VOV4.K’ho – Nam 2020 là dùl nam kuơmàng ngan gơ wèt tus mờ 132 hìu bơnhă kòn cau Bahnar Rơngao tàm [òn Kon Trang Long Loi, thị trấn Đăk Hà, kơnhòal Đăk Hà, càr Kon Tum. Geh bơta dong kờl bơh gơ noar atbồ mờ gah niam chài  kơnhòal dê, làng bol, mờ lam lài là ală cau kơ nòm să tàm [òn neh bal mờ gơp tam klac bal bơt bơtàu geh cồng nha {òn nhơl chờ mpồl bơtìan gơ gơs dùl anih tus bơh nac nhơl chờ rềp ngài dê tu\ tus Kon Tum. Mờ broă lơh gơlik dùl gah lơh sa pa, nhơl chờ mpồl bơtìan gam dong làng bol [òn Kon Trang Long Loi geh tai pria\ jền nàng kơ lôi rơcang, bơtàu tơnguh rài kis. Do là tu\ niam nàng làng bol in prap gàr, tơnguh ală bơta kuơ niam chài bơh jo\ tàm rài kis tu\ do.

Tus Kon Trang Long Loi ngai bồ nam pa 2021, nac nhơl chờ geh kis tàm bơta trồ tiah niam bơne\ bal mờ bơta rềp mềr, sền ngềr nac bơh làng bol tàm [òn hàng niam kềng gah dà dờng dê. Kờp bơh tu\ hìu ma\i pờ tơlik ồs đèng Plei Krông geh lơh, bơta pơgồp bal bơh dà dờng Pô Kô ndu gơn rơh bal mờ tơnau dơng dà neh lơh Kon Trang Long Loi sơlơ niam rlau tai.

Bal mờ ală làng bol kơnhòal Đăk Hà dê, lài do neh ua\ dơ\ tus Kon Trang Long Loi, den tu\ do kung gơ lơh nrơt dơl mngan tềng đap bơta tam gơl do. Ồng Hoàng Ngọc Danh, 70 sơnam yal, bơta gơ tàm bơrlu\ bal đah bơhìan bơh jo\ mờ tơngai tu\ do, đah trồ tiah ù tiah, brê bơ nơm mờ kòn bơnus tàm do lơh ồng gơlơh chờ hờp ngan: “Lài do krơi, tu\ do sền gơ lơh niam ngan. Pờ tiah nhơl chờ do sền niam ngan. Kơphe, [làng sre, sềm par, klàng kò par, geh bơnơm niam ngan, làng bol chờ hờp ngan. A` sền tiah nhơl chờ do niam, noat mrềt, pràn kơldang, niam ngan”.

Gah dà dờng [òn Kon Trang Long Loi

Kon Trang Long Loi là [òn nhơl chờ sơn rờp bơh kơnhòal Đăk Hà dê mờ là [òn nhơl chờ dơ\ 3 bơh càr Kon Tum dê. Nàng geh dờp là anih nhơl chờ bơh càr dê tàm nggùl nam 2020, 132 hìu bơnhă làng bol mờ mờr 800 nă cau tàm [òn neh tam klac bal, tơnguh kơ nòl broă tàm broă bơt bơtàu [òn nhơl chờ mpồl bơtìan. Bơta chờ hờp là ală cau kơ nòm să sùm lam lài tă pơgồp ua\ dà kơl hề ngan rlau jơh nàng mòn gơs ală phan bơna nhơl chờ.

Bi Y Le lơh broă sùm tàm anih nhơl chờ suơn bơkàu kềng gah dà dờng pà git, nhơl chờ mpồl bơtìan neh cèng wơl broă lơh, pria\ jền mờ ua\ bơta chờ hờp ai làng bol tàm [òn lơgar in, ngan là tàm ală dơ\ ơm rlô chờ, sa tềp bè do: “Bơh tu\ geh nhơl chờ mpồl bơtìan, làng bol geh broă lơh, jơnau git wă bơh làng bol dê niam ngan. Làng bol jơh nùs tus bal broă lơh rò, drơng nac nhơl chờ. Ală broă lơh chờ, broă lơh ờs mờng, cau kra, cau kơ nòm să, cau klau, cau ùr kung tus bal wil tơl ngan. Bè ngai do tàm anih nhơl chờ suơn bơkàu do geh 11, 12 nă cau lơh broă. Kơ nờm geh pria\ jền bơh lơh nhơl chờ mpồl bơtìan mờ làng bol chờ hờp ngan, rài kis hìu bơnhă bơtàu tơnguh rlau”.

Nàng broă lơh nhơl chờ mpồl bơtìan bơh Kon Trang Long Loi dê lơh jat bơta rơndap tap sèng, lơh gơlik bơta kah kir niam, gơ hòi gơ jà nac nhơl chờ bơh tu\ mut tàm [òn, Ủy ban Nhân dân kơnhòal Đăk Hà neh crơng gơs Mpồl lơh broă nhơl chờ mpồl bơtìan mờ Mpồl atbồ nhơl chờ mpồl bơtìan geh ală cau geh jơng jơh nùs, kuơmàng ngan bơh [òn dê. Tềng đap bơta đơng pơlam bơh Mpồl lơh bal mờ mpồl atbồ dê, broă tam pà cau lơh broă nàng lơh ală bơnah broă drơng nac nhơl chờ in dipal ngan.

Bi A Thum, drơng broă tam bơkàu tàm anih nhơl chờ bồt tơnau dờng dà hìu ma\i pờ tơlik ồs đèng Plei Krông chờ hờp pà git: “A` mờng tam bơkàu lơh niam tàm anih nhơl chờ mpồl bơtìan do. Dilah geh nac tus den a` kung rơndap ơn rơndeh rơndồ ring niam. Pria\ lơh geh dùl nhai den geh 4 tơlak đong. Hìu a` kung tam 2, 3 bơta chi tam, tu\ do geh tai pria\ jền bơh broă lơh nhơl chờ mpồl bơtìan den tàng rài kis kung bơtàu tơnguh rlau”.

Tus mờ Kon Trang Long Loi ală ngai bồ nam pa 2021, nac nhơl chờ geh kis tàm anih bơhìan yau bơh jo\ cau Bahnar dê. Bal mờ geh sàu piang prùh tàm ding đơr, `ô tơrtờm, sa poac iar buh, poac buh… gơ rờm bal tàm sap ntas cing mồng, tamya xoang, ua\ broă lơh chờ bơh jo\ kung geh làng bol lơh wơl nàng nac nhơl chờ in sền, bè lơh yàng dà mbòr, lơh yàng mut hìu pa, lơh yàng dờng pràn, lơh yàng tùc kòi…

Jơh nùs mờ broă lơh nhơl chờ mpồl bơtìan, mò Nguyễn Thị Thắm, atbồ Phòng Văn hóa, Thông tin kơnhòal Đăk Hà pà git, nàng Kon Trang Long Loi in gơ gơs là anih tus niam, Phòng Văn hóa gam pơn jat tai dong làng bol tơnguh gơ noar broă lơh tờm he dê tàm jơh ală broă lơh: “Nàng bơt bơtàu [òn nhơl chờ bal mờ phan lời wơl, bơtàu tơnguh kơ\ kơljap, tơn jơh jơgloh tơrmù r[ah, bol hi mblàng yal, hòi jà làng bol lơh niam broă gàr kloh niam tiah ơm kis, kloh- tơlir- niam. Lơh niam hìu đam he dê nàng lơh niam broă lơh homestay. Lơh niam broă prap gàr, tơnguh phan lời wơl, bơto wơl kòn sau in nàng ờ mìng cau dờng, mờ jơh bal kơ nòm dềt kung gơtùi tus bal lơh nhơl chờ”.

Cau ùr Kon Trang Long Loi tà` ồi kòn cau bơhìan yau

Tàm ngai bồ nam pa, yal bè broă rơndap lơh bơh gơ noar atbồ dê tàm broă bơtàu tơnguh [òn nhơl chờ mpồl bơtìan Kon Trang Long Loi, ồng Nguyễn Chí Ánh, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thị trấn Đăk Hà pà git, kơnhòal gam pơn jat tai bơcri pria\ ai [òn in lơh gùng lòt tus ală [òn, lơh gùng lòt tàm [òn, ồs đèng, dà ngui sa, lơh niam wơl hìu rông ờs mờng… lơh ngan tus lồi nam 2022 geh lơh sir jơh ală bơnah broă. Mờ nàng tơnguh bơta mờng chài tàm ală broă lơh nhơl chờ bơh [òn lơgar dê, Ủy ban Nhân dân thị trấn kung geh broă rơndap lơh kuơmàng, ring niam ai Kon Trang Long Loi in: “Tềng đap mat pal gàr niam broă rơndap ù tiah [òn làng bol ơm kis, rơndap ù tiah [òn lơgar gơ in [uơn bùai ờ mìng ơm kis, lơh broă lơh sa mờ gam là anih nhơl chờ tơn. Tàm hơ\ geh phan bơna gùng lòt, ồs đèng mờ 2, 3 broă ndai nàng làng bol in kơ\ kơljap. Bè sền gàr niam chài kòn cau den bol he tơrgùm kờp, cih mat ngan ngồn mờ geh broă rơndap lơh bơcri pria\, kờp du\ tàm broă bơ to bơtê broă lơh, nàng geh cau lơh broă ngan ngồn, ngan là gah broă lơh ờs mờng cèng bơta niam chài kòn cau”.

Đơs nền gùng dà di tàm bơtàu tơnguh bơta pràn mùl geh, bal mờ broă lơh sir broă rơndap lơh, tơnguh bơta niam drơng gơ hòi gơ jà nac nhơl chờ, làng bol Kon Trang Long Loi kung gam kờp du\ ua\ broă rơndap lơh dờng tàm nam pa 2021. Hơ\ là lơh 6 nơm hìu jòng bơh jo\ gùt dar tiah hìu rông bơh [òn dê; lơh niam wơl mờ ai ngui 5 homestay tàm 5 hìu bơnhă; tus bal ală ơdu\ bơ to pơlam, bơ to bơtê bè mờng chài lơh broă nhơl chờ nàng 200 nă cau lơh broă bơh [òn dê geh broă lơh kơ\ kơljap mờ pria\ jền lơh geh tờm ngan bơh broă lơh nhơl chờ mpồl bơtìan. Tus Kon Trang Long Loi sơnam pa do, sền go\ loh làng ngan dùl nùs nhơm mờ bơta pràn pa bơh kòn bơnus mờ ù tiah do dê.

Cau cih Khoa Điềm – Cau mblàng K’Duẩn