VOV4.K’ho – Mờ bơta kơp kờ` sền gàr mờ tơnguh ală bơta niam chài, đơs crih tamya bơh jo\ làng bol kòn cau Bahnar dê, bi Đinh A Ngưi ơm tàm [òn Kgiang, xã Kông Lơng Khơng, kơnhòal Kbang, càr Gia Lai neh khin cha tă pria\ lơh homestay jat niam chài lơh hìu ờs mờng kòn cau Bahnar dê nàng gơ hòi gơ jà nac nhơl chờ ơm wơl tàm ală dơ\ se\ còp Kbang.

Se\ còp [òn Kgiang (xã Kông Lơng Khơng, kơnhòal Kbang, càr Gia Lai), bol a` gơ loh nrơt ndơl ngan mờ hìu đam, jơtài bơh Đinh A Ngưi- cau Bahnar. Bi là cau lam lài lơh ală broă drơng ala ơm wơl ai ală nac nhơl chờ lòt sền tàm ală kơnhòal tiah đah jum mat tơngai lik in. Mpồng mut geh bi A Ngưi bơceh mòn balhia\ ngan, prap gàr ua\ bơta niam chài bơh cau Bahnar yau dê. Gơ jat bal mờ hìu đam den phan sa A Ngưi dê kung geh tru\ gơm ua\ ngan bơh ală phan sa ờs mờng kòn cau Bahnar cèng lòt tàm brê, tàm mìr nàng sa.

Bi A Ngưi pà git, jơnau bơceh lơh homestay geh sơn đờm bơh tàm ală dơ\ lam nac nhơl chờ se\ còp Kbang. Sền go\ jơnau kờ` bơh nac dê kờ` jòi git ngan ngồn mờ triang sền ua\ rlau tai bè Tây Nguyên, bi A Ngưi sơnơng là pal lơh broă lơi hơ\ nàng gơ hòi gơ jà nac nhơl chờ ơm wơl, mơkung gơtùi yal tơnggit ală bơta niam chài ờs mờng bơh cau Bahnar dê. Sơ nơng là lơh, nhai 2 nam 2019, bi sơn đờm lơh broă drơng ala homestay mờ bơceh lơh ală dơ\ lòt nhơl tàm ù tiah kơnhòal Kbang.

A Ngưi neh tă pria\ lơh broă lơh homestay sơn rờp tàm xã r[ah

Homestay bơh bi A Ngưi dê geh lơh tàm bă ù ơnàng 1 lồ. Bơh sơn rờp lơh 4 cơldu\ bic mờ 1 hìu pơrjum. Tàm hìu pơrjum bi dê, A Ngưi neh bơka ală phan bơna mờng quèng, tiơng pơn rơ ngan bơh làng bol kòn cau Bahnar dê mơya kung geh ală bơta tam gơl pa is sơl. A Ngưi neh tơr gùm is he in dùl bòr cing mồng, đờng T’rưng, ua\ phan soh, phan ngui geh lơh bơh ồi kòn cau niam ngan bơh tê mè bi dê tam tờm đềs, ruồi brài, trum dà mờ tà` gơs… Bơta do neh dong nac nhơl chờ geh tu\ nàng sền git ngan ngồn mờ git ua\ rlau tai bè rài kis niam chài Tây Nguyên.

Nàng gơtùi lơh ală bơta do, A Ngưi lơh ngan bơsram bơh ală cau neh lơh nhơl chờ. Kuơmàng là pal jòi geh broă gơtùi bơtàu tơnguh bơhìan ờs mờng kòn cau Bahnar dê, mờ gam gơtùi hòi jà nac nhơl chờ, lơh geh pria\ jền tai. Kuơmàng, ờ gơtùi lời broă lơh homestay he dê gơtìp tam gơl gơs phan kă bro, “gơ rờm bal mơya ờ roh hui\”. Bơh sơn rờp lơh homestay, bi A Ngưi kung gơtìp ua\ ngan kal ke tu\ ờ dờp geh bơta ring bal bơh hìu bơnhă dê. Bi yal: “Hìu bơnhă bi ờ git homestay là `chi, klo a` đơs là tă pria\ lơh den ờ geh cau lơi tàm hìu bơnhă kờ`. Mơya mờ bơta kờ` gơboh mờ kơp kờ` cèng niam chài làng bol ơm kis bơh jo\ tàm [òn lơgar nàng yal tơl nă cau in git, neh chul să tờm a` pal lơh. Kờp tus lồi nam 2019, khà nac ơm wơl tàm homestay neh gơguh tus mờr 2 rbô dơ\ nac tàm lơgar mờ lơgar ndai”.

A Ngưi sùm lời tu\ tơngai nàng jòi tơr gùm ală phan ngui, cing mồng, ồi kòn cau nàng yal nac nhơl chờ in

Mùl là kuang bàng bơh Trung tâm Văn hóa-thể thao-thông tin kơnhòal Kbang dê, bi A Ngưi git loh ală bơta niam chài krơi is kung bè bơta pràn bơh làng bol kòn cau Bahnar dê. Lài mờ tu\ pờ homestay, bi A Ngưi neh hòi jà ală mpồl dròng cing mồng, tamya xoang dờng dềt bơh [òn dê, ală mpồl tru\ gơm phan sa, tà` ồi kòn cau, ală nghệ nhân đơs pơnđik yal yau… nàng drơng ală dơ\ lòt nhơl mờ ơm rlô in. Bi gam sùm tus tàm hìu nàng lam sồr làng bol ròng sur, ơda, [e\ tơrnờm, nàng tu\ geh nac den geh tơn phan nàng drơng nac in. Tus tu\ do, pah tu\ nac nhơl chờ se\ còp, bulah là ờ yal lài den bi kung gam gơtùi drơng jat jơnau kờ` nac dê. Sur, iar, tơrnờm…. jơh ală ndrờm geh tàm sươn, tàm hìu làng bol dê, ờ ngòt ờ tơl.

A Ngưi sùm lời tu\ tơngai nàng jòi tơr gùm ală phan ngui, cing mồng, ồi kòn cau nàng yal nac nhơl chờ in

{òn Kgiang tu\ do geh 140 hìu bơnhă, 100% là làng bol kòn cau Bahnar. Kơnờm bơta hòi jà bơh A Ngưi dê, khi ndrờm dùl nùs bal lơh nhơl chờ. Bơh ngai geh homestay bơh bi A Ngưi dê, rài kis niam chài nùs nhơm bơh làng bol tiah do dê ngai sơlơ bơtàu tơnguh rlau. Tu\ geh nac nhơl chờ se\ còp, khi geh tu\ nàng ai tơnggo\ bơta chài, tơmù huềng he dê tàm ală jơnau dròng cing, tamya xoang. Bơh broă đơs crih tamya, khi kung geh tai pria\ jền nàng kơ lôi rơcang hìu bơnhă in. Ờ mìng bè hơ\, A Ngưi gam dan cau dờng sơnam [òn dê bơ to tê ơdu\ dròng cing mồng kơ nòm dềt tàm [òn in tai. A Ngưi kơp kờ`, neh là cau Bahnar den pal git dròng cing mồng.

Ồng Đinh Blich, kra [òn [òn Kgiang yal: “Bơh ngai geh A Ngưi lơh nhơl chờ, niam chài bơh jo\ kòn cau Bahnar tàm tiah do dê ngai sơlơ geh ua\ cau git tus. Kơ nờm A Ngưi mờ ua\ cau geh tai pria\ jền, tam pà [à kal ke bè pria\ jền mơkung yal tơnggit niam chài bơh kòn cau he dê tai”.

Bè ală jơnau kờp du\, gùng dà broă lơh bơtàu tơnguh mờr tus, bi A Ngưi pà git: “Nam 2020, a` geh lơh tai 4 cơldu\ bic, ndrờm mờ hìu nac 2 sơma`. Kờp du\ lài pria\ tă lơh mờr 1 tơmàn đông, nàng drơng ală jơnau kờ` bơh nac nhơl chờ dê. A` kung kơp kờ` geh tai ua\ cau lơh bal, ngan là ală cau bơsram dờng kơ nòm să geh bal bơta kờ` gơboh nhơl chờ nàng lơh ală jơnau bơceh bơtàu tơnguh nhơl chờ [òn lơgar, nàng ai niam chài [òn lơgar dê tus mờ tơl nă cau tàm làm gùt ù tiah dà lơgar”.

Cau mblàng K’Duẩn