VOV4.K’ho -  Kòi sre tàm kàl lơh sa bồ sơnam sùm gơbàn ua\ ngan tu sa aniai den tàng cồng nha  ờ geh ua\ dilah ờ sơng ka sền gàr nền nòn, tuh phơng di pal. Tàm jơnau đơs ngai do,  kỹ sư lơh broa\ sa suơn sre Ngô Hữu Châu anih tờm bơto pơlam broa\ lơh sa suơn sre càr Dak Lak geh pơlam làng bol broa\ tuh phơng di pal.

Phơng tuh kòi sre in geh phơng hữu cơ mờ  phơng hoá học.

Mờ phơng hoá học: Kòi sre kờ` ngan dùl khà phơng đàm tàm  tơngai bơh sơnrờp di 40 ngai kờp bơh tu\ sih,  nàng lơh geh bơkàu sơn yùr kòi ua\ ngan, tàm tu\ tơngai kòi bun nàng tơngguh sa\ gar mờ tàm tu\ kòi lik ai sa\ ring. Ờ tơl đàm lơh kòi gơbàn pàl  tus tơlir crư, tờm kòi lơyah mờ song ntàu ờ gơ cat kòn, mhar kra, nha ờ dờng, mờ pàl, êt sơn yùr, sơnyùr lơyah. Ua\  ir đàm kòi gơlik cat ua\ nha, kòi gơ  jơnhua, bươn gơ  pừ, lơh jo\ tơngai dờng, jo\ lik, ua\ nhơt mờ gơbàn tu sa aniai bè kòi ro,  nhui, srah, sơmac mờ tu cuh tờm kung gơlam tus cồng nha tơnhàu geh bơh kòi.

Bơta chài tuh phơng đàm: Gơtùi geh ngui broa\ lơh tuh phơng jat broa\ lơh nha kòi sơnđìng ngan nha kòi hala tuh phơng jat tuh ua\ lài, tuh ê\t tơnơ\, hơ\ la geh lơh ngan tuh phơng tàm tơngai sơnrờp, ngan la tu\ kòi bun nàng geh ua\ sơnyùr kòi mờ tu\ kòi bun nàng gơtùi geh ua\ sa\ gar tềng sơnyùr.

Phơng lân: Dong kòi geh ryas cat pràn mờ geh geh gơ dờp lơh niam ù dà mbring, chul chồl bơta lik kòi dê mờ dum ring mờ gờ` dum, tơngguh pràn cồng, dong kòi mhar pràn wơl  tơnơ\ gơbàn ờ niam bơh trồ tiah. Làng bol pal geh lơh niam bơta ờ tơl lân mờ broa\ tuh ala\ bơta phơng geh  khà lân  bươn lề bè DAP (18:46:0) hala NPK (16-16-8).

Phơng kali: Kờ` ngan kòi in ngan la kòi ua\ sa\ tu\ sơng ka, kali geh gơ dờp tơmù bơta gơbàn aniai bơh tu sa, kòp gơ pừ kòi mờ dong kòi jồp phơng geh niam rlau, tơngguh bơta dờng  gar kòi mờ kơnjơ\ gar, tơngguh khà niam phe. Ờ tơl kali lơh ro nha rhời bơh lơ kòt gơ rề,  kòi ờ dờng pràn, ờ hoan gơ cat kòn. Tờm kòi lơyah, nhai gơ lì mờ nha geh tơ lir crư. Dilah làng bol tuh ua\ ir phơng kali geh lơh ờ geh cồng nha lơh sa, den tàng kờ` pal geh lơh bal tuh phơng kali bồm đang nha tàm tơngai lồi, nàng tơmù kali bơcri pa den hơ\ sồng geh cồng nha. Bè tu\ tơngai mờ khà tuh phơng, kỹ sư Ngô Hữu Châu ai git:“Tơnơ\ geh sih bơh 10-12 ngai den geh bơyai lơh tuh phơng dơ\ 1, dilah bol he geh ngui phơng mìng dùl lơm den urê geh ngui 10 kg tàm 1 sào mờ kali geh ngui 5 kg tàm dùl sào. Dơ\ 2, tu\ kòi geh 35 ngai tơnơ\ geh sih tam den kung geh ngui 10 kg phơng urê mờ 5 kg phơng kali tàm dùl sào. Mờ dơ\ 3, tu\ do tuh phơng tàm tu\ kòi bun, tu\ kòi geh 45-50 ngai., tuh do tuh phơng đàm gơmù mờ tơnguh kali, urê 5 kg mờ kali 10 kg”.

Dilah geh ngui phơng mìng dùl lơm, den làng bol gơtùi ngui phơng bal geh mờng ngui tus kòi in:“Làng bol cau lơh broa\ sa geh ngui ala\ bơta phơng bơh mpồl lơh phơng Bình Điền bè la Đầu trâu kòi 1.Đầu trâu kòi 2 kung tuh lơh 3 dơ\. 2 dơ\ sơnrờp kung tơnơ\ geh sih di 10 ngai mờ bơh 30-35 ngai den he ngui phơng Đầu trâu kòi  1, tuh mờ khà 15 kg tàm 1 sào. Tu\ kòi neh bun, 50 ngai tơnơ\ sih geh tam gơl gơs phơng Đầu trâu kòi 2 mờ khà la 18 kg tàm 1 sào bè hơ\ la di tơl ròng kòi”.

Ala\ bơta kờ` pal kah la pal gàr dà  tàm sre di pal tu\ tuh phơng, pơgap di 2-3 phơng mờ ba` tơmut, hala yuh dà tàm  lo\ sre tàm  ngai pal 3 ngai, ba` tuh phơng tu\ nha kòi gam sù, ba` tuh phơng tu\ trồ mờr mìu, phơng di gơlan gơbàn pơrdô gời, kờ` pal tuh phơng ring bal N-P-K, pleh tu\ ua\ phơng N, ờ tơl P mờ K, kòi gơbàn lơ bơn, gơ pừ, ua\ tu sa, gơbàn kòp, kòi sre bồ sơnam bươn ngan gơbàn gơlik dà mbring, kờ` tơngguh broa\ tuh vôi, lơh kloh sre geh  nhơt tài nhơt geh tam phà phơng mờ kòi  tàm bơta dong ai tus tu sa aniai  gơbàn ua\ den tàng kờ` pal lơh kloh nhơt lài mờ tu\ tuh phơng.

Khà phơng hữu cơ geh bơh sa\ jơng kah phan chi mờ phơng phan ròng, kờ` pal glòm  ồm lề lài mờ tu\ ngui nàng gơsơt nhơt mờ gơbàn kòp. Gơdờp bơh phơng hữu cơ la tơnguh bơta gơs mờ lơh niam ù, gàr phơng hoá học nàng geh  ai rhời chi in, dong rơyas cat pràn. Kỹ sư Ngô Hữu Châu, đơs: “Hìu nha\ geh phơng chuồng,  geh ngui is  phan jơng kah chi che lơh broa\ sa den mo tơn bơh dơ\ lơh ù sơnrờp den geh tuh khà phơng niam ngan rlau jơh tàm dùl tấn phơng tàm dùl sào sre, sre he dê geh kơljap rlau ờ gơbàn ờ niam, klàr ù”.

Tàm lơh sre tu\ do,  ờ ua\ làng bol cau lơh broa\ sa geh lơh sa jat gùng hữu cơ,  tơmù khà phơng hoá học, tơngguh phơng hữu cơ. Anih tờm bơto pơlam broa\ lơh sa càr Dak Lak kung geh mut lơh ờ ua\ broa\ lơh jat gùng do. Kỹ sư Ngô Hữu Châu đơs: Mùl màl bơta lòng lài bơh Anih tờm bơto pơlam broa\ lơh sa suơn sre càr Dak Lak den geh ngui phơng Azotobacterin geh ngui tàm kòi sre, den geh tơmù khà phơng hoá học 50%, mơya gàr geh niam cồng nha lơh sa. Hal làng bol gơtùi ngui vôi Địa Long tuh lài mờ tu\ sih tam den kung tơmù geh khà phơng hoá học 30%:“Bol a` dờp go\ la bơh ờ ua\ broa\ lơh tơ lòng den geh ai go\ khà pria\ ờ gơguh mờ cồng nha lơh sa bơh sre dê geh ai go\ bơta niam rlau. Pa do,  bè lơh tàm Buôn Đôn, tơmù geh phơng hoá học, phơng visinh den la kờp khà pria\ pơndrờm mờ ngui phơng hoá học den kung drờm bè hơ\ bal mờ cồng nha gơguh rlau 20%,  broa\ sơng ka sền gàr kung drờm bal”.

                                                Cau mblàng K’ Brọp.