VOV4.K’ho – Gơwèt mờ làng bol kòn cau M’nông, bal mờ ală phan ngui tàm rài kis hìu bơnhă dê bè cing, drap yang halà sơ\ cau M’nông ngui nàng à` lòng, à` dà lòt lơh mìr den đồng kung geh kuơ dờng màng ngan tàm rài kis pah ngai. Do là phan ngui ờ gơtùi ờ geh tàm rài kis hìu bơnhă mờ là phan prap phan ngui tàm ală dơ\ lơh yàng bơh cau M’nông dê.

Lài do, kòn cau M’nông sùm tà` đồng mờ tờm đơr mờ che rơyah, kờ` mòn gơs đồng kơ\ mờ niam den cau klau M’nông pal git sac rơ wah tu\ jơ nàng lòt koh tờm đơr mờ ai che rơyah lơ iang, jòng, ờ rơbă nàng kờ` sơndră gơtìp mo\ sa.

Jat ồng Hoai (mat tờm là Y Tai), ơm tàm thôn Phú Lợi, xã Quảng Phú, kơnhoàl Krông Nô, càr Dak Nông yal, den đồng kòn cau M’nông dê ờ git geh tàm rài kis bơh tu\ lơi, mìng git là bơh tu\ gam dềt, ồng neh lòt jat bèp mut tàm brê nàng koh tờm đơr, ai che rơyah nàng tà` đồng, nir… Ồng kung neh gờ` geh bèp bơto tà` đồng, bè dùl bơnah broă mờng quèng bơh cau klau tàm hìu bơnhă dê.

                                Ồng Y Tai gam prap gàr broă tà` đồng

Nàng gơtùi tà` gơs dùl nơm đồng, pal roh uă ngan tu\ jơ mờ ală bơnah broă lơh krơi is. Lài ngan là koh tờm đơr den pal rơwah ngai àng ndar ờ hềt àng, rơwah tờm đơr 3 sơnam, tờm hòn song, kồ jòng mờ ờ gơtìp pă cồng. Ai che rơyah den rơwah che 2 sơnam, dờng, jòng, tơnơ\ hơ\ koh, kồs gơ in bơ`à, cèng ìs tơngai tàm dùl ngai. Pơn jat hơ\, pal pơlam tàp mờ git loh bơta chài blah sò mờ kơmhồ đơr tam cah is, nàng bơnah kò den he tà` tàm dơlam đồng, mờ kơmhồ kơldang tờm đơr dê tà` bơdĩh đồng rềp mờ đah bơdĩh đồng dê. Kuơ màng, tàm tu\ tà` đồng, cau tà` ờ gơtùi ờ geh mờ tu\ lơi kung pal geh dùl nơm pềs dềt, jòng pơgap 15 phơng, hơr mờ 1 gơl lòs wil, geh cồng nsồ` nàng tơm bluh trồm, kồs gơ in bơ`à ală gơl đơr, che rơyah tàm tu\ tà`. Ồng Hoai yal: “Geh uă phan ngui pah ngai kòn cau M’nông dê bè đồng, nir, sơ\,.. Phan lơi ờ geh den he tà` phan hơ\. Làng bol kờ` ngui phan lơi den a` mòn phan hơ\, pơn yơu đồng den làng bol ờ kờ` ngui tài neh ala mờ bàk, mơya khi kung kờ` ngui đồng dềt nàng khum phe, tài khum phe den ờ gơtùi ngui bàk, a` pal tà` đồng dờng, đồng dềt, sơ\, nir, do là ală phan ngui kuơ màng ngan rlau jơh”.

                                              Đồng dờng geh ngui nàng ìs kòi

Sùm den geh 2 bơta đồng, đồng dờng geh ngui nàng ìs ală bơta phan lơh gơs bơh suơn sre, ai đồng dềt den uă ngan geh ngui nàng khum phe, tơngời, kòi, khoah rơbài tu\ tơnhàu phan lơh gơs bơh suơn sre. Đồng dờng ngui nàng ìs phan lơh gơs bơh suơn sre bơh kòn cau M’nông dê ờ duh pal bơka. Mơya đồng nàng ơn phan pơdơng lơh yàng halà lơh sơlàu sàu piang den pal bơka niam rlau.

Nàng gơtùi lơh geh đồng niam den kờ` ngan geh mpàng tê chài rơgơi, ờ mìng git loh bơta chài, mờ gam pal git bơceh pa tàm broă bơka bơh gle, đơr bal hiă hơ\. Jat ồng Phan (mat tờm là Y Tuân), ơm tàm thôn Phú Lợi, xã Quảng Phú, kơnhoàl Krông Nô, càr Dak Nông yal, đồng kòn cau M’nông dê geh lơh dờng dềt krơi is, niam chài bơka kung cèng ală bơta krơi is sơl. Đồng geh bơngă kuơ màng mờ mờng quèng ngan tàm rài kis bơh kòn cau M’nông dê. Ồng Phan pà git: “Đồng geh uă ngan bơta kuơ, đồng dờng den geh ngui nàng ìs ală phan lơh gơs bơh suơn sre, ai đồng dềt den geh ngui nàng khum phe, kòi, tơ ngời, khoah rơbài tơ nơ\ tu\ tơnhàu. Mờ đồng dềt den ơnàng ngan rlau jơh gơ dê là 80 phơng halà 70 phơng, dilah tà` tus 1 thơk den tu\ he khum kơn jơ\ ir, ai đồng dờng geh ngui nàng ìs phan den gơ jat tàm tờm đơr, đồng sơ lơ dờng den sơlơ niam he in”.

Đồng ờ mìng là phan ngui pah ngai tàm hìu bơnhă, đồng gam là phan nàng bơka, ai tơnggo\ bơta niam chài mờ mpàng tê chài rơgơi bơh cau klau M’nông dê lài mờ tu\ bau, ai tơnggo\ bơta tryăng trỳông, ờ ngòt bòl glar kal ke bơh cau klau dê.

                                Đồng dềt geh ngui nàng khum phe

Lài do, tàm [òn ndrờm bè hìu bơnhă lơi kung geh đồng nàng ìs kòi, tơngời tàm [làng ù. Tu\ rài kis bơtàu tơnguh, [làng ù tàm ală [òn geh lơh mờ sơmang bal mờ ală phan bơna pa geh mòn gơs, geh bàk dờng ơnàng nàng ala đồng. Đồng mìng geh lơh mờ broă lơh bơh jo\. Cau kơnòm să tu\ do ờ huan geh cau git bè broă lơh bơh jo\ mờ bèp ồng he dê lời wơl. Ồng Y Tai đơs nền, pal sền gàr bơta niam chài rơgơi broă lơh bơh jo\ nàng bơ to wơl kòn sau in: “A` kờ` ngan tà` đồng mờ kung git tà` uă bơta phan, lài do a` geh ồng mò bơ to tơn. Tu\ do a` go\ làng bol ờ geh cau lơi git tà` đồng mờ sơ\ tai. A` là cau lòt lài den tàng a` git, mờ go\ cau lơh bè lơi den he đòm tà` phan hơ\, tài a` go\ làng bol ngui phan ờs mờng kòn cau he dê den a` tà` phan hơ\”.

Tu\ do, rài kis neh geh uă tam gơl, tàm tơl hìu bơnhă kòn cau M’nông dê, đồng ờ gam uă tai. Broă tà` phan ngui ờs mờng bơh hơ\ mờ kung roh hui\ hời rơ hời sơl. Ală cau M’nông tàm tơngai kơnòm să neh pơlam tàp nàng ai go\ bơta niam chài he dê, kung kờ` bè lơi nàng broă lơh bơhiàn yau ờ gơtìp roh hui\, nàng bơta niam chài rơgơi krơi is kung gam geh sền gàr rài tơnơ\ do in.

Cau mblàng K’Duẩn