VOV4.K’ho- Glèng bun bơdìh hìu kòn, kòp đah deh dùh cau ùr mhar kơn jơ\, ngòt rơngơ\t, pơhìn màng kis cau ùr dê. Do là bơta kòp gơbàn uă ngan, den tàng bè hơ\, cau ùr tàm sơnam deh kòn pal geh ală bơta gi\t wa\ bè broă glèng bun, ală bơta kòp mờng gơbàn, bơta gơ aniai sùm gơtìp nàng geh broă lơh bơsong mờ dong kờl di tu\.

Hìu kòn gam sơnđan là anih bun kòn ơm, là anih deh dùh bơh cau ùr dê. Tơnơ\ tu\ tăp tìp mờ dà mhàm cau klau, geh gơmòn gơs kòn den geh ntrờ` mut tàm hìu kòn, gơ gơs bun kòn mờ kis dờng tàm hơ\. Mơya, tài bơh dùl bơta lơi hơ\ mờ tăp geh gơmòn gơs bun kòn ờ ntrờ` halà ntrờ` lơyaì gơlam tus broă lơh sò kòn bơdìh hìu kòn, sùm gơtìp ngan rlau jơh, geh tus khà bơh 95-98% là tàm sơnòm tăp, sơnđan là bơta glèng bun bơdìh hìu kòn.

Tàm tơngai gờ`, glèng bun bơdìh hìu kòn kal ke ngan sền go\ tài bơh cau glèng bun kung geh sơl ală bơta gơ tơngo\ gơlơh bè dùl dơ\ geh bun bè ờs sơl, hơ\ là kung geh sơl ală bơta gơ tam gơl tàm să jan bè lơyaì gơrung să, să jan glar bòl…den tàng uă cau sền go\ jơla ir, kơldung bun bơcah, lơh gơ hòr mhàm uă ngan tàm dơlam ndul, pơhìn gơtìp chơ\t.

Bi Ngô Thị Ch, ơm tàm xã Ea Nuôl, kơnhoàl Buôn Đôn, càr Dăk Lăk gơtìp lơyaì gơrung să mờr 10 ngai tơn, sùm jê ndul sùm, jo\ jo\ gơlơh jê ngan dùl đah. Bơtuah ngan là bi neh lòt kham gờ` den tàng geh bơta dong kờl sơm bời di tu\. Bi Ngô Thị Ch, đơs: A` sùm jê ngan ndul, jê sùm, jo\ jo\ gơ jê sơl dùl đah, tài bơh ờ rơcăng ngăc tồn lah jê ndul bè ờs den tàng ờ go\ lòt kham ờ. Pa do, go\ gơlơh jê ir mờ jê ngan, a` lòt kham tàm cơldu\ kham kòp bơdìh, bơh kham kòp, bác sĩ đơs là a` geh bun bơdìh hìu kòn.

Đơs bè jơnau gơlam tus bơta glèng bun bơdìh hìu kòn, bác sĩ Chuyên khoá I mò Nguyễn Thị Hoa, Phó Kuang ătbồ Hìu sơnơm [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dăk Lăk pà gi\t: Jơnau lơh bun bơdìh hìu kòn lài ngan là tài bơh as sồt sơnòm tăp. Dơ\ 2 là tài bơh as sồt tiah tơr è tài bơh bơtờp bơh ală gùng bi\c bài bè lậu halà chlammydia. Tài bơh ceh kòn, as sồt puăc dơlam hìu kòn, ală jơnau ndai bè kòl hăt ding tăp bơh mè deh halà gơrềng tus ală bơta kòp as tềng rơsòn tăp, as sồt puăc tàm dơlam hìu kòn halà geh bơta reh hăt sơnòm tăp.

Jăt bác sĩ Nguyễn Thị Hoa yal, jơh ală cau geh bun bơdìh hìu kòn geh tàm ală cau ùr geh bơta gơrung să ờ ring, kal ke gi\t tơngai geh bun. Den tàng bè hơ\, cau ùr pal sền ngăc ngan ală tềl tơngo\ bè: lơyaì gơrung să, toh kră jê, gơdan hă, gơ hòr mhàm tàm bơh gùng dà đồm ờ bè ờs, jo\ jòng, mhàm pơrhê jù, ngan là geh jơnau jê ndul. Jê ndul sùm, ờ niam ngan, jê rơhời jăt tu\ tơngai. Tu\ kơldung bun bơcah geh sền go\ jê ngan, jơng tê lơbơn jơh, jơngo măt, sơnguài bồ…Tu\ do, pal tus hờ hìu sơnơm tơn nàng geh dong kờl di tu\, pleh jơnau kơldung bun bơcah lơh mhàm gơ hòr bềng tềng ndul, digơlan lơh kơnền ờ gơtùi deh kòn, mờ geh tu\ là pơhìn màng kis cau mè dê tai.

Glèng bun bơdìh hìu kòn geh ờ gơtùi dờng, ờ go\ di mìng bè hơ\ lơm mờ gơ gam lơh aniai uă ngan tus pràn kơldang să jan mờ bơta tơl pràn deh dùh tơnơ\ do, den tàng bè hơ\, broă dong kờl, sơm kòp geh bun bơdìh hìu kòn pal geh bơta lòt kham, bơta bơto pơlam sùm bơh bác sĩ chuyên khoa dê, cau mè ờ go\ di bơsong is. Dilah geh go\ gờ`, kơldung bun ờ hềt bơcah, cau kòp geh sồr ngui sơnơm lơh lề is kơldung bun. Dilah bun dờng rlau hơ\ là rlau 3 phơng den pal reh nội soi halà reh bè ờs.

Nàng rcăng sơndră lài geh bun bơdìh hìu kòn, bác sĩ Nguyễn Thị Hoa sồr: Cau ùr tơnơ\ tu\ bau pal kham gah deh dùh jăt di tơngai, di tu\ sền go\ ală bơta kòp lơh bơtờp bơh gùng bic bài nàng geh broă sơm kòp di tu\; Ngui ală broă lơh pleh bun niam ờdo ờdă, geh cồng nha, pleh geh bun bơdìh mờ jơnau kơ\p kờ`, ba` ceh bun uă ir. Ràu goh să jan pah tu\ tus ngai gơrung să, ngan là tàm tơngai tơnơ\ tu\ deh kòn mờ ai kòn in pô mè. Tu\ geh bun, cau ùr geh bun pal lòt kham bun bơh gờ`. Sền ngăc ală bơta tam gơl, ờ bè ờs tàm să jan nàng lòt kham di tu\. Broă sền go\ gờ` glèng bun bơdìh hìu kòn geh dong cau ùr geh bun tơrmù geh bơta roh mhàm tài bơh bun bơcah, gơmù jơnau pơhìn chơ\t să, gơguh tai bơta tơl pràn geh bun wơl bè ờs.

Cau cih Kim Oanh mờ Quang Nhật- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến