam tiêu, hơ\ sồng ùr bơklau a` kung lơh ngan sơngka sền gàr. Đơs bè bơta chài den kung ờ hềt git bơta lơi. Tu\ do klo yal bè lơi den jat bè hơ\, den tàng tiêu gơbàn chơt jơh, hơ\ sồng ờ git lơh bè lơi tai, tam wơl den gơ kung chơt tai.”
Tềng đap bơta tiêu chơt dùl ròt, uă ngan cau ờ suk, jòi tơl broă lơh nàng dong suơn tiêu. Dờp git bơta do, ờ uă cau neh sơ mờm bơta ờ huan git wă làng bol dê nàng hòi jà blơi ală sơnơm sền gàr phan tam ờ git anih lơh gơlik, geh tu\ là sơnơm ờ ngan, ờ niam nàng geh cồng. Mò Lê Thị Liên, ơm tàm [òn 8, ntum Ea Ning, kơnhòal Cư Kuin yal:“ Geh 2 nă cau klau tus đơs là dăn ai 10 `jrong tiêu nàng lơh tơr lòng lài. 10 `jrong tiêu lơh tơr lòng den hời rơ hời gơbàn pàl, hơ\ sồng tơnơ\ hơ\ khi tus nàng ơn sơnơm tềng ală `jrong tiêu kòp, hơ\ sồng ală `jrong tiêu hơ\ kung chơt sơl. Tơ nơ\ tai khi cèng 3 nơm kơldung do mờ 2 kơldung tus, đơs là blơi tai 2 ki\ sơdàng, tram bal 1 mang, hơ\ sồng àng drim bơrlu\ 3 bơta phan do bồm 1 rbô lít. Bồm nàng gàr tờm tiêu kis tus nam tơnơ\, ai nam do den cồng nha tơnhàu là gơmù ngan.”
Bơta sơnơm mờ hìu nhă mò Liên geh mpồl cau đơs is là cau lơh broă mblàng pơlam sơnơm sền gàr phan tam yal là kơldung “ vi sinh Baptoma”, geh kuơ rơcang sơndră tu luh sa rơyas tiêu, ngui bal mờ phơng ơn nha kuơ màng Q- T02 + TE. Bơdìh mờ jơnau yal tơngit bè bơta sơnơm, bơta kuơ mờ khà ngui den ală bơta sơnơm do ndrờm ờ geh tai jơnau tơngit lơi.
Gơnoar atbồ tàm [òn lơgar kung pà git, bulah neh geh pơlam bè bơta chài, mơya uă làng bol halà ờ tus bal, halà tài ờ suk suơn tiêu in den tàng neh ờ ngòt jơnau đơs lài, ờ jat jơnau pơlam kung gam ngui ală bơta sơnơm sền gàr phan tam ờ git loh anih lơh gơlik mờ ờ hềt geh sền gròi bơta niam. Ồng Nguyễn Xuân Trường, kuang atbồ mpồl cau lơh broă sa kơnhòal Cư\ Kuin pà git:“ Jơh ală cau ndrờm geh ai lòt pơlam, mơya bơta lài ngan là tài ờ ua\ cau den tài uă jơnau ờ tus bal ơdu\ bơto pơlam. Dơ\ 2 tai là tài tiêu chơt den tàng làng bol kung suk, go\ sơnơm lơi den blơi sơnơm hơ\. Kuơ màng là geh ờ uă cau khi go\ bè hơ\ den khi tus pơr lồm, ai sơnơm ờ ngan, ờ geh tơngai ngui, ờ geh anih lơh gơlik, tac làng bol in den khi dô tơn.”
Bơh broă do, kơp kờ` ngan làng bol rơcang ngac rlau tàm broă sơngka sền gàr suơn tiêu hìu nhă he dê, pal sac rơ wah ală sơnơm geh mat sơnđăn kă bro, geh anih lơh gơlik loh làng, nàng suơn tiêu in gơs niam mờ pleh hoàc huơr bè lơh sa.
Cau mblàng K’ Duẩn
Viết bình luận