VOV4.K’ho - Ală tềl tơng go\ nisơna bơh trồ tiah dê gam ngai sơlơ loh làng mờ ngai sơlơ geh ală gơ rềng tơn tus broă lơh sa mờ rài kis. Gơ wèt mờ làng bol lơh broă sa đơs bal mờ cau tam kơphe đơs is kung gam pal kong hoàc huơr kơn jơ\ ngan bè cồng nha tơnhàu mờ bơta niam kơphe dê tài bơh bơta tam gơl trồ tiah:

Nam 2016, dùl nam geh uă ngan broă lơh ngan bơh gal cau lơh broă sa mờ gah lơh sa suơn sre càr Daklak dê tàm broă bơsong kal ke bơtàu tơnguh lơh sa. Mơya bulah lơh ngan bè lơi den kung ờ gơtùi kơryan ală bơta trồ tiah nisơna lơh gơbàn hoàc huơr cau lơh broă sa in. Mìng ờ hềt tus 1 nam, gah lơh sa suơn sre càr Daklak neh hoàc huơr rlau 3 rbô tơmàn priă tài bơh trồ tiah lơh aniai. Ồng Huỳnh Quốc Thích, Phó  kuang atbồ Sở nông nghiệp mờ phát triển nông thôn càr Daklak pà git: “Jat tơr gùm kờp bơh gah lơh sa suơn sre dê, tàm 5 nam do, bă ù gơtìp trồ prang dờng soat dà lơh aniai ngai sơlơ gơguh uă. Nam 2011 mìng pơgap rlau 10 lồ, tàm hơ\ uă ngan là tờm kơphe, mơya tus nam 2016 do pal đơs là bơh kàl lơh sa mrềt prang, kàl mìu pa do khà trồ prang dờng soat dà lơh aniai gơguh tus 170 rbô lồ, tàm hơ\ mìng is tờm kơphe neh rlau 70 lồ.”

Hơ\ mìng là ală khà hoàc huơr tơn tài bơh trồ prang dờng soat dà, mìu dà ko\ dà cò lơh aniai, ờ hềt kờp tus ală aniai jo\ jòng ndai. Mìng kờp is tàm nhai prang pa do, 40$ tàm khà rlau 200 rbô lồ kơphe tàm càr Daklak gơtìp hoàc huơr tài bơh trồ prang dờng soat dà. Bal mờ hơ\, nhai mìu jơh gờ` lơh tờm chi mòn bơkàu gờ`, tus tu\ gơtìp ală dơ\ mìu jơla, tờm chi lì bơkàu rah rài lơh aniai tus cồng nha tơnhàu. Tơnơ\ ală nam sùm tơnhàu ờ geh, kàl do, kơphe Daklak pơnjat tai kờp du\ lài khà lơh geh gơmù bơh mờr 20%, jơnau tờm ngan geh đal git là tài aniai bơh trồ tiah. Ồng Phạm Quang Mười, kuang atbồ cơldu\ lơh sa suơn sre kơnhoàl Cư Mgar, dùl tàm ală tiah geh bă kơphe uă ngan rlau jơh càr dê pà git: “Kờp du\ lài cồng nha tơnhàu digơlan gơmù pơgap 30%. Tài do là kàl dơ\ 3 sùm kơnhoàl Cư Mgar tơnhàu ờ geh. Kàl 2013 – 2014 gơtìp trồ prang dờng soat dà lơh aniai 6 rbô 600 lồ, cồng nha tơnhàu gơmù bơh 2 tấn 8 gam 2 tấn 4 tàm dùl lồ, kadl 2014 – 2015 gơtìp trồ prang dờng soat dà lơh aniai mờr 10 rbô lồ, cồng nha tơnhàu gơmù bơh 2 tấn 4 gam 2 tấn 1 tàm dùl lồ, kàl 2015 – 2016 pơnjat tai bè do sơl, den cồng nha tơnhàu mìng geh pơgap 2 tấn, ờ gơtùi lin rlau hơ\, bè hơ\ cồng nha tơnhàu bal gùt kơn hoàl dê geh mờr 60 rbô tấn, lài do là 84 rbô tấn.”

Jat mblàng bơh cau jak chài dê, den tam gơl trồ tiah ờ mìng lơh tam gơl bơta geh is bơh lài trồ tiah dê mờ gam lơh aniai tơn tus cồng nha tơnhàu mờ bơta niam phan lơh gơs bơh chi tam dê, tam gơl trồ tiah gam là jơnau lơh gơbàn jơ gloh rbah, kòp bơ tờp gơlik geh. Den tàng kờ` tơmù tus khà lơh aniai ngan rlau jơh hoàc huơr bơh tam gơl trồ tiah lơh gơbàn tus mờ gah lơh sa suơn sre, ồng Bùi Văn Xứng, Phó kuang atbồ anih tờm yal lài trồ tiah càr Daklak đơs là: “Kờ` kis gơ rờm bal mờ tam gơl trồ tiah bè do, lài ngan gah yal lài trồ tiah pal đơs lài gờ` ală bơta trồ tiah nisơna nàng rơcang lài tam dră, jo\ tơngai. Dơ\ 2 là bol he gơtùi tam gơl tơngai lơh sa, bă ù sih tam, bơta chi tam nàng dipal mờ jơnau kờ` bè dà mờ dùl tàm ală broă lơh pal mut lơh mơ là pal mut ngui gơguh jak khoa học kỹ thuật tàm broă lơh sa, lơh bè lơi gơ in pleh bơta geh lơh sa suơn sre gơ wèt uă ir tàm trồ tiah.”

Tềng đap aniai bơh tam gơl trồ tiah dê, cau tam kơphe tàm càr Daklak đơs is mờ Tây Nguyên đơs bal gam pal bơcri uă rlau bè cau lơh broă, phơng sih, kỹ thuật… hơ\ sồng gơtùi gàr cồng nha lơh geh mờ bơta niam kơphe dê. Bè jo\ jòng, dùl bơta lờng tai kung geh ai tơlik tus mờ gah lơh kơphe tàm Tây Nguyên, hơ\ là pal bơt bơtàu geh broă mut lơh, lơh gơlik dipal mờ tam gơl trồ tiah den hơ\ sồng gơtùi bơtàu tơnguh gah lơh kơphe kơ\ kơljap bè jơnau kờ` neh ai tơlik.

          Cau cih mờ yal tơnggit K’Duẩn