VOV4.K’ho -  Thạc sĩ  Phạm Công Trí, atbồ môn ròt Nông lâm nghiệp, Viện khoa học kỹ thuật nông lâm nguyệp Tây Nguyên geh tơng kah làng bol ờ ua\ bơta chài tam mờ sền gàr tờm sầu riêng.

-Ơ thạc sĩ,  tàm broa\ tam sầu riêng den làng bol cau tam pal kah ala\ bơta lơi bè sơng ka sền gàr?

Thạc sĩ Phạm Công Trí: Gơ jat mờ bơta he tam sầu riêng,  tam mìng gơ hala he tam bơrlu\ bal mờ bol he geh broa\ lơh sơng ka sền gàr gơ in niam, mơya sền bal tờm sầu riêng la chi tam gơ geh sền ngan lơng kòt cồng tờm, hơ\ la dilah làng bol tam sầu riêng pal sền bơta dờng bơh cồng gơ mờ tơngai gơ  dờng bơh plai nàng lơh mbè lơi geh gơ ring bal bơh bơta dờng tờm mờ tơngai ròng plai, dilah bol heh tuh phơng chul tìs den plai geh gơbàn ờ niam hala lơh gơ jrùh plai. Mờ tờm sầu riêng den pal lơh ha pah tờm, ròng ntê gơ in dipal la broa\ lơh kuơ màng ngan. Mờ sầu riêng tam bơrlu\ bal mờ chi tam ndai tàm suơn bè kơphe den broa\ ròng ntê di pal bơh tờm sầu riêng mờ kơphe kung la kuơ màng ngan, gơ geh dong 2 bơta chi tam gơ ai cồng nha tơnhàu ua\.

Tu\ do,  broa\ lơh sa jat IBM hala mut lơh lơh  niam den bal mờ bơta atbồ chi tam trơ gùm bal. Việt Nam la dùl tàm ala\ lơgar lam lài bè broa\ chế phẩm sinh học mờ bơta geh đơng pơlam sơndra\ aniai mờ kòp, bè sơnơm Trichoderma mờ ờ ua\ vi sinh neh ngui geh cồng nha  niam tềng  tờm tiêu tàm Tây Nguyên den kung la dùl vi sinh geh ngui geh cồng nha tềng tờm sầu riêng tu\ do. Mờ tu\ do tềng tờm sầu riêng den kòp bơh bơsềt Phytophthora mờ ala\ bơta bè ồm rơyas kung gam gơbàn kal ke ngan den tàng làng bol pal kah.

-Mờ broa\ lơh phơng den bè lơi ơ thạc sĩ? Tu\ do tàm drà ka\ bro geh ua\ ngan bơta phơng mờng ngui tus mờ tờm sầu riêng, den làng bol ngui lah ờ bơta phơng do tus  mờ tờm sầu riêng geh tam bơrlu\ bal?

Thạc sĩ Phạm Công Trí: Dilah làng bol ngui phơng tuh sầu riêng in tu\ do den làng bol go\ pria\ phơng gơ kas rlau mờ broa\ blơi phơng tuh tàm kơphe, tàm dilah he tam bơrlu\ bal den tàm tu\ mờ sầu riêng gơ neh plai mờ ala\ tu\ ua\ ngan gơbàn tam gơl den bol he pal dờp tuh phơng tờm sầu riêng in mờ ờ ua\ tờm kơphe gùt dar sầu riêng  mờ phơng mờng ngui sầu riêng in, mờ tàm ala\ tu\ mờ sầu riêng cat tờk, cồng pa, hala sầu riêng gơ rlô ờ lơh broa\ plai mờ di tàm tu\ bơh tu\ do tus lòi nam kơphe ròng plai nàng sa\, den bol he tuh phơng suơn chi in jat broa\ lơh bè tuh kơphe in. Bè hơ\, làng bol gàr geh bơta dờng khà niam bơh jơh bal mờ 2 bơta chi tam mờ pria\ tuh phơng gơ kung lơyah gơtùi dờp geh.

-Thạc sĩ gơ tùi ai git ờ ua\ bơta tu sa aniai tềng tờm sầu riêng mờ broa\ rcang sơndra\ tus mờ ala\ bơta  tu kòp lơh aniai do bè lơi?

Thạc sĩ Phạm Công Trí: Tờm sầu riêng geh ua\ phan ngan lơh aniai, tàm hơ\ geh bơsềt Phytophthora. Tu\ do, bơsềt kòp Phytophthora la lơh aniai ua\ ngan. Kung bè tềng tờm tiêu den tềng sầu riêng broa\ atbồ phan lơh kòp do kung kal ke ngan mờ tu\ do bol he pal kah la geh tu\ sơntìl chi tam  mờ bol he ờ sền gàr niam den ngan la sơntìl chi tam neh geh bơsềt kòp Phytophthora lài mờ làng bol he pal sền gàr mờ atbồ niam.

Tu\ do,  bol a` geh tơng kah bè do,  ua\ ngan  ala\ cau lơh broa\ sa bol he tu\ do sền gar tu sa aniai tềng chi tam, tàm hơ\ geh sầu riêng, ngan la tờm sầu riêng den tờm gơ dờng den bol he atbồ sền gàr mờ dilah mìng sơnđìng tàm  sơnơm hoá học mờ [ồm tàm trồ tiah mìu nisơna den bơta sền gàr la ờ niam. Den tàng, làng bol pal geh lơh bal bơh  ala\ dơ\ bồm sơnơm hoá học nàng rào tơnơ\ hơ\ geh tam gơl ngui ala\ chế phẩm sinh học bè TrichoGold hala ala\ Trico geh kuơ ngan hala geh  tam gơl gơs ngui ala\ chế phẩm sinh học ndai mờ Việt Nam bol  he neh geh ua\, làng bol geh bồm tàm suơn chi den geh dong tus trồ tiah kis niam rlau. Ngan la  bơh bơta geh tơng kah mờ ala\ tờm sầu riêng tam  bal mờ ala\ bơta chi tam bè kơphe hala tiêu den ala\ phan lơh kòp geh bal mờ kòp den tàng broa\ bơsong ala\ vi sinh kung bè sơnơm sền gàr phan tam den kờp bal mờ broa\ tam bơrlu\ bal geh bơsong dilah bal mờ bơta kòp den cồng nha hơ\ sồng jơnhua.

-Bơdĩh mờ ala\ bơta pa đơs den thạc sĩ gam tơng kah ala\ bơta lơi  ndai tus mờ làng bol tàm broa\ tam mờ sơng ka sền gàr sầu riêng ờ,  ơ thạc sĩ?

Thạc sĩ Phạm Công Trí: Làng bol pal kah la bol he ờ go\ di ngui ala\ bơta sơnơm geh jơng kah ờ lề jơh tàm ù, tu\ do geh ờ ua\ làng bol cau lơh broa\ sa bol he geh ngui ờ ua\ dà sơnơm hoá chất tuh tàm ù den gơlam ờ gơ lề jơh gam jơng kah  tàm tờm sầu riêng geh lơh gơbàn aniai ngan. Mờ ala\ suơn chi mờ tam sầu riêng jat VietGap geh sra\ dờp den bol he pal lơh jat ala\ broa\ lơh niam ngan, dilah làng bol ờ hềt lơh geh broa\ dờp hala lơh sa jat gùng mờ geh ngui ala\ khà VietGap den gơ kung niam ngan sơl mờ ờ do ờ da\ den tàng geh sồr ngui bơh Viện Tây Nguyên la pal mut lơh lơh sa niam.

Dilah làng bol ờ hềt git wa\ bè tam sầu riêng den làng bol pal bơsram, sền sơnơng nàng geh git wa\ ngan ngồn den bol he hơ\ sồng geh cồng nha. Tàm bơta kờ` bơh cau lơh broa\ sa dê la bol he tam tus tềng lơi den geh bơsram tus tềng hơ\, den tus tu\ bol he git geh  bơta den la neh jơla bloh den tàng bơta chài kỹ thuật pal  lam lài dùl cơnđoà den tam sầu riêng hơ\ sồng geh cồng nha.

Bol a` kung tơng kah làng bol he la pal geh sền broa\ rơndap tam sầu riêng bơh càr dê tài gah lơh sa suơn sre kung neh geh rơndap broa\ do. Dilah bol he tam sầu riêng tàm rơndap broa\ den hơ\ la bol he geh tơl bơta buơn bè ù tiah geh is, ai  dilah làng bol tam bơdĩh mờ rơndap broa\ den bơta ù tiah geh is di gơlan la ờ  niam hala  bơta dong kờl bè  broa\ lơh bơh dà lơgar kung ờ geh bơta niam.

-Ưn ngài thạc sĩ ua\ ngan.

                                Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp