VOV4.K’ho – Tàm mpồl bơtìan ală kòn cau tàm Tây Nguyên, phan sa geh tru\ bơh trau brê krơi is ngan tài gơ cèng tơl bơta lơ ngồt, hòi, bơtang mờ [ô thồm krơi is ngan.

Gơ wèt mờ kòn cau Sơdàng, biap trau brê là phan sa krơi is nàng ìơ sa pah tu\ geh dơ\ lơh chờ, lơh yàng. Do kung là phan sa ờ gơtùi ờ geh tàm ală ngai chờ hờp hìu bơnhă dê.

Ală bơta chi che, biap brê geh is mờ làng bol kòn cau Sơdang sùm pic nàng tru\ gơs phan sa hìu bơnhă in pal kờp tus biap rơ tồ`, [ang, biap nha par, plai tờm gòl, biap lu lu, bơkàu núc nác, biap klìu triă, nha suơng sâm tơr nò brê, tờm prìt brê, gòl, blơn, prền… Mơya, phan sa krơi is ngan rlau jơh pal đơs tus biap trau brê. Bi Pê Đơn ơm tàm [òn Hring, xã Ea Hđing, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dak Lak pà git: “Biap trau brê bơh cau Sơdàng bol a` dê ờ gơtùi ờ geh tàm ală tu\ `ô sa chờ hờp tàm hìu bơnhă, biap do den bol a` pal lòt jòi tàm brê. Ngan là nhai prang, sa biap trau brê bơkah ngan. Nàng biap trau brê sơlơ bơkah rlau tai den pal geh poac phan brê ìs ro halà poac sur, poac kơnrồ ìs ro den tru\ mờ trau bơkah ngan, tu\ `ô tơr nờm den geh biap trau brê sa kung bơkah ngan sơl”.

                                Cau Sơdàng pic trau brê hòn lềng tàm mìr kơphe

Tu\ tru\ biap den jat bè mờng quèng sàu sa bơh tơl nă cau, tơl hìu bơnhă dê, làng bol gơtùi tru\ mờ glah halà prùh tàm ding đơr. Bulah tru\ bè lơi den kung pal te\ tai mre\ lir bo\ mờ boh, nha é kò, mpang, biap húng… lơh gơlik bơta [ô bơkah phan sa in, tu\ sa den sơlơ bơkah krơi is, ờ gơtùi hui\.

Bi Đơn ơm tàm [òn Hring, xã Ea Hđing, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dak Lak pà git bè bơta chài tru\ biap trau brê bè do: “Kờ` tru\ biap trau brê den lài ngan là lòt jòi trau tàm brê, lòt jòi trau hòn kềng gah dà croh, tàm tiah brê ngài, tơnơ\ hơ\ he cèng rê tàm hìu, he plồ jơh kơmhồ đah bơdìh, hơ\ sồng ràu kloh, koh gơl. He tru\ dà duh, tah poac neh rơcang lài ơn tàm glah tru\ tus in, tơnơ\ hơ\ hơ\sồng ơn trau nàng tru\. Tru\ tus tu\ lơi sin lề den hơ\ sồng te\ boh, bòk ngòk, biap thồm là gơtùi sa”.

                                       Cau Sơdàng pic trau brê hòn lềng tàm mìr kơphe

Tu\ pa sền, trau brê ờ krơi bè trau tam tàm hìu. Mơya, trau brê den nha gơ dềt, tơlir, tờm jòng mờ ờ pàl bè trau ờs. Pơgap bơh nhai 10 tus nhai 12 pah nam, hơ\ sồng làng bol lòt pic trau brê, tài ală nhai do tờm trau brê cat nha bơnung, tờm trau rơbă, ờ wền mờ ờ huan kiat. Làng bol pic trau brê tàm tơngai ndai den tu\ sa gơ kơldang mờ kiat ngan. Tu\ tru\ gơs phan sa bơh trau brê den pal tru\ gơ in sin lê hơ\ sồng ờ kiat.

Jat bi Đơn yal, dùl bơta tai nàng lơh trau brê ờ huan kiat hơ\ là ờ go\ di ràu tờm trau mờ dà: “Biap trau brê dilah tru\ ờ lề den sa gơ kiat, ai dilah tru\ in lề den sa ờ kiat tai. Kờ` tru\ biap trau brê bơkah, den tu\ pic trau he pal plồ kơmhồ bơdĩh, mờ kung ba` ràu mờ dà sơl. Mìng jùt kloh, tơnơ\ hơ\ koh gơl dimơ nàng tru\, bè hơ\ den biap bơkah ngan. Lài do, ồng mò tru\ biap trau brê bè hơ\ lơm”.

                                                                            Biap trau brê 

Bơta chài tru\ biap trau brê bơh bi Đơn dê [uơn ngan mơya geh bơta [ô thồm krơi is bơh ală phan te\ bơh tàm brê dê, ală bơta biap thồm tam gùt dar hìu. Biap trau brê tu\ tru\ sin lề sền gơ lơh bơkah ngan.

Trau brê gơtùi tru\ gơs uă phan sa krơi is bè: hồl, chàng, tru\ biap… Tàm ờ uă tiah làng bol kòn cau Sơdàng dê, làng bol gam ngui lơng kòt nha trau nàng lơh sràt, bơh lơng kòt nha trau lơh sràt do gơtùi chàng, tru\ biap sràt… Mơta tờm trau bơkah ngan rlau jơh kung gam là tru\ mờ ka, tàm, koat, halà poac brê ro… den gơ [ô thồm rlau.

Biap trau brê là phan sa ờ gơtùi ờ geh pah tu\ hìu bơnhă cau Sơdàng bơ tòm tơr gùm bal. Biap do cèng tơl bơta bơtang, hòi, [ô thồm, lơ ngồt geh tru\ bơh tờm chi kiat ngan gơ lơh bè cèng bềng bơta kờ` gơboh, chờ hờp.

Cau mblàng K’Duẩn